Deliriyum
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Eylül 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Deliryum, bilinç bulanıklığı ile karakterize bir sendrom. Akut beyin yetmezliği, akut organik beyin sendromu, toksik psikoz gibi adlandırmaları vardır. Özellikle hastanede yatan hastalarda görülür. Yoğun bakım ünitelerinde prevalansı %80'e varabilir. Zamanında altta yatan nedenlere müdahale edilmediği takdirde ölümcül olabilir, demansa gidebilir. Başkalarında herhangi probleme yol açmayan sağlık sorunları, beyin rezervleri alınmış kişide deliryuma neden olabilir.
Genel hastanelerde yetişkinleri etkileyen en yaygın akut bozukluk büyük olasılıkla deliryumdur. Deliryum ağır bir fiziksel veya zihinsel hastalık nedeniyle oluşabilir. Epilepsi, kanser, ateş, zehirlenme, beyin zedelenmesi, ağır gıda veya su eksikliği, ağır alkol bağımlılığının bırakılması, enfeksiyon gibi durumların deliryuma neden olduğu bilinmektedir.
Ortalama 7-12 gün sürer, geçicidir.
Deliryumun temel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Akut ya da subakut başlangıç
- Klinik tablonun değişken, dalgalanmalı seyir göstermesi
- Yaygın beyin dokusu disfonksiyonu
- Reversibl olması
- Etkili tedavi ile rezidüel patolojik değişiklikler olmaması
Deliryum için DSM-IV tanı kriterleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dikkati belirli bir konu üzerinde yoğunlaştırma, sürdürmede yetersizlikle giden bilinç bozukluğu.
- Algı bozukluğunun ortaya çıkması ya da bilişsel değişikliklerin (bellek, yönelim, dil bozukluğu gibi) olması.
- Tablonun kısa bir sürede gelişmesi (Genellikle saatler veya günler) ve gün içinde dalgalanmalar göstermesi.
- Anamnez, fizik muayene ya da laboratuvar verilerinden, tablonun genel tıbbi bir durumun doğrudan etkilerine bağlı olduğunu gösteren kanıtların bulunması.
- Aktuel Psikoloji9 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Nöroleptikler organik beyin hasarındaki deliryumu ortadan kaldırır.
Postoperatif deliryum
[değiştir | kaynağı değiştir]Ameliyat gereği ağır yatıştırıcı (narkoz gibi) kullanılan hastalarda görülen hiperaktif tip (akut) deliryum rahatsızlığıdır. Ameliyattan çıkan hastalarda yaygın olarak görüldüğü biliniyor. Muzdarip hastalarda içinde bulunduğu anı, çevresini, arkadaşları ya da insanları birbirine karıştırmak, tanıyamamak söz konusudur; fonksiyonel ve bilişsel kapasiteyi azaltır. Postoperatif deliryumun, ruhsal bozukluk hastalığı olan deliryumdan farkı ise etkisinin belli bir zaman aralığından sonra ortadan kalkmasıdır.