Direniş hareketi
Direniş hareketi, bir ülkenin sivil nüfusunun bir kısmının kendi yasalarına olarak kurulmuş hükûmetine, yönetim gücüne sahip iktidarına veya herhangi bir işgal gücüne karşı sivil düzeni ve istikrarı bozması için organize edilmiş çabadır. Bu gruplar amaçlarına pasif direniş, sivil direniş veya silahlı ya da silahsız güç kullanımı yoluyla ulaşmayı hedefleyebilir. Birçok durumda, örneğin II. Dünya Savaşı'nda Norveç'te olduğu gibi, bir direniş hareketi genellikle farklı kuruluşlar altında faaliyet gösteren ve bir ülke içinde farklı aşamalarda veya coğrafi bölgelerde faaliyet gösteren hem şiddet içeren hem de şiddet içermeyen yöntemleri kullanabilir.[1]
Bir ülkede veya bölgede gücü elinden bulunduran iktidarlar veya hükûmetler direniş hareketini terörizm ile etiketleyebilir.[2]
Anlaşmazlıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluslararası hukukta silahlı direniş hareketlerinin yasallığı üzerine, en az 1899'dan günümüze kadar, savaş hukukunun bir dizi uluslararası antlaşma düzeyde belirlenmesi yoluyla ilk büyük girişim gerçekleştiğinden bu yana direniş hareketlerinin kapsamı konusunda anlaşmazlık yaşanmaktadır. Yakın tarihte, 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri'ne 1977 yılında eklenen I. Protokol olarak anılan "Uluslararası Silahlı Çatışmaların Kurbanlarının Korunması ile İlgili Protokol" ; 1. ve 4. maddede silahlı çatışmalara atıfta bulunarak "... insanların sömürgecilik hakimiyeti, yabancı işgal kuvveti ve ırkçı rejimlere karşı" yapılabileceğini öngörür.[3] Dolayısıyla, bir devlette gücü elinde bulunduran iktidar veya kendi yasal yoluyla seçilmiş hükûmet; kendi bakış açısına bağlı olarak bir direniş hareketini, onun mensuplarını yasal veya yasadışı savaşçı olarak kabul edebilir veya direnme haklarına sahip olup olmadığına dayanarak onları "terörist grup" olarak etiketleyebilir.[2] Tüm bu ayrımlar politik birer yargıdır. İktidarların uygulamalarından öte uluslararası hukuk da bu konuda net bir ayrım yapmamakta ve en ciddi insan hakları ihlallerine karşı bile örgütlü bir direniş hakkı tanımlamamaktadır. Zira bu durum soykırım ve devlet terörü gibi suçlara karşı insanların direnme hakkını engellemekte, insanlığa karşı suçlar ve büyük çapta savaş suçlarına karşı mücadeleyi zayıflatmaktadır.[4][5]
Direniş hareketleri mensuplarına zaman zaman "özgürlük savaşçısı" da denilmiştir. Soğuk Savaş sırasında bu terimi ilk olarak 1956'da Macar Devrimi yanlısı isyancı gruplar için kullanılmıştır.[6] 1981-1989 yılları arasında ABD başkanı Ronald Reagan ve yönetimi, Nikaragua'da iktidarda bulunan Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi yönetimini devirmeye çalışan ve Nikaragua hükûmeti tarafından terörist grup olarak görülen Kontraları özgürlük savaşçıları olarak tanımladı ve Kontralara yardım için Kongreye sunduğu tasarıyı geçirdi.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ On the relation between military and civil resistance in occupied Norway 1940–45, see Magne Skodvin, "Norwegian Non-violent Resistance during the German Occupation", in Adam Roberts (ed.), The Strategy of Civilian Defence: Non-violent Resistance to Aggression, Faber, London, 1967, pp. 136–53. (Also published as Civilian Resistance as a National Defense, Harrisburg, US: Stackpole Books, 1968; and, with a new Introduction on "Czechoslovakia and Civilian Defence", as Civilian Resistance as a National Defence, Harmondsworth, UK/Baltimore, US: Penguin Books, 1969. ISBN 0-14-021080-6.)
- ^ a b Khan, Ali (Washburn University – School of Law). A Theory of International Terrorism 15 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Connecticut Law Review, vol. 19, s. 945, 1987.
- ^ Gardam, Judith Gail (1993). Non-combatant Immunity as a Norm of International Humanitarian 12 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Martinus Nijhoff, s. 91, ISBN 0-7923-2245-2.
- ^ Jan Arno Hessbruegge, Human Rights and Personal Self-Defense in International Law 12 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford University Press (2017), Ch. 7,
- ^ Ticehurst, Rupert. The Martens Clause and the Laws of Armed Conflict 30 April 1997, International Review of the Red Cross no 317, s. 125–34. ISSN 1560-7755
- ^ Garthoff, Raymond L. (1994). The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War. Washington, D.C.: Brookings Institution. s. 18–19, 270–271. ISBN 0-8157-3060-8.
- ^ Topal, Ahmet Hamdi (2004). Uluslararası Hukukta Devlet Destekli Terörizme Karşı Kuvvet Kullanma. Ankara sayfa = 13 =: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı. s. 57. doi:10.1501/0000244. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2018.
