Diskalkuli
Diskalkuli, sayı duyusunda, temel aritmetik olgularını öğrenmede, doğru ve akıcı hesaplamada ve matematiksel akıl yürütmede beklenenin altında kalma durumudur.[1][2] DSM-5-TR sınıflandırmasında matematik alanındaki bu güçlükler, Özgül Öğrenme Bozukluğu içinde “matematikte bozulma ile” belirleyicisiyle değerlendirilir ve bağımsız bir tanı adı olarak kullanılmaz.[3] ICD-11’de ise karşılığı “6A03.2 Matematikte bozulma ile giden gelişimsel öğrenme bozukluğu”dur.[4][5]
Diskalkuli, intraparietal sulkustaki ve ilişkili fronto-parietal ağlardaki işlevsel farklılıklarla ilişkilendirilmiştir.[6][7] Bulgular, genel zekâ düzeyindeki bir düşüklükten ziyade sayısal büyüklük temsilleri ve sayı işleme süreçlerine özgü bir güçlükle tutarlıdır.[8][9] Diskalkuli, DEHB ve okuma-yazma güçlükleriyle eşgörülüm gösterebilir; bu nedenle değerlendirmede eşlik eden nörogelişimsel durumların ayırıcı tanısı önem taşır.[10][11]
Diskalkulinin yaygınlığına ilişkin tahminler genellikle toplumun %3–%6’sı aralığındadır.[8][9] Matematiksel güçlüklerin kazanılmış beyin hasarı sonrası ortaya çıktığı tablolarda “akalkuli” terimi kullanılır ve bu durum gelişimsel kökenli diskalkuliden ayrıdır.[11]
Güçlükler
[değiştir | kaynağı değiştir]Matematik alanında başarısızlığın en sık bildirildiği başlıklar şunlardır:
- Sayısal büyüklükleri ve sayı doğrusu ilişkilerini kavramada güçlük (sayı duyusu).[8][7]
- Temel aritmetik olgularını (toplama-çıkarma vb.) ezberleme ve hatırlamada güçlük.[9]
- Doğru ve akıcı hesaplama, işlem yürütme ve prosedürleri sırada tutmada güçlük.[12]
- Matematiksel dili, sembolleri ve çok adımlı problem kurulumunu anlamada güçlük.[13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "What Are Specific Learning Disorders?". American Psychiatric Association. 28 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2025.
- ^ "Dyscalculia: What It Is, Causes, Symptoms & Treatment". Cleveland Clinic. 2022. 18 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2025.
- ^ "Specific Learning Disorder (Fact Sheet)" (PDF). American Psychiatric Association. 2016. 21 Haziran 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2025.
- ^ "Learning disorders: From the diagnostic manuals to the classrooms". UNESCO IBE. 2020. 5 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2025.
- ^ "ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics". Dünya Sağlık Örgütü. 18 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2025.
- ^ Rotzer, S.; Loenneker, T.; Kucian, K.; Martin, E.; Klaver, P.; von Aster, M. (2009). "Dysfunctional neural network of spatial working memory contributes to developmental dyscalculia" (PDF). Neuropsychologia. 47 (13). ss. 2859–2865. doi:10.1016/j.neuropsychologia.2009.06.009. PMID 19540861. 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi14 Ekim 2025.
- ^ a b Üstün, S. (2021). "Children With Dyscalculia Show Hippocampal Hyperconnectivity". Frontiers in Human Neuroscience. Cilt 15. s. 687476. doi:10.3389/fnhum.2021.68747614 Ekim 2025.
- ^ a b c Butterworth, B. (2010). "Foundational numerical capacities and the origins of dyscalculia". Trends in Cognitive Sciences. 14 (12). ss. 534–541. doi:10.1016/j.tics.2010.09.007. PMID 20971676.
- ^ a b c Butterworth, B.; Varma, S.; Laurillard, D. (2011). "Dyscalculia: From brain to education". Science. 332 (6033). ss. 1049–1053. doi:10.1126/science.1201536. PMID 2161706814 Ekim 2025.
- ^ Han, W. (2025). "Dyscalculia and dyslexia in school-aged children". Frontiers in Education. Cilt 10. s. 1515216. doi:10.3389/feduc.2025.151521614 Ekim 2025.
- ^ a b Shalev, R. (2004). "Developmental Dyscalculia". Journal of Child Neurology. 19 (10). ss. 765–771. doi:10.1177/08830738040190100601. PMID 15559892.
- ^ Lamb, S. (2023). "Delayed development of basic numerical skills in children with developmental dyscalculia". Frontiers in Psychology. Cilt 14. s. 1187785. doi:10.3389/fpsyg.2023.118778514 Ekim 2025.
- ^ "IDA Fact Sheets (Mathematics Difficulties)". International Dyslexia Association. 2 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2025.
