Dolaptan Temaşa

Dolaptan Temaşa Ahmet Mithat Efendi‘nin yazdığı 1890 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesinde 23 bölüm halinde tefrika edilen hikâyedir. Yeniçeri dönemine ait adetleri esprili bir üslupla aktaran hikâyede helva sohbetine gitmek isteyen bir akşamcının başına gelen hadiseleri anlatır.

Konusu

Hikâyenin ana karakteri Behram Ağa'dır. Bir gün iki arkadaşıyla beraber helva sohbetine gitmek üzere yola çıkarlar. Fakat Balat'ta içki içmek için mola verdiklerinde arkadaşları ortadan kaybolur. Kendilerine şaka yaptıklarını düşünen Behram Ağa yoluna devam eder. Ancak hava karardığı ve yolu tam olarak bilemeyip tahmin etmeye çalışarak ilerlediği için bir yerden sonra iyice yorulur ve dinlenmek ister. Bir evin kapısına duvar zannederek yaslanır ve bir anda kendini evde bulur. Evin hanımı Dilber Leyla tarafından zorla içeri davet edilir ve mecburen Behram Ağa eve girip oturmak durumunda kalır. Fakat bu sırada Dilber Leyla'nın sevgilisi yeniçeri çıkagelir. Behram Ağa bir dolaba saklanarak yeniçeriden kurtulur. Yeniçeri evdeyken bu sefer de Dilber Leyla'nın kocası paşa eve gelir. İçeride yeniçeriyi görünce kendisine bir teklif sunar fakat yeniçeri bunu kabul etmez. Paşa bunun üzerine hem yeniçeriyi hem de Dilber Leyla'yı öldürür. Tüm bu yaşananlara Behram Ağa dolabın içinden şahit olur. Ortaya çıkıp kendisini paşaya tanıtır ve başına gelenleri anlatıp af diler. Paşa ile birlikte helva sohbetinin yapıldığı eve giderler ve paşa Behram Ağa'nın anlattıklarına ikna olarak canını bağışlar.

Ahmet Mithat Efendi Dolaptan Temaşa kitabıyla yeniçerilik kaldırılmadan önceki zamanların siyasi ve toplumsal yapısına böylece değinmekte olup Behram Ağa karakteri üzerinden o dönemin insanlarını da hicvetmektedir.