Donald Duart Maclean
| Donald Duart Maclean | |
|---|---|
.jpg) | |
| Casusluk faaliyeti | |
| Kod ad(ları) | Homer |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 25 Mayıs 1913 Marylebone, Londra |
| Ölüm | 06 Mart 1983 (71 yaşında) |
| Milliyet | Britanyalı |
| Eşi | Melinda Maclean |
| Öğrenim | Cambridge |
Donald Duart Maclean, Cambridge Beşlisi'nin üyelerindendir. Öğrenim gördüğü sırada NKVD ile tanışmış ve İngiliz istihbaratından, ileride Sovyetlerin çok işine yarayacak kilit bilgileri 1951'deki Moskova'ya ilticasına kadar sızdırmaya devam etmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Donald Maclean, 25 Mayıs 1913'te (Marylebone) Londra' da doğmuştur. Babası, Avam Kamarası'nda milletvekiliydi ve 1931'de koalisyon kabinesine Eğitim Bakanı olarak girdi. Bu sebeple Maclean'ın bulunduğu evde sürekli güncel dünya mesleleri konuşuluyordu.[1] Maclean, ailesinin yoğunluğu ve bu sebeple kendisiyle ilgilenememelerinden dolayı genellikle yatılı okullarda eğitim hayatını sürdürmüştür. 1931'de modern diller bölümünü kazanarak okumak için Cambridge'deki Trinity Hall'a giitti. Cambridge'deki ikinci yılında babası öldü. Maclean' ın siyasi görüşleri bu olaydan sonra şekillenmeye başladı. Özellikle Cambridge'deki son yılında üniversite içerisinde büyük çoğunluk tarafından komünist aktivist olarak tanınıyordu. 1933-34 kışında, Cambridge Left için John Cornford, Charles Madge ve İrlandalı bilim adamı J. D. Bernal gibi diğer önde gelen komünistlerin katkıda bulunduğu bir kitap incelemesi yazdı.[1][2]
Diplomatik Hizmetleri ve Sovyet Ajanı Oluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Üniversitedeki son yılında katıldığı faaliyetler ve yürüttüğü kampanyalar ile Sovyet casuslarının dikkatini iyiden iyiye çekti. Bu sayede 1934 yılında NKVD'nin bir ajanı oldu. Bu göreviyle birlikte kendisinden göze batmaması adına siyasi faaliyetleri bırakması ve diplomatik hizmetlerde bulunulması istendi. Modern dillerde birincilikle mezun olduktan sonra kamu hizmeti sınavlarına girdi ve kazandı. Girdiği bir mülakat sırasında kendisine üniversite yıllarında katıldığı Moskova gezisi sorulduğunda, o dönemki fikirlerinin boş bir hayal olduğunu söylemiştir. 1935 yılına gelindiğinde diplomatik hizmete kabul edildi ve aynı yıl içerisinde Dışişleri Bakanlığında Hollanda, İspanya, Portekiz ve İsviçre'nin yanı sıra Milletler Cemiyeti ile ilgilenen Batı departmanına atandı. Ayrıca bu dönemde İspanya İç Savaşı sırasında Avrupa ülkelerini içine alan Müdahalesizlik Komitesi'nin çalışmalarına katılmıştır.[3][4]
İkinci Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaşın başlamasından önce Almanların gözünü korkutmak için Sovyetlerin Barış Cephesi'ne dahil olmaları için çeşitli makamlarla girişimlerde bulundu. Fransa'nın Moskova ile bu sebebten ötürü girdiği diplomatik ilişkiler sayesinde Maclean, birçok gizli belgeye erişim sağladı. Bu sağladığı ayrıcalıklar ile Kış Savaşı sırasında İngiliz ve Fransız planları hakkında Moskova'yı bilgilendirdi. Maclean, İkinci Dünya Savaşı başladığı sırada Fransa'da bulunmaktaydı. 10 Haziran 1940'ta Alman Ordusu Paris'e yaklaşırken, İngiliz Büyükelçiliği boşaltıldı ve güneye doğru yola çıktılar. Küçük bir ticaret gemisinde Fransa'dan kaçmayı başardılar ve Londra'ya gittiler.[5]
Soğuk Savaş Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1944 yılında Washington' a atanan Maclean burada birinci sekreterliğe kadar terfi etti. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde yaptığı atılımlar ve insanlarla arasındaki sıcak ilişkiler sayesinde diğer insanlar tarafından çok çalışkan biri olarak görüldü ve sevildi. Bu sayede çokça özel ve gizli bilgilere rahatça ulaşabildi. Bu dönemin en önemli olayı Maclean'ın, atom enerjisi konularında Birleşik Politika Komitesi Sekreteri olarak görev yapmasıdır. Atom bombasıyla ilgili teknik bilgileri hiçbir zaman Moskova'ya iletmemiş olsa bile mevcut durumlar hakkında her zaman güncel bilgileri aktarmaya devam etti.[1] Daha sonra bir dönem Kahire' de görev yaptı. Buranın zorlukları kendisine ve ailesine büyük zararlar verdi.
Kaçışı ve Moskova
[değiştir | kaynağı değiştir]Maclean, Kahire'deki görevi sırasında sağlık sorunlarını öne sürerek Londra'ya geri döndü ve ilk defa bu dönemde konuşma ve mesajlaşmaların İngiliz istihbaratı tarafından çözülmesiyle kendisinin casus olduğuna yönelik şüpheler belirmeye başlamıştı. Bütün bu olayları Cambridge'den yakın arkadaşı olan Kim Philby yakından takip etmekteydi. Maclean 25 Mayıs 1951 akşamı Cambridge'den arkadaşı Guy Burgess ile birlikte feribotla Fransa'ya kaçtılar.[6] Kruşçev 1956 da onların Sovyetler Birliği'nde olduğunu kabul edene dek ikiliden haber alınamadı. Maclean, Burgess'e nazaran Sovyeter Birliği'ne çok çabuk alıştı ve örnek bir vatandaş oldu. Rusça öğrendi ve üniversitede doktora yaptı. Maclean, Kızıl Bayrak İşçi Nişanı ve Savaş Nişanı ile ödüllendirildi. İlticasından bir yıl sonra eşi ve çocukları Moskova'ya kendisinin yanına geldi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Maclean, Aralık 1982'de ağır bir biçimde zatüre geçirdi. Her ne kadar hastaneden taburcu olsa bile eve bağlı kalması ve kasvetli ortam onun tam olarak iyileşmesinin önüne geçti ve 6 Mart 1983'te öldü.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c GRO Register of Births: SEP 1913 1a 899 Marylebone – Donald D. Maclean
- ^ a b "Death of Maclean rumoured", The Times, 11 March 1983
- ^ Michael Holzman, Donald and Melinda Maclean: Idealism and Espionage, Briarcliff Manor, New York: The Chelmsford Press, 2014.
- ^ The Cambrıdge Fıve-Captıvatıng Hıstory
- ^ Cambrıdge Beşlisi-Ferit Temur
- ^ S.G.G. Benson and Martin Crossley Evans, I Will Plant Me a Tree: an Illustrated History of Gresham's School, London: James & James, 2002.
