Eğil
| Eğil | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Diyarbakır |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Volkan Hülür |
| • Belediye başkanı | Fırat Seydaoğlu (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 494 km² |
| Rakım | 860 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 23.369 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 22.381 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 21470 |
| İl alan kodu | 412 |
| İl plaka kodu | 21 |
Resmî site www.egil.gov.tr | |
Eğil (Hititçe: 𒅔𒃲𒀀𒉿 İngalava), Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. Diyarbakır il merkezine 52 kilometre (yaklaşık 40 dakika) uzaklıktadır. Dicle Nehrine paralel bir tepe üzerinde inşa edilmiş olan ilçe 4 mahalleden meydana gelmektedir. Bunlar Gündoğuran Mahallesi, Yenişehir Mahallesi, Dere Mahallesi ve Kale Mahallesi'dir. İlçenin diğer birkaç mahallesi yapılan Dicle Barajı ile sular altında kalmıştır. İlçede 20 mezra, 26 köy vardır. İlçeye bağlı toprakların oluşturduğu yüzölçümü 450 kilometrekaredir. İlçenin kuzey komşusu Dicle ilçesi, batı komşusu Ergani ilçesi, doğu komşusu Hani ilçesi, güney komşusu Diyarbakır il merkezidir.[2] 2020 yılı adrese dayalı nüfus sayımı ve kayıt veri tabanına göre ilçede 22.381 kişi yaşamaktadır.[3]
İlçenin yüzölçümü 449 km²’dir.[4]
Eğil, Diyarbakır'a 50 km uzaklıkta, Sophene Ermeni Krallığı döneminden kalma birçok antik kale ve mağaraya sahip antik bir şehirdir. Sophene Krallığı'nın başkenti Karkathiokerta ve antik Ermeni dini merkezi Angeghtun (Angełtun) ile özdeşleşmiştir.[5]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Dicle'nin batı kıyısına bakan stratejik konumuyla şehir, Asur ve Helenistik dönemlere kadar uzanan kalıntılarla bölgedeki en eski şehirdir. Çoğu bilim insanı Eğil'i antik Karkathiokerta şehriyle özdeşleştirir.[6]
Eğil, Tunç Çağı'nda Hititler tarafından İngalava olarak biliniyordu.[7] Ermenicede Angł olarak bilinen kent, Greko-Romen kaynaklarında İngilene adıyla anılan Angeghtun'un merkezi olmuştur. Eğil daha sonra büyük bir eyalet olan Sophene'nin bir parçası oldu. Ermeni kaynakları, Angł'ın "Ermenistan'ın eski krallarının mezarlarına" ev sahipliği yaptığını belirtir ve ayrıca Sophene krallarını Ermeni krallar hanedanının bir kolu olarak kabul eder. Bu krallara ait kaya mezarları günümüzde hala ilçede bulunmaktadır.
İlçe ayrıca, Asurlulardan kalma kale ve birçok antik mağara, kral kızı resimlerine ev sahipliği yapar. Oldukça köklü kültürel zenginliklere sahip Eğil, 1860-1866 yılları arasında Palu'ya bağlıydı. 1866 yılında Mamuret-ül Aziz Vilayeti'ne bağlandı. 1936 yılında Diyarbakır'a bağlı bir ilçe statüsüne sahip olmuştur.[8]
"Peygamberler şehri" olarak bilinmektedir. Asurlular, Roma İmparatorluğu, Bizanslılar, Selçuklu Hanedanı, Abbasiler, Osmanlı İmparatorluğu ve son olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin ilçe idare bölgesidir.
Eğil ilçesinin tarihsel süreç içinde almış olduğu isimler şöyledir,[kaynak belirtilmeli]
- Aşipalis (Asurca),
- Արկաթիակերտ, Arkatiakert (Ermenice),
- Encil, Enigelene, Angl (Süryanice),
- Καρκαθιόκερτα, Karkathiokerta (Rumca)
- Gêl (Zazaca)
- Eğil (Türkçe)
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Nüfusun büyük çoğunluğunu Zazalar oluşturmaktadır.[9]
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1940[10] | 27.397 | 1.889 | 25.508 |
| 1945[11] | 27.967 | 2.110 | 25.857 |
| 1950[12] | 29.415 | 2.411 | 27.004 |
| 1955-1985 | veri yok | veri yok | veri yok |
| 1990[13] | 21.148 | 4.803 | 16.345 |
| 2000[14] | 21.631 | 4.827 | 16.804 |
| 2007[15] | 23.608 | 6.122 | 17.486 |
| 2008[16] | 23.688 | 5.529 | 18.159 |
| 2009[17] | 23.239 | 5.146 | 18.093 |
| 2010[18] | 23.266 | 5.046 | 18.220 |
| 2011[19] | 23.171 | 5.006 | 18.165 |
| 2012[20] | 23.028 | 5.069 | 17.959 |
| 2013[21] | 23.066 | 23.066 | veri yok |
| 2014[22] | 22.786 | 22.786 | veri yok |
| 2015[23] | 22.769 | 22.769 | veri yok |
| 2016[23] | 22.736 | 22.736 | veri yok |
| 2017[23] | 22.600 | 22.600 | veri yok |
| 2018[23] | 23.369 | 23.369 | veri yok |
| 2019[23] | 22.704 | 22.704 | veri yok |
| 2020[23] | 22.381 | 22.381 | veri yok |
Not 1: Eğil ilçesine bağlı Dicle bucağı 1953 yılında ilçe statüsü kazamıştır. Eğil ise ilçe statüsünü kaybedip Dicle ilçesine, 1957 yılında ise merkez ilçeye bağlanmıştır ve 1987 yılında tekrar ilçe statüsü kazanmıştır. Bu nedenle 1955-1985 arası nüfus verileri tabloda yer almamıştır.
Not 2: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Eğil Baraj Gölü -
Eğil Baraj Gölü -
Eğil Kral Mezarları -
Eğil Kral Mezarları -
Eğil Kral Mezarları -
Eğil Baraj Gölü Kıyısı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- ^ "Eğil Nüfusu - Diyarbakır". nufusu.com. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. 7 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-12-09.
- ^ Marciak, Michał (2017). Sophene, Gordyene, and Adiabene: Three Regna Minora of Northern Mesopotamia Between East and West. Brill. ss. 43-44. ISBN 9789004350724.
- ^ Marciak, Michał (2014). "The Historical Geography of Sophene". Acta Antiqua. 52 (4): 295-338. doi:10.1556/aant.52.2012.4.1.
- ^ James Russell (1997). Richard G. Hovannisian (Ed.). The Formation of the Armenian Nation (İngilizce). Palgrave Macmillan. s. 31. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
- ^ "Diyarbakır İl Kültür Turizm Müdürlüğü sayfasında Eğil hakkında yazılanlar". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Eğil nüfusunun etnik kökeni". nisanyanmap.com. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2019.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Eğil Nüfusu - Diyarbakır". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Diyarbakır Eğil Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eğil kaymakamlığı 23 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Diyarbakır ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye'deki bir ilçe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
