EDEK Sosyalist Parti
EDEK Sosyalist Parti ΕΔΕΚ Σοσιαλιστικό Κόμμα | |
|---|---|
| Kısaltma | EDEK |
| Genel başkan | Marinos Sizopulos |
| Kurucu | Vasos Lissaridis |
| Kuruluş tarihi | 6 Şubat 1969 |
| Önceli | Yurtsever Cephe |
| Merkez | Lefkoşa,  Kıbrıs Cumhuriyeti |
| Öğrenci kolu | AGONAS |
| Gençlik kolu | EDEK Gençlik |
| Kadın kolu | Sosyalist Kadın Hareketi |
| İşçi kolu | DEOK |
| İdeoloji | Sosyal Demokrasi Kıbrıs Rum milliyetçiliği |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol |
| Avrupa üyeliği | Avrupa Sosyalistler Partisi |
| Avrupa Parlamentosu grubu | Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı |
| Resmî renkler | Yeşil Kırmızı |
| Temsilciler Meclisi | 3 / 56
|
| Avrupa Parlamentosu | 0 / 6
|
| Belediye Meclisleri | 37 / 478
|
| İnternet sitesi | |
| edek.org.cy | |
EDEK Sosyalist Parti, (Yunanca: ΕΔΕΚ Σοσιαλιστικό Κόμμα, romanize: EDEK Sosialistiko Komma) bir dönemki adıyla Sosyal Demokrasi Hareketi, (Yunanca: Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών, romanize: Kinima Sosialdimokraton) Kıbrıs Cumhuriyeti içerisinde faaliyet gösteren sosyal demokrat bir siyasi partidir. Genel başkanı 2015 yılından itibaren Marinos Sizopulos'tur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuruluş ve 20. yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]Parti Vasos Lissaridis tarafından 1969 yılında Birleşik Demokrat Merkez Birliği (Yunanca: Ενιαία Δημοκρατική Ένωση Κέντρου, romanize: Eniaia Demokratiki Enosi Kentrou) adıyla kuruldu. O dönemde Yunanistan'da faal olan Merkez Parti ve Yorgo Papandreu'dan etkilenerek kurulan parti Albaylar Cuntası'na karşı tavır aldı ve Cumhurbaşkanı Makarios yaşadığı sürece onun yakın bir müttefiki oldu. Lissaridis aynı zamanda Makarios'un özel doktoruydu ve "Kızıl Bereliler" olarak tabir edilen bir milis gücünü yönetiyordu.[1] 15 Temmuz 1974'te gerçekleştirilen darbe sürecinde EDEK, parti ve milis gücü olarak darbecilere karşı mücadele etti.[2]
1974'ten itibaren PASOK ile ilişkiler kuran EDEK[3], 1980'li yılların başında Avrupa tarzı bir sosyal demokrat partiye dönüştü ancak milliyetçi yönelimlerinden vazgeçmedi.
1990'ların sonlarından itibaren bir üçüncü büyük blok kurmak için diğer ufak partilerle müzakere eden EDEK, Şubat 2000'de Yenilenme Hareketi ve Bağımsız Şahsiyetler Grubu ile birleşerek "Sosyal Demokrasi Hareketi" (Yunanca: Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών, romanize: Kinima Sosialdimokraton) veya kısaca KİSOS olarak bir birliktelik oluşturdu. Ancak bu gruplar kısa bir süre sonra güvensizlik sebebiyle KİSOS'tan ayrıldı; bu durum sonucunda EDEK ve KİSOS birebir aynı yapı oldu.[4] Birlikteliğin bozulmasına rağmen EDEK, Sosyal Demokrasi Hareketi adını kullanmaya devam ederken KİSOS kısaltmasını bıraktı, bu da partinin yaygın adı ile kısaltmasının uyuşmamasına yol açtı.
21. yüzyıl
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yılında Lissarides parti liderliğinden ayrıldı ve yerini Yannikis Omiru aldı. Annan Planı sürecinde hayır oyu yanlısı olan parti 2003 yılı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Tasos Papadopulos'a destek verdi. Diğer büyük partilerle beraber yürütülen kampanya sonucunda Annan Planı'na %75 hayır oyu çıktı.[5]
2008 yılı cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda EDEK, AKEL adayı Dimitris Hristofyas'a destek verdi. Bu yönde EDEK Siyasi Büro'da gerçekleştirilen oylamada üyelerin 109'u destek ve 5'i karşı çıkarken 2 üye çekimser kaldı.[6] Ancak EDEK, Şubat 2010'da Kıbrıs müzakereleri konusunda Hristofyas ile anlaşmazlığa düşerek hükûmetten çekildi.[7][8]
Şubat 2013'teki başkanlık seçimlerinde EDEK, Tasos Papadopulos'un dışişleri bakanı olan bağımsız aday Yorgos Lillikas'a destek verdi. Seçimlerin ikinci turunda EDEK tarafsız kalmış, DİSİ adayı Nikos Anastasiades'e veya AKEL adayı Stavros Malas'a destek vermemiştir.
Ocak 2015'te, parti başkanı Yannakis Omiru EDEK liderliğinden istifa etti. Mart ayında yardımcısı Marinos Sizopulos parti başkanı oldu.[9]
2018 yılı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde merkez kanattaki partilerle birlikte bir ortak aday çıkarma girişiminde bulundu.[10] Partilerin gerek Kıbrıs Sorunu, gerek ekonomik ve sosyal konulardaki uyuşan görüşleri neticesinde[11] EDEK 24 Nisan 2017'de DİKO lideri ve adayı Nikolas Papadopulos'a destek verme kararı aldı.[12] Ancak Papadopulos'un ilk turda 3. olduğu için parti ikinci turda herhangi bir adaya destek vermedi.
Kasım 2022'de partinin ismi "EDEK Sosyalist Parti" olarak değiştirildi ve Sosyal Demokrasi Hareketi adı tamamen terk edildi.[13]
Seçim Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Temsilciler Meclisi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Parti lideri | Oy sayısı | Oy yüzdesi | Sandalye | Sıra |
|---|---|---|---|---|---|
| 1970 | Vasos Lissaridis | 26.906 | 13,74% | 2 / 35
|
4. |
| 1976 | Vasos Lissaridis | 163.207 (DİKO ve AKEL ile koalisyon) |
71,2% (DİKO ve AKEL ile koalisyon) |
4 / 35
|
1. |
| 1981 | Vasos Lissaridis | 23.772 | 8,17% | 3 / 35
|
4. |
| 1985 | Vasos Lissaridis | 35.371 | 11,07% | 6 / 56
|
4. |
| 1991 | Vasos Lissaridis | 37.264 | 10,89% | 7 / 56
|
4. |
| 1996 | Vasos Lissaridis | 30.033 | 8,13% | 5 / 56
|
4. |
| 2001 | Vasos Lissaridis | 26.770 | 6,51% | 4 / 56
|
4. |
| 2006 | Yannakis Omiru | 37.531 | 8,91% | 5 / 56
|
4. |
| 2011 | Yannakis Omiru | 36.113 | 8,93% | 5 / 56
|
4. |
| 2016 | Marinos Sizopulos | 21.732 | 6,18% | 3 / 56
|
4. |
| 2021 | Marinos Sizopulos | 24.022 | 6,72% | 4 / 56
|
5. |
Avrupa Parlamentosu
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Parti Lideri | Oy sayısı | Oy yüzdesi | Sandalye | Sıra | Avrupa Grubu |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | Yannakis Omiru | 36.075 | 10,79% | 0 / 6
|
5. | - |
| 2009 | Yannakis Omiru | 30.169 | 9,85% | 1 / 6
|
4. | S&D |
| 2014 | Yannakis Omiru | 19.894 (KOSP ile koalisyon) |
7,68% (KOSP ile koalisyon) |
1 / 6
|
4. | S&D |
| 2019 | Marinos Sizopulos | 29.715 | 10,58% | 1 / 6
|
4. | S&D |
| 2024 | Marinos Sizopulos | 18.681 | 5,07% | 0 / 6
|
6. | - |
Cumhurbaşkanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Aday | 1. Tur | 2. Tur | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sayı | % | Sıra | Sayı | % | Sıra | |||
| 1973 | III. Makarios | tek aday | ||||||
| 1978 | Spiros Kiprianu | tek aday | ||||||
| 1983 | Vasos Lissaridis | 29.307 | 9,53 | 3. sıra | ||||
| 1988 | Vasos Lissaridis | 30.865 | 9,22 | 4. sıra | Yorgo Vasiliu'yu destekledi | |||
| 1993 | Pashalis Pashalidis | 66.300 | 18,60 | 3. sıra | serbest | |||
| 1998 | Vasos Lissaridis | 41.978 | 10,60 | 3. sıra | serbest | |||
| 2003 | Tasos Papadopulos | 213.353 | 51,51 | 1. sıra | ||||
| 2008 | Tasos Papadopulos | 143.249 | 31,79 | 3. sıra | Dimitris Hristofyas'ı destekledi | |||
| 2013 | Yorgos Lillikas | 109.996 | 24,93 | 3. sıra | serbest | |||
| 2018 | Nikolas Papadopulos | 99.490 | 25,70 | 3. sıra | serbest | |||
| 2023 | Nikos Hristodulidis | 127.305 | 32,04 | 1. sıra | 204,867 | 51.97 | 1. sıra | |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Humanitarian Problems on Cyprus: Hearing Before the Subcommittee to Investigate Problems Connected with Refugees and Escapees (U.S. Government Printing Office bas.). Amerika Birleşik Devletleri Kongresi. 1974. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ "ΛΥΣΣΑΡΙΔΗΣ Μ. ΒΑΣΟΣ" (Yunanca). Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi. 12 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ Charalambous, Giorgos; Christophorou, Christophoros (2013). Party-Society Relations in the Republic of Cyprus. Routledge. s. 86. ISBN 9781317386575.
- ^ Hayriye Kahveci (2013). Cyprus. The Palgrave Handbook of Social Democracy in the European Union. Palgrave Macmillan. ss. 71-72.
- ^ Christophoros Christophorou (2009). The Evolution of Greek Cypriot Party Politics. The Government and Politics of Cyprus. Peter Lang. s. 97.
- ^ "Cyprus Socialists supports Christofias's candidacy"[ölü/kırık bağlantı], Financial Mirror, February 21, 2008.
- ^ Nikos Chasapopoulos (9 Şubat 2010). "Arşivlenmiş kopya" Τριγμοί στην κυβέρνηση Χριστόφια - Αποχώρησε η ΕΔΕΚ (Yunanca). To Vima. 12 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010.
- ^ "EDEK withdraws from Cyprus government coalition". FinancialMirror. 9 Şubat 2010. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "CYPRUS: Socialists elect new leader, aim for 2016 elections". Financial Mirror. 2 Mart 2015. 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Τι συζήτησαν και πως συνεχίζουν Παπαδόπουλος-Σιζόπουλος". 25 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025.
- ^ "Προεδρικές 2018: Τα κόμματα του ενδιάμεσου σε θέσεις μάχης". 12 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
- ^ "ΕΔΕΚ, Αλληλεγγύη και ΔΗΚΟ προκρίνουν Νικόλα Παπαδόπουλο". 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025.
- ^ "Άλλαξε (ξανά) όνομα η ΕΔΕΚ" [EDEK ismini (tekrar) değiştirdi]. Reporter. 18 Kasım 2022. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
 | Avrupa'daki siyasi partiler ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Temsilciler Meclisi'ndeki Partiler | |
|---|---|
| Temsil Edilmeyen Partiler | |