Söz sanatı

Doğrudan kaleci demek yerine file bekçisi demek bir söz sanatıdır (dolaylama).

Söz sanatları ya da edebî sanatlar, ifade edilmek isteneni kelimelerin düz anlamlarının dışına çıkarak ifade etmeye denir. İfadeye zenginlik katmak, etkiliğini artırmak, monotonluğu kırmak ya da az sözle çok şey ifade etmek için yapılır. Türk edebiyatında söz sanatları genellikle aşağıdaki gibi gruplanır.

Mecaza Dayalı Sanatlar

• Teşbih (Benzetme)
• İstiare (Eğretileme)
• Mecaz (Değişmece)
• Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)
  • Antonomazi
  • Eponim
  • Sinekdoş
• Kinaye (Değinmece)
• Tariz (Tersini Söyleme)
• Teşhis (Kişileştirme)
• İntak (Konuşturma)

Anlama Dayalı Sanatlar

• İham
• Tevriye (İki Anlamlılık)
• Tenasüp (Uygunluk)
• Leff ü Neşr (Sıralı Açıklama)
• Tecahül-i Arif (Bilmezlikten Gelme)
• Hüsn-i Ta’lil (Güzel Neden Bulma)
• Sihr-i Helâl
• Mübalağa (Abartma)
• Tezat (Zıtlık)
• İstidrak
• Tekrir (Tekrar Etme)
• Nidâ (Seslenme)
• İstifham (Soru Sorma)
• Rücu (Geriye Dönme)
• Tefrik
• Kat (Kesme)
• Terdit (Geri Çevirme)
• İltifat
• Telmih (Anımsatma)
• İrsal-i Mesel (Atasözü Söyleme)
• İktibas (Alıntı Yapma)

Söze Dayalı Sanatlar

• Cinas
• Aliterasyon
• Asonans
• Ulama
• Seci
• Kalp (Değiştirme)
• İştikak (Türetme)
• Akis (Yansıma)
• İade (Geri Çevirme)
• Tarsî
• Akrostiş
• Leb-Değmez (Dudak Değmez)

Düşünceye Dayalı Sanatlar

• Tekellüm-i Ruh

Ayrıca bakınız

• Edebiyat terimleri