Edith M. Flanigen
Edith Marie Flanigen | |
|---|---|
 Edith Flanigen, 20 Kasım 2014'te ABD Başkanı Barack Obama'dan Ulusal Teknoloji Madalyasını aldı. | |
| Doğum | Edith Marie Flanigen 28 Ocak 1929 Buffalo, New York, ABD |
| Milliyet | Amerikalı |
| Eğitim | D'Youville Koleji Syracuse üniversitesi (M.S.) |
| Tanınma nedeni | |
| Ödüller |
|
| Kariyeri | |
| Dalı | Kimya |
| Çalıştığı kurumlar | Union Carbide, UOP |
Edith Marie Flanigen (d. 28 Ocak 1929),[1][2] zümrütlerin sentezi ve daha sonra Amerikan kimya şirketi Union Carbide'de moleküler elekler için zeolitlerin sentezi üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen Amerikalı kimyagerdir.
Hayatının erken dönemi ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Edith Marie Flanigen 28 Ocak 1929'da Buffalo, New York'ta doğdu. O ve iki kız kardeşi Joan ve Jane, lise yıllarında öğretmenleri tarafından kimyayla tanıştırıldı. Üç kız kardeşin hepsi de Buffalo, New York'ta özel bir üniversite olan D'Youville Koleji'nde kimya okudu.[3] Edith Flanigen hem sınıf başkanı hem de okul birincisi olarak mezun oldu.[4] Joan ve Edith, 1952'de Syracuse Üniversitesi'nde inorganik fiziksel kimya alanında yüksek lisans dereceleri aldılar.[3][4] 2008'de Syracuse Üniversitesi Edith'e fahri doktora unvanı verdi.[5]
Kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]1952'de Edith Flanigen Union Carbide şirketine katıldı.[6] İlk görevi farklı silikon polimerlerinin tanımlanması, saflaştırılması ve ekstraksiyonuydu. 1956 yılında moleküler elekler grubuna geçti.[4] 1973'te Union Carbide'da kurumsal araştırma görevlisi ve 1986'da kıdemli kurumsal araştırma görevlisi olarak atanan ilk kadın oldu. 1988 yılında petrol rafinasyonu, gaz işleme, petrokimya üretimi ve büyük imalat endüstrilerine teknoloji geliştiren ve sunan çok uluslu bir Amerikan şirketi olan UOP'a (Union Carbide ve Allied Signal arasındaki ortak girişim) taşındı ve burada kıdemli araştırma görevlisi seçildi. Flanigen, 1991 yılında UOP Üyeliğine terfi etti. Edith Flanigen, 1994 yılında UOP'tan emekli oldu.[6] UOP'taki kariyerinin ardından ve en az 2004 yılına kadar Edith Flanigen, UOP'ta danışman olarak da dahil olmak üzere profesyonel olarak aktif kaldı.[7]
Edith Flanigen, Union Carbide ile olan 42 yıllık kariyeri boyunca 200'den fazla farklı sentetik madde icat etti,[4] 36'dan fazla yayının yazarlığını veya ortak yazarlığını yaptı ve en az 109 patentle ödüllendirildi.[8]
Kimya
[değiştir | kaynağı değiştir]
1956'da Flanigen moleküler elekler üzerinde çalışmaya başladı.[4] Moleküler elekler, çok karmaşık maddeleri filtreleyebilen veya ayırabilen, moleküler büyüklükte gözeneklere sahip kristal bileşiklerdir. Edith Flanigen, spesifik bir moleküler elek olan zeolit Y'nin mucidi olarak bilinir. Zeolit Y, petrolü rafine edebilen belirli bir tür moleküler elektir. Zeolit Y, kendisinden önce Zeolit X'i geride bıraktı. " Ham petrol " veya petrol rafine edilirken, tüm farklı kısımlarına veya fraksiyonlarına ayrılmalıdır. Benzin, petrolün rafine edilmesinden elde edilen birçok fraksiyondan biridir. Flanigen'in zeolitleri katalizör veya kimyasal reaksiyonları artıran bir madde olarak kullanılır. Zeolit Y, petrolden ayrıştırılan benzin miktarını artıran, petrolün rafine edilmesini daha güvenli ve daha verimli hale getiren bir katalizördür.[10]
Flanigen, moleküler elekler üzerine yaptığı çalışmalara ek olarak, Union Carbide'ın uzun yıllar üretip sattığı sentetik bir zümrüt[11] icat etti. Zümrütler esas olarak ustalarda (lazerlerin öncülleri) kullanıldı ve hatta bir süre "Quintessa Koleksiyonu" olarak pazarlanan bir seride mücevherlerde bile kullanıldı.[12]
Onurlar ve ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Flanigen birçok ödül ve onura layık görülmüştür. Örneğin 1992'de Perkin Madalyası'nı alan ilk kadın oldu. Ayrıca 2004 yılında Ulusal Mucitler Onur Listesi'ne alındı.[2]
2014 yılında Edith Flanigen Ödülü, Berlin Humboldt Üniversitesi İşbirlikçi Araştırma Merkezi tarafından oluşturuldu. Ödül, her yıl kariyerinin başındaki seçkin kadın bilim insanlarına verilecek. İlk ödül, Paris Üniversitesi'ndeki çalışmaları nedeniyle Natacha Krins'e verildi.
Flanigen, 2012 yılında Ulusal Teknoloji ve Yenilik Madalyası ile ödüllendirildi.[13] Ödül, 20 Kasım 2014'te ABD Başkanı Barack Obama tarafından, bilime yaptığı katkılardan dolayı Flanigen'e takdim edildi.[14]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1991 Amerikan Kimyagerler Enstitüsü'nden Kimyasal Öncü Ödülü[15]
- 1992 Perkin Madalyası - Edith M. Flanigen prestijli Perkin Madalyasını alan ilk kadın oldu. [7]
- 1993 Garvan Madalyası [16]
- 2004 Ulusal Mucitler Onur Listesi[2]
- 2004 Lemelson – MIT Yaşam Boyu Başarı Ödülü [7]
- 2012 Edith M. Flanigen Honeywell'in malzeme bilimi serisindeki davetli dersi, Ekim 2012'de açıldı [17]
- 2012 Ulusal Teknoloji ve Yenilik Madalyası [18]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Carey, Charles W. (2002). American Inventors, Entrepreneurs, and Business Visionaries. New York: Infobase Pub. ISBN 0-8160-6883-6. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ a b c "Edith Flanigen". National Inventors Hall of Fame. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015.
- ^ a b Orna 2009.
- ^ a b c d e Engineering.com.
- ^ Zubieta, Jon (Yaz 2008). "Alumna Receives Honorary Doctorate". C.U.S.E. News (İngilizce). Cilt 5. Syracuse University Department of Chemistry. ss. 1, 4. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Ocak 2022.
- ^ a b Moriarty.
- ^ a b c Lemelson-MIT 2004.
- ^ Miller 2008.
- ^ E. M. Flanigen; J. M. Bennett; R. W. Grose; J. P. Cohen; R. L. Patton; R. M. Kirchner; J. V. Smith (1978). "Silicalite, a New Hydrophobic Crystalline Silica Molecular Sieve". Nature. 271 (5645): 512-516. doi:10.1038/271512a0.
- ^ NIHF.
- ^ US 3306922.
- ^ InventorOfTheWeek.
- ^ Laureates, National Medal of Technology and Innovation 16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., nationalmedals.org; accessed October 21, 2016.
- ^ "President Obama Presents the National Medals of Science & National Medals of Technology and Innovation". whitehouse.gov. 20 Kasım 2014. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2015 – National Archives vasıtasıyla.
- ^ "Chemical Pioneer Award". American Institute of Chemists. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2015.
- ^ Marsh 1992.
- ^ UOP 2012.
- ^ Jackson 2014.
Ek kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Jackson, David (3 Ekim 2014). "Obama honors nation's top scientists". USA Today.
- Orna, Mary (2009). "Women Chemists in the National Inventors' Hall of Fame: Their remarkable lives and their award-winning research". Bulletin for the History of Chemistry. 34 (1).
- Moriarty, Barbara. "Dr. Edith Marie Flanigen". The American Chemical Society, Chicago Section, Women Chemists Committee. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
- Engineering.com. "Edith Flanigen". 25 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
- InventorOfTheWeek. "Inventor of the Week: Edith Flanigen". MIT School of Engineering. 15 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2014.
- Lemelson-MIT (2004). "Edith Flanigen: 2004 Lemelson-MIT Lifetime Achievement Award Winner". MIT School of Engineering. 3 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
- Marsh, Andrea C. (1992). "Short List, In the Chemistry". Syracuse University Magazine. 9 (2): 7.
- Miller, Susan (1 Mayıs 2008). "Syracuse University to present honorary degrees to nine individuals of exceptional achievement at Commencement May 11". SU News. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
- NIHF. "Inventor Profile: Edith Flanigen". National Inventors Hall of Fame. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2014.
- UOP (19 Ekim 2012). "Honeywell's UOP honors Avelino Corma at Edith M. Flanigen Honeywell invitational lecture in material science series". Honeywell UOP. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014.
- US 3306922, Flanigen, Edith M.; Richard M. Barrer & Patrick J. Denny, "Molecular sieve adsorbents", 22 Mart 1961 tarihinde yayımlandı, 28 Şubat 1967 tarihinde verildi
- US 3341302, Flanigen, Edith M. & Allan M. Taylor, "Flux-melt method for growing single crystals having the structure of beryl", Oct. 6, 1964 tarihinde yayımlandı, 12 Eylül 1967 tarihinde verildi
