Edo Dönemi
| Japonya tarihi |
|---|
 |
Edo dönemi (Japonca: 江戸時代 Edo-jidai) veya Tokugawa dönemi (徳川時代 Tokugawa jidai), Japonya tarihinde 1603-1868 yıllarını kapsayan dönemdir.[1] Bu dönem 24 Mart 1603 tarihinde Edo'da Tokugawa Ieyasu tarafından Tokugawa Şogunluğu'nun kurulmasıyla başlar ve 3 Mayıs 1868'de Meiji Restorasyonu'nun başlamasıyla sona ermektedir.[1] Bu dönemde Japonya Tokugawa Şogunluğu ile 300 yerel daimyōnun yönetimindeydi. Edo dönemi Japonya'nın ilk modern dönemi olarak tanımlanmaktadır ve bu yıllar arasında Japonya dış dünyaya kapalı kalmış olup ekonomik büyüme, sıkı toplumsal düzen, istikrarlı bir nüfus ile sanat ve kültür alanında gelişmeler yaşanmıştır.
1100'lü yıllardaki Kamakura dönemi'nden beri bir değişim süreci içinde olan Japonya, Edo dönemiyle beraber değişimde farklı boyutlarla karşılaşmıştır. Tarihçi Edwin O. Reischauer bu dönemdeki yasal düzenin "merkezi feodalite" olduğunu söylemiştir.
Başkent Edo ayrıca Japonya'nın günümüzdeki başkenti olan Tokyo'nun eski adıdır.[1]
Başlangıç ve Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Edo Dönemi, 1600'deki Sekigahara Muharebesi'nde Tokugawa Ieyasu'nun zafer kazanmasının ardından 1603 yılında resmen şogun unvanını almasıyla başlamıştır.[2] Tokugawa ailesi, yaklaşık iki buçuk yüzyıl boyunca Japonya'yı kalıtsal şogunluk sistemiyle yönetmiştir. Bu dönemde uygulanan bakuhan sistemi, Edo'daki merkezi hükümet (bakufu) ile ülke geneline yayılmış daimyo adı verilen feodal beylerin yönetimini birlikte yürütmüştür.[3]
Toplumsal Yapı ve Düzen
[değiştir | kaynağı değiştir]Edo toplumu katı bir sınıf sistemine dayanıyordu: en üstte samuraylar, ardından çiftçiler, zanaatkârlar ve tüccarlar gelmekteydi.[4] Sınıflar arası geçiş neredeyse imkânsızdı. Daimyō'ların Edo'ya bağlılığını sağlamak amacıyla uygulanan sankin-kōtai sistemiyle her daimyō belirli aralıklarla Edo'da yaşamak zorundaydı. Bu uygulama hem siyasî kontrol hem de ekonomik denge açısından önem taşıyordu.[3]
İzolasyon Politikası
[değiştir | kaynağı değiştir]1630'lardan itibaren Japonya, sakoku (kapalı ülke) politikasıyla dış dünyaya kapandı. Yalnızca Nagasaki'de Hollandalı ve Çinli tüccarlarla sınırlı ticarete izin verildi.[5] Bu sayede ülke uzun süre dış müdahaleden uzak kaldı ve kendi kültürel kimliğini korudu. Aynı zamanda Hristiyanlığın yayılması engellenerek şogunluğun iç düzeni güvence altına alındı.[2]
Ekonomi ve Şehirleşme
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun süren barış ortamı, tarımsal üretimin ve ticaretin gelişmesine olanak tanıdı. Edo, Kyoto ve Osaka hızla büyüyerek dünyanın en kalabalık şehirlerinden bazıları hâline geldi.[3] Zengin tüccar sınıfı olan chōnin, ekonomik olarak güçlense de resmî statü bakımından düşük kaldı.[6] Ticaret yollarının gelişmesi, iç pazarın büyümesini ve Japonya'da ilk proto-sanayi üretim biçimlerinin doğmasını sağladı.[2]
Kültür ve Sanat
[değiştir | kaynağı değiştir]Edo Dönemi, Japon sanat ve kültürünün altın çağlarından biri olarak kabul edilir. Ukiyo-e (yüzen dünya resimleri), kabuki tiyatrosu, haiku şiiri ve halk edebiyatı bu dönemde zirveye ulaştı.[7] Ayrıca eğitim düzeyi hızla yükselmiş, 18. yüzyılın sonunda Japonya Asya'nın en yüksek okuryazarlık oranlarından birine sahip olmuştur.[6] Günlük yaşamda şehirli eğlence kültürü, çay seremonileri, sumo güreşleri ve tiyatro gibi etkinliklerle biçimlendi.[8]
Krizler ve Değişim
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılın ortalarına doğru ekonomik dengesizlikler, kıtlıklar (örneğin Tempo Kıtlığı, 1833–1837) ve dış baskılar Tokugawa sistemini zayıflattı.[9] 1853'te Komodor Matthew Perry'nin ABD filosuyla Japonya'ya gelmesi, ülkenin dışa açılmasının ve şogunluğun çöküş sürecinin başlangıcı oldu.[10]
Meiji Restorasyonu ve Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]1868'de gerçekleştirilen Meiji Restorasyonu ile Tokugawa Şogunluğu yıkılmış, imparatorluk yönetimi yeniden tesis edilmiştir.[9] Böylece Japonya hızla modernleşme sürecine girmiştir. Edo döneminin mirası günümüz Japon kültüründe, şehir planlamasında ve geleneksel sanatlarda hâlâ belirgin şekilde yaşamaktadır.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Goto-Jones, Christopher S. (2009). Modern Japan : a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199235698.
- ^ a b c Totman, Conrad (1993). Early Modern Japan. University of California Press.
- ^ a b c Hall, John Whitney (1991). The Cambridge History of Japan, Vol. 4: Early Modern Japan. Cambridge University Press.
- ^ Reischauer, Edwin O. (1970). Japan: The Story of a Nation. Alfred A. Knopf.
- ^ Boxer, C. R. (1951). The Christian Century in Japan, 1549–1650. University of California Press.
- ^ a b Najita, Tetsuo (1987). Visions of Virtue in Tokugawa Japan. University of Chicago Press.
- ^ a b Screech, Timon (2020). Tokyo Before Tokyo: Power and Magic in the Shogun’s City of Edo. Reaktion Books.
- ^ Goto-Jones, Christopher S. (2009). Modern Japan: A Very Short Introduction. Oxford University Press.
- ^ a b Jansen, Marius B. (2000). The Making of Modern Japan. Harvard University Press.
- ^ Beasley, W. G. (1972). The Meiji Restoration. Stanford University Press.
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "GotoJones" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Totman2" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Hall2" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Reischauer" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Boxer" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Najita" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Screech" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Jansen" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "Beasley" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Japanese Maps of the Tokugawa Era 16 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – A rich selection of rare Japanese maps from the UBC Library Digital Collections
- Timeline 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - JAPAN:Memoirs of a Secret Empire
| Önce gelen: Azuchi-Momoyama |
Japon dönemi 1603-1868 |
Sonra gelen: Meiji |
