Sengoku Dönemi
| Japonya tarihi |
|---|
 |
Sengoku dönemi (Japonca: 戦国時代 Sengoku jidai; "İç Savaş Dönemi"), Muromachi döneminde 1467-1603 yıllarını kapsayan dönemdir. Sengoku dönemi toplumsal ayaklanmalar, siyasal entrikalar ve askerî çatışmalar ile geçmiştir.
Sengoku dönemi 1467–1477 Ōnin Savaşı ile başladı.[1] Dönem boyunca iktidar Ashikaga şogunluğunun elinde olup savaş boyunca merkezi hükûmetin otoritesi zayıfladı ve daimyolar giderek daha fazla güçlendiler. Dönemin en bilinen daimyoları Oda Nobunaga, Toyotomi Hideyoshi ve Tokugawa Ieyasu'dur. Sengoku dönemi Sekigahara Muharebesi'nin ardından tüm siyasi gücün Tokugawa şogunluğu altında birleştirilmesi ile sona erdi.[2][3]
Bu dönemde, derebeyi ile vasalları arasındaki geleneksel efendi–kul ilişkisinde çözülme görüldü. Birçok vasal efendisine karşı ayaklandı; soylu aileler içinde lordluklar uğruna çıkan hanedan içi çatışmalarda vasallar taraf seçti; ayrıca soylu ailelerin yan kolları, kukla lordlar atayarak iktidarı ele geçirmeye çalıştı.[4] Samuray kültürünün gevşemesi de dönemin bir diğer özelliğiydi; farklı toplumsal sınıflarda doğan bazı kişiler savaşçı olarak ün kazanarak samuray statüsüne yükselebildi. Benzer şekilde, bazı sıradan samuraylar koşulların etkisiyle sengoku daimyō statüsüne kadar yükseldi. Bu durumun ilk örneği dönemin en güçlü kişilerinden birisi olan Hōjō Sōun’dur; bir diğer örnek ise başlangıçta bir Shugodai (守護代, “vali [Shugo] yardımcısı”) olan ve efendisini zayıflatma yoluyla yerine geçerek iktidarı ele alan Uesugi Kenshin'dir.[5][6] Sengoku dönemindeki yükselişlerin en dikkat çekici örneği olarak Toyotomi Hideyoshi kabul edilir. Köylü bir kökenden gelen Hideyoshi, sırasıyla samuray, sengoku daimyō ve ardından kampaku (imparator naibi) unvanına kadar yükselmeyi başarmıştır.[7]
Sengoku Döneminin başlangıcı
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Sengoku Döneminin başlangıcı olarak Kyōtoku Olayı, Ōnin Savaşı veya Meiō Olayı kabul edilir.[8]
Kyōtoku Olayı, 1454'ten 1482'ye kadar süren ve Kantō bölgesini sarsan büyük bir savaştı. Çatışma, Ashikaga şogunluğunun bölgedeki temsilcisi olan kantō kubōsu (関東公方) Ashikaga Shigeuji'nin, yardımcısı konumundaki Kantō kanreisi (関東管領) Uesugi Noritada'yı öldürmesiyle başladı. Bunun üzerine Kantō'daki güçler Kubō ve Kanrei tarafları arasında bölündü; Ashikaga şogunluğu ise Kanrei'nin tarafını destekledi.[9]
Zaman çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
.jpg)
Başlangıç ve bitiş yılı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sengoku döneminin başlangıcı için genellikle üç farklı olay öne çıkar: 1454'teki Kyōtoku Olayı, 1467'de ortaya çıkan Ōnin Savaşı ya da 1493'teki Meiō Olayı.[8] Dönemin sonu için de farklı tarihler ileri sürülür: Oda Nobunaga'nın Kyoto'ya girişi (1568),[10] Muromachi şogunluğu'nun yıkılması(1573),[11] Nobunaga'nın Azuchi Kalesi'ne yerleşmesi (1576), Hideyoshi'nin savaşları yasaklayan Sōbujirei (惣無事令) yasasını ilan etmesi (1587), Odawara Kuşatması (1590), Sekigahara Muharebesi (1600), Tokugawa şogunluğu'nun kuruluşu (1603), Osaka Kuşatması (1615) veya Shimabara Ayaklanması'nın bastırılması (1638).[12] Geleneksel ve en çok bilinen görüş ise şudur: Sengoku dönemi, 1467'deki Ōnin Savaşı ile başlamış, 1568'de Oda Nobunaga'nın Ashikaga Yoshiaki'yi desteklemek için Kyoto'ya girmesiyle sona ermiştir.[9][12][13]
Kansai bölgesi ve Kyoto
[değiştir | kaynağı değiştir]Hosokawa klanının Ashikaga şogunluğunu kuklalaştırması
[değiştir | kaynağı değiştir]Ōnin Savaşı sırasında dokuzuncu şogun olan Ashikaga Yoshihisa, 25 yaşında hayatını kaybetti. Yerine geçen Ashikaga Yoshitane, onuncu şogun oldu. Ancak 1493'te, şogun Yoshitane Kyoto dışında bulunduğu sırada, Hosokawa Masamoto ordu topladı ve fiilî bir darbe niteliğindeki Meiō Olayı (明応の政変) sonucunda on birinci şogun olarak Ashikaga Yoshizumi'yi tahta çıkardı. Masamoto, Ashikaga şogunluğunda şogundan sonra en güçlü konum olan Kanrei (管領) makamını elinde bulunduruyordu; bu görev, Kamakura şogunluğundaki Shikken (執権) ile eşdeğerdi. Bu gelişmeyle birlikte şogun, fiilen Hosokawa klanının kuklası hâline geldi. Günümüzde bazı tarihçiler, bu olayın Sengoku döneminin başlangıcı olarak kabul edilmesi gerektiğini öne sürmektedir.[8][14]
Hosokawa Masamoto hayatı boyunca hiç evlenmedi ve üç çocuğu evlatlık edinerek onları veliaht ilan etti. Fakat vasallarının tavsiyesiyle, ilk evlatlığı olan Hosokawa Sumiyuki yerine Hosokawa Sumimoto'yu halefi olarak seçti. Bunun üzerine Masamoto, 1507'de Sumiyuki tarafından öldürüldü. Bu olay, Eishō no sakuran (永正の錯乱, Eishō kargaşası) adıyla bilinir. Cinayet, Hosokawa klanı içinde taht mücadelesini tetikledi ve klan Hosokawa Sumimoto tarafları ile Hosokawa Takakuni yanlıları olmak üzere ikiye bölündü. Bu çatışma, Ryō Hosokawa Savaşı (両細川の乱) olarak bilinen iç savaşa yol açtı; savaşın galibi Hosokawa Takakuni oldu.[15]
Miyoshi klanının yükselişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Miyoshi Motonaga'nın oğlu Miyoshi Nagayoshi, başlangıçta Hosokawa Harumoto'ya karşı savaşsa da daha sonra ona bağlılığını kabul etti. Harumoto'nun müttefiki olarak Nagayoshi, Kanrei görevini üstlenen Hatakeyama klanının en güçlü üyesi Kizawa Nagamasa'yı mağlup etti. 1547'de ise 12. şogun Ashikaga Yoshiharu ve Hosokawa Takakuni'nin oğlu Hosokawa Ujitsuna'yı Shari-ji Muharebesi'nde (舎利寺の戦い) yenilgiye uğrattı. Bu zafer, Ashikaga şogunluğunun gücünü daha da zayıf bir konuma getirdi. Daha sonra Hosokawa ailesine mensup bir vassal, Nagayoshi'ye babasının ölümünde Miyoshi Masanaga'nın karanlık bir rol oynadığını söyledi. Bunun üzerine Nagayoshi, efendisi Harumoto'ya Masanaga'nın devrilmesi amacıyla bir dilekçe verdi ancak bu talebi kabul edilmedi. Bilakis Nagayoshi, Harumoto tarafından neredeyse ortadan kaldırılıyordu. Buna karşılık Nagayoshi harekete geçerek Masanaga'yı mağlup etti; ardından Hosokawa Harumoto'yu, 12. şogun Yoshiharu'yu ve oğlu Ashikaga Yoshiteru'yu Kyoto'dan kovarak 1549 yılında bölge üzerinde hâkimiyet kurdu. Bunun ardından Nagayoshi, 13. şogun olan Yoshiteru ile Kyoto'nun kontrolü için birçok kez çatıştı. Ancak zamanla Nagayoshi'nin oğulları birer birer savaşlarda ya da hastalık sebebiyle öldüler ve bu durum Miyoshi klanının hızla çöküşe geçmesine yol açtı.[16]
Fitilli tüfeklerin gelişiyle toplumsal değişimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Portekizliler 1543'te Japonya'ya fitilli tüfeği getirdiler ve bu silah kısa sürede Japonya'da kitlesel olarak üretime geçti ve tanegashima adı verilen bir tüfek savaşlarda kullanılmaya başlandı. Silahların yaygınlaşmasıyla birlikte, savaşı kazanabilmek için ashigaru (足軽, yaya asker) adı verilen düzenli orduların varlığı zorunlu hâle geldi. Bu durum, küçük yerel beylerin bağımsız kalmasını imkânsız kıldı; topraklar geniş arazilere hükmeden sengoku daimyolarının elinde birleşti ve bu da sengoku daimyoları arasındaki savaşların çok daha şiddetli hâle gelmesine yol açtı.[13]
Oda Nobunaga
[değiştir | kaynağı değiştir]Japonya'nın en önemli siyasi bölgesi olan Kinai ve çevresinde, Oda Nobunaga gücünü artırmak amacıyla Tokugawa Ieyasu ile ittifak kurdu. Nobunaga, 1560'ta Okehazama Muharebesi'nde Imagawa Yoshimoto'yu mağlup etti ve 1568'de 15. şogun Ashikaga Yoshiaki'yi desteklemek üzere Kyoto'ya girdi. 1569'da Miyoshi Yoshitsugu'yu yendi, 1571'de Hiei Dağı'na kuşatma düzenledi, 1573'te Ichijōdani Kalesi Kuşatması'nda Asakura Yoshikage'yi ve aynı yıl Odani Kalesi Kuşatması'nda Azai Nagamasa'yı mağlup etti; ardından Ashikaga Yoshiaki'yi Kyoto'dan sürerek Ashikaga şogunluğunu sona erdirdi. 1574'te Nagashima ikko ikki'yi bastırdı, 1575'te Nagashino Muharebesi'nde Takeda Katsuyori'yi yendi ve 1580'de Ishiyama Hongan-ji Savaşı'nda Ishiyama Hongan-ji'yi mağlup etti. Ancak, 1582'de sadık vassalı Akechi Mitsuhide tarafından ihanete uğrayarak Honnō-ji Olayı'nda intihara sürüklendi.[9][17]
Toyotomi (Hashiba) Hideyoshi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Sengoku ("Warring States") period". Encyclopedia Britannica. Erişim tarihi: 3 Kasım 2016.
- ^ "Sengoku period". Encyclopedia of Japan. Tokyo: Shogakukan. 2012. OCLC 56431036. 25 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2016.
- ^ "誕". Kokushi Daijiten (Japonca). Tokyo: Shogakukan. 2012. OCLC 683276033. 25 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2016.
- ^ 意外と知らない「下剋上」とは一体何か？戦国時代の「主殺し」の実像 3/4 (Japonca). Kodansha. 18 Haziran 2021. 7 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2024.
- ^ 意外と知らない「下剋上」とは一体何か？戦国時代の「主殺し」の実像 4/4 (Japonca). Kodansha. 18 Haziran 2021. 7 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2024.
- ^ 守護大名と戦国武将の違い (Japonca). The Japanese Sword Museum Nagoya Touken World. 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ 豊臣秀吉はなぜ「征夷大将軍」ではなく「関白」になったのか――秀吉をめぐる「三つのなぜ」 (Japonca). The Asahi Shimbun. 24 Eylül 2023. 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024.
- ^ a b c 明応の政変 (Japonca). Kotobank. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
- ^ a b c 戦国時代 (Japonca). Japan Knowledge. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023.
- ^ Mypaedia 1996.
- ^ Hōfu-shi Rekishi Yōgo-shū.
- ^ a b Akio Tsunoda (19 Kasım 2020). 最長で200年説も！戦国時代とはいつからいつまでを指すのか？諸説をまとめました (Japonca). Shōgakukan. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ a b 戦国時代（日本） (Japonca). Kotobank. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
- ^ 明応の政変 (Japonca). The Nagoya Japanese Sword Museum Nagoya Touken World. Erişim tarihi: 29 Mart 2024.
- ^ 大物崩れ (Japonca). The Nagoya Japanese Sword Museum Nagoya Touken World. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2024.
- ^ 三好長慶 (Japonca). The Nagoya Japanese Sword Museum Nagoya Touken World. Erişim tarihi: 29 Mart 2024.
- ^ 織田信長 (Japonca). Japan Knowledge. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Samurai Archives Japanese History page 25 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sengoku Expo: Japanese Design, Culture in the Age of Civil Wars1 Mayıs 2001 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Japonca)
- Sengoku Daimyoları listesi 13 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Japonca)
 | Japonya tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
