Elyos
| Elyos | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Diyarbakır'ın Türkiye'deki konumu. | |
  Elyos Elyos'un Diyarbakır'daki konumu. | |
Koordinatlar: 38°14′02″N 39°15′14″E / 38.234°K 39.254°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Diyarbakır |
| İlçe | Çüngüş |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Nüfus (2019)[2] | 156 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 412 |
| İl plaka kodu | 21 |
| Posta kodu | 21870 |
Elyos (ya da eski adıyla Malkaya), Diyarbakır'ın Çüngüş ilçesine bağlı bir mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski adı Elyos olan ve Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte 14 Mayıs 1924'te Malkaya olarak değiştirilen (Bu adı köyün üst kısmında bulunan bir yayladan almıştır.[a]) Malkaya Köyü'nün geçmişine ilişkin ilk yazılı bilgiler Yavuz Sultan Selim Devri'ne kadar gider. Köyün hukuki konumu Çüngüş Sancağı Kanunnamesi'nde yazılı olarak yer almıştır. Osmanlı arşivlerinde bulunan ve Ahmet Akgündüz tarafından çevirisi yapılan bu kanunnamede köy şöyle tanımlanmaktadır: Köyün Osmanlı dönemindeki ismi Eylos`dur.[b] ve civardaki 6 Türk-Müslüman köyden biridir. Diğer köyler de sırasıyla Arguna (halk dilinde Arduva), Herahmine, Ermene, Agud (halk dilinde Avut), Karaca Kaya (halk dilinde Karakaya). Kanunnamenin 10. maddesinde bu özelliklerinden dolayı köy vergi açısından diğer Türk-Müslüman köyler gibi hususi bir hükme tabii tutulmuştur.
Türklerin köye ilk gelişlerine ve yerleşmelerine ilişkin yazılı belge bulunmamasına karşılık köylüler tarafından zaman içerisinde kuşaktan kuşağa aktarılan söylentiler mevcuttur. Söylentilere göre Malkaya Köyü'ne (Elyos) Türkler sonradan yerleşmiştir (takriben 400 yıl önce). Köyün önceki yerleşim yeri şimdi “Peğler” olarak bilinen yer olup şimdiki yerleşim yerine sonradan yerleşilmiştir.[3]
Adı uzun yıllar Malkaya olan yerleşim, 2017'de İlyas, 2021'de ise Elyos adını aldı.[2]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Malkaya Köyü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneydoğu sınırında, Güneydoğu Torosları'nın Maden Dağları üzerinde 1260 metre rakımlı bir dağ köyüdür. İdari olarak Diyarbakır ilinin Çüngüş ilçesine bağlıdır. Diyarbakır il merkezine 125 km, Çüngüş ilçesine 5 km uzaklıktadır.
Jeolojik yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çüngüş-Malkaya dolayı, Pötürge Masifi üst birlik kayaları, renkli melanj ve tortul kayaların tektonik ilişkili birlikteliği ile temsil edilmektedir. Paleozoik yaşlı metamorfik kayalar, tabanda hornblend-pnays, üste doğru mikaşist-kalkşist-mermer olarak yer alır. Kuzeyden güneye doğru Eosen-miyosen çökelleri ile ofiyolit karmaşığının üzerine itilmiş olan metamorfik kayalarda bu nedenle deformasyonlar etkin bir biçimde kendisini gösterir. Şariyaj hattına yakın zonlarda çökel kayalarla ofiyolitler de konum bozunumuna uğramıştır.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Karakaya Barajı'na çok yakındır ve köyün yolu baraj yolunun Çüngüş ilçesinden sonraki 3. km'sinden ayrılır. Bu yol ayrımından yaklaşık 3 km sonra köy merkezine ulaşılır. Köye ulaşan bu yol iyi durumda olmamasına rağmen köyden sonra da daha da kötüleşerek devam edip daha yukarılardaki diğer köylere kadar gitmektedir. Bu yolun bir uzantısı da Karakaya Barajı'nın ilk fizibilitesinin yapıldığı 1960'lı yıllarda yapılmıştır ve Karakaya baraj gölüne çıkmaktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | ||
|---|---|---|
| 2019 | 156[2] | |
| 2018 | 176[2] | |
| 2017 | 167[2] | |
| 2016 | 166[2] | |
| 2015 | 158[2] | |
| 2014 | 153[2] | |
| 2013 | 143[2] | |
| 2012 | None[2] | |
| 2011 | None[2] | |
| 2010 | 101[2] | |
| 2009 | None[2] | |
| 2008 | None[2] | |
| 2007 | None[2] | |
| 2000 | 182 | |
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Köyün popüler yemeklerinden sacda pişen bir gözleme. -
Su kaynağı; Malkaya, Çüngüş. -
Mollagilin Çeşmesi, Malkaya Köyü. -
Köyün yolundan gün batımı. -
Köyün camisinin minaresi. -
Karadut ağacı.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Malkaya Köyü'nün Tarihçesi". www.malkayakoyu.org. 2 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- http://www.malkayakoyu.org22 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.