Esila Ayık'ın tutuklanması

Esila Ayık, 2025 yılında İstanbul, Kadıköy'de düzenlenen bir protesto sırasında "Diktatör Erdoğan" yazılı döviz taşıdığı gerekçesiyle Cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla tutuklanan üniversite öğrencisidir. Ayık, suça konu olan dövizin kendisine ait olmadığını, fotoğraf çektirmek için tanımadığı birisinden aldığını belirtmiştir. Olay, kamuoyunda geniş yankı uyandırmış ve ifade özgürlüğü tartışmalarını gündeme getirmiştir.

9 Nisan'da tutuklanarak Bakırköy Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna gönderilen Esila Ayık kronik kalp ve böbrek hastasıdır. Avukatı, cezaevi koşullarının Ayık'ın sağlık durumu için uygun olmadığını ve 23 Nisan günü cezaevinde fenalaşarak hastaneye kaldırıldığını belirtmiştir. Ayrıca, İstanbul Tabip Odası tarafından verilen "cezaevinde kalması uygun değildir" raporuna rağmen tutukluluğunun devam ettiğini ifade etmiştir.

Ayık'ın kalp kapakçığında daha önce “hafif” olarak değerlendirilen sorun “orta” seviyeye ulaşmış, aort damarında da yeni problemler tespit edilmiştir. Ayrıca Belçika'da gittiği doktorundan da cezaevinde kalmasının uygun olmadığına dair bir sağlık raporu alınmıştır.

15 Mayıs 2025'te yapılan duruşmada Esila Ayık ve diğer iki öğrenci hakkında tahliye kararı verilmiştir.

Arka plan

8 Nisan 2025 tarihinde Kadıköy'de düzenlenen "Gençlik Dayanışma Konseri" sırasında, Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi öğrencisi olan 22 yaşındaki Esila Ayık ve iki öğrenci daha, "Diktatör Erdoğan" yazılı döviz taşıdıkları gerekçesiyle gözaltına alınmış ve ardından tutuklanmıştır. Ayık'ın ailesi ve arkadaşlarının açıklamalarına göre, gece saat 02:00 sularında evine baskın yapılmış ve sivil polisler tarafından Vatan Emniyet'e götürülmüştür. Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamede, üç öğrenci hakkında "Cumhurbaşkanına alenen hakaret" suçlamasıyla 4 yıl 8 aya kadar hapis cezası istenmiştir.

Cezaevi koşullarıyla ilgili olarak, Ayık'ın ailesi ve avukatı tarafından getirilen kıyafetlerin kendisine teslim edilmediği ve görüşmelere yalnızca pijamayla çıkabildiği belirtilmiştir. Gardiyanların Ayık'a "Zaten nasıl giyinmesini bilseydin burada olmazdın" diyerek alay ettikleri iddia edilmiştir. Ayrıca, kaldığı koğuşta 47 kişi bulunmakta ve sadece iki banyo mevcut olup, bunlardan biri çalışmamaktadır. Hijyen ürünlerine erişimde de sıkıntılar yaşandığı ifade edilmiştir. Ayık, gardiyanların kendisine suçluymuş gibi davrandığını, sadece milletvekili ziyareti sırasında iyi davranıldığını, ancak ziyaret sonrasında koşulların eski haline döndüğünü belirtmiştir.

Yargı süreci

15 Mayıs 2025 tarihinde Kartal'daki Anadolu 77. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşma, tutuklu öğrencilerin cezaevinden geç getirilmesi nedeniyle 2,5 saat gecikmeli başlamıştır. Mahkeme salonunun çevresi barikatlarla kapatılmış; avukatlar, gazeteciler ve izleyiciler salona alınmamıştır. Sadece İstanbul Barosu'ndan bir avukat ile Anadolu Ajansı ve ANKA Haber Ajansı’ndan birer gazetecinin salona girmesine izin verilmiştir. Savcı, tutukluluğa devam isteminde bulunmuştur. Duruşma sonucunda 9 Nisan'dan beri tutuklu olan Ayık ve diğer iki öğrenci hakkında tahliye kararı verilmiştir.

Esila Ayık'ın savunması ve tahliyesi

Esila Ayık, duruşmada yaptığı savunmada, Belçika'da fotoğrafçılık eğitimi aldığını ve konsere fotoğraf çekmek amacıyla katıldığını belirtmiştir. Elindeki dövizi tanımadığı birinden aldığını ve sadece fotoğraf çektirmek amacıyla 5 dakikadan kısa bir süre tuttuğunu ifade etmiştir. Suç işleme kastı olmadığını vurgulamış ve suçlamayı kabul etmediğini belirtmiştir.

15 Mayıs'ta görülen duruşma ardından tahliye edilen Esila Ayık'ın öğrenim gördüğü Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi yöneticileri Ayık’ın bu öğretim yılını tamamlayabilmesi için çalışma yapacaklarını açıklamıştır.

Ulusal ve uluslararası tepkiler

Esila Ayık'ın tutuklanması, hem ulusal hem de uluslarası sivil toplum kuruluşları, siyasi partiler ve kamuoyunda geniş tepkilere yol açmıştır.

Belçika Dışişleri Bakanı Maxime Prévot, Gent Belediye Başkanı Mathias De Clercq ve iktidar partisi milletvekili Axel Ronse, Ayık’ın tutuklanmasını Avrupa Birliği ve Avrupa Parlamentosunda gündeme getirmiştir.

Ayrıca De Clercq, Ayık'ın tutuklanmasını "kabul edilemez" olarak nitelemiş ve AB Adalet ve Demokrasi Komiseri ve Belçika'daki Türkiye Büyükelçisi ile de temasa geçmiştir. Ayık'ın serbest bırakılması için daha fazla diplomatik baskı uygulanması gerektiğini söyleyen Gent Belediye Başkanı, Ayık'ın serbest bırakılması için elinden gelen her şeyi yapacağını açıklamıştır.

Avrupa Parlamentosu, 7 Mayıs 2025 tarihinde kabul ettiği Türkiye raporunda, Esila Ayık'ın tutuklanmasına ilişkin endişelerini dile getirmiştir. Raporda, Ayık'ın "hukuka aykırı bir şekilde tutuklanmasından" duyulan derin endişe ifade edilirken, kalp ve böbrek rahatsızlıklarına dikkat çekilmiştir. Parlamento, Türkiye'deki yetkililere, temel haklarını kullandıkları gerekçesiyle tutuklanan tüm bireylerin serbest bırakılması ve haklarındaki davaların düşürülmesi çağrısında bulunmuştur.

CHP İstanbul İl Başkanı Özgür Çelik, Esila Ayık ile görüşme taleplerine izin verilmediğini belirterek sosyal medya üzerinden Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'a tepki göstermiştir.

15 Mayıs'ta Özgür Çelik ve partinin Hukuk Komisyonu üyeleri duruşmayı takip etmek üzere adliyeye gelmiş; duruşma öncesi yapılan açıklamalarda, tutuklamaların hukuksuz olduğu belirtilmiştir.