FIFA
| FIFA | |
|---|---|
 | |
 FIFA'yı oluşturan konfederasyonlar haritası. | |
| Slogan | For the Game. For the World. |
| Kuruluş | 21 Mayıs 1904 |
| Tür | Spor federasyonu |
| Merkez | Zürih, İsviçre |
| Üyeler | 211 ulusal futbol federasyonu |
| Resmî diller | İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, Arapça, Portekizce, Rusça[1] |
| Başkanı | Gianni Infantino |
| Resmî site | fifa.com |
FIFA ya da açılımıyla Uluslararası Futbol Federasyonu (Fransızca: Fédération Internationale de Football Association), futbol ve futsalın dünya çapındaki en üst düzey yönetim organıdır. 21 Mayıs 1904 yılında Paris'te kurulan organizasyonun merkezi İsviçre'nin Zürih kentindedir ve başkanlığını İsviçreli Gianni Infantino yürütmektedir. 211 ulusal futbol federasyonunun üyesi olduğu FIFA, çeşitli futbol turnuvalarını düzenlemesinin yanı sıra dünya futbolunu yöneten, kuralları uygulayan, değiştiren kuruluştur. Düzenlemekte olduğu en önemli turnuva ise 1930'dan bu yana gerçekleştirilen FIFA Dünya Kupası'dır. Bu kupa 2022'deki turnuva da dahil olmak üzere şimdiye dek yirmi iki kez düzenlenmiştir.
FIFA tarihinde ise son yıllarda yaşanan yolsuzluk olayı ön plana çıkmaktadır. Bu yolsuzluk olayları sonucunda 8. FIFA Başkanı Sepp Blatter görevinden uzaklaştırılmış ve 8 yıl futboldan men cezası almıştır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]20. yüzyılın başında, uluslararası alanda futbolu yönetecek bir yönetim organının eksikliği ortaya çıkmıştır. Bu eksikliği gidermek maksadıyla 21 Mayıs 1904 tarihinde Paris'te FIFA kurulmuştur. Adı, Fransızca "Uluslararası Birlik Futbolu Federasyonu" ("birlik futbolu" futbol için kullanılan bir başka addır) anlamına gelen "Fédération Internationale de Football Association" olan birliğin kısaltması da tüm dünyada yaygın olarak kullanılan "FIFA" olarak seçilmiştir. Kurucu üyeleri Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İspanya,[2] İsveç ve İsviçre'dir. Ayrıca, aynı gün içerisinde Almanya da telgraf vasıtasıyla ile federasyona katıldığını ilan etmiştir.
FIFA'nın ilk başkanı Robert Guérin olmuştur. 1906'da ise üye ülkelerin oybirliği ile ikinci FIFA başkanı İngiltere Futbol Federasyonu başkanı Daniel Burley Woolfall olmuştur.
FIFA'nın kurucu üyeler dışında ilk üyeleri 1908'de üye olan Güney Afrika, 1912 yılında üyeliğe katılan Arjantin ve Şili, 1913 yılında birliğe kabul edilen Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri olmuştur. Güney Afrika'nın birliğe katılımı ile organizasyon ilk defa Avrupa dışına genişlemiş, Arjantin ve Şili'nin katılımıyla da Amerika kıtasına kadar yayılmıştır.
I. Dünya Savaşı sırasında birçok futbolcunun ölmesi veya sakatlanması organizasyonun geleceğini tehlikeye sokmuştur. Savaş sonrasında başkan Woolfall'un ölümünün ardından organizasyon bir süre vekâleten Hollandalı Carl Hirschmann tarafından yönetilmiştir. Ayrıca savaş sırasında düşman olan devletler birbirleriyle sportif anlamda da olsa bir araya gelmede isteksiz olmuşlardır. Bu durum Home Nations'ın üyelikten çekilmesine kadar varmıştır. Ancak daha sonra üyelikleri devam etmiştir.
FIFA'nın tarihsel nitelikteki koleksiyonları İngiltere'de bulunan Ulusal Futbol Müzesi'nde bulunmaktadır.
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Merkezi Zürih'te bulunan FIFA, İsviçre Kanunları çerçevesinde kurulmuş bir federasyondur. En yüksek organı FIFA Kongresi, üye federasyonların temsilcilerinden oluşan bir kuruldur. Kongre, olağanüstü durumlar dışında 1998 yılından bu yana yılda bir kez toplanmaktadır. Kongre, FIFA'nın tüzüğünde değişiklik yapabilecek tek kuruldur. Kongrede FIFA Başkanı, FIFA Genel Sekreteri ve FIFA Yönetim Kurulunun üyeleri seçilir.
FIFA Yönetim Kurulu, FIFA Kongresi'nin toplanma aralıkları sırasında ana karar organıdır. Yönetim kuruluna bağlı Finans Komitesi, Disiplin Kurulu, Hakemler Komitesi gibi birçok alt FIFA kurulu vardır.
Dünya çapında FIFA'ya bağlı birçok uluslararası futbol konfederasyonu bulunmaktadır. Ulusal futbol federasyonlarının oluşturduğu bu konfederasyonlar kıtalarına göre ayrılmaktadır. Konfederasyonlar da tıpkı FIFA gibi kendi tüzüklerine ve yönetim organlarına sahiptir, ayrıca uluslararası futbol turnuvaları düzenlemektedirler. Fakat yönetim yetkileri FIFA tüzüğünde belirtilen yetkilerle kısıtlanmıştır. Dünyada FIFA'ya bağlı altı kıta konfederasyonu bulunmaktadır. Bu konfederasyonlar şunlardır:
- AFC - Asian Football Confederation
- CAF - Confédération Africaine de Football
- CONCACAF - Confederation of North, Central American and Caribbean Association Football
- CONMEBOL - Confederación Sudamericana de Fútbol
- OFC - Oceania Football Confederation
- UEFA - Union of European Football Associations
Toprakları başka bir kıtada bulunmasına karşın başka bir konfederasyona bağlı olan ülkeler vardır. Rusya, Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti, Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan gibi ülkeler topraklarının tamamı veya bir kısmı Asya'da bulunmasına karşın UEFA'nın bir parçasıdırlar. İsrail, Asya'da bulunmasına rağmen AFC ülkeleri tarafından boykot edildikten sonra, 1994 yılında UEFA'ya katılmıştır. Kazakistan, 2002 yılında UEFA'dan AFC'ye taşınmıştır. Avustralya, 2006 yılı Ocak ayında AFC'den OFC'ye taşınmış ve bununla birlikte son kez ulusal bir federasyon konfederasyonunu değiştirmiştir.
Guyana ve Surinam, Güney Amerika ülkeleri olmalarına rağmen tarihleri boyunca CONCACAF üyesi olmuşlardır.
Toplamda 211 üye ülkesi bulunan FIFA her ülke için kendine has ülke kodu belirlemektedir. Ayrıca üye 211 ülkenin tamamının erkek millî futbol takımı bulunmakta iken yalnızca 129'unun kadın millî futbol takımı bulunmaktadır. Filistin gibi siyasi varlığı tartışmalı olan ülkelerin de üyeliğinin bulunduğu FIFA, Birleşmiş Milletler'den daha fazla üye sayısına sahiptir.[3] FIFA Dünya Sıralaması, aylık olarak güncellenen ve takımların uluslararası turnuvalarda, turnuva elemelerinde, dostluk maçlarında gösterdikleri performanslara göre güncellenmekte olan bir listedir. Aynı nitelikteki FIFA Kadınlar Dünya Sıralaması ise dört yılda bir güncellenmektedir.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Futbol kuralları, resmî olarak tanınan ve futbolu yöneten yasalar sadece FIFA'nın sorumluluğunda değildir. Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB) da kurallar üzerinde söz sahibidir. FIFA yönetim kurulu üyeleri olan İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda 1882 yılında IFAB'ın kurulması için önayak olmuşlardır. Oyun kurallarında değişiklik yapılabilmesi için, önerinin sekiz delegenin en az altısı tarafından kabul edilmesi gereklidir.
Başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]FIFA kurulduğu günden bu yana yalnızca dokuz başkan görmüştür. FIFA'nın başkanlığını şimdiye dek üç kez İngiliz, iki Fransız ve birer kez de Belçikalı, İsviçreli, Brezilyalı ve İtalyan futbol adamları üstlenmiştir.
| № | Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 |  Robert Guérin |
22 Mayıs 1904 | 4 Haziran 1906 |
| 2 |  Daniel Burley Woolfall |
4 Haziran 1906 | 24 Ekim 1908 |
| 3 | Jules Rimet |
1921 | 1954 |
| 4 |  Rodolphe Seeldrayers |
1954 | 7 Ekim 1955 |
| 5 | Arthur Drewry |
1955 | 25 Mart 1961 |
| 6 | Stanley Rous |
1961 | 8 Mayıs 1974 |
| 7 |  João Havelange |
8 Mayıs 1974 | 8 Haziran 1998 |
| 8 |  Joseph Sepp Blatter |
8 Haziran 1998 | 8 Ekim 2015 |
| - |  Issa Hayatou (geçici) |
8 Ekim 2015 | 26 Şubat 2016 |
| 9 |  Gianni Infantino |
26 Şubat 2016 | Görevde |
FIFA Marşı
[değiştir | kaynağı değiştir]1994 FIFA Dünya Kupası'ndan beri UEFA Şampiyonlar Ligi'nde olduğu gibi FIFA da, Alman besteci Franz Lambert tarafından hazırlanan bir marşa sahiptir. FIFA Marşı, FIFA'nın düzenlediği turnuvalar ve hazırlık karşılaşmalarının öncesinde gerçekleştirilen seremoniler sırasında çalınmaktadır. FIFA Dünya Kupası, FIFA Kadınlar Dünya Kupası, FIFA 20 Yaş Altı Dünya Kupası, FIFA 17 Yaş Altı Dünya Kupası, FIFA Kadınlar 20 Yaş Altı Dünya Kupası, FIFA Kadınlar 17 Yaş Altı Dünya Kupası, FIFA Futsal Dünya Kupası, FIFA Plaj Futbolu Dünya Kupası ve FIFA Kulüpler Dünya Kupası bu marşın çalındığı turnuvalara örnek gösterilebilir.[4]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]FIFA ödülleri, FIFA Dünyada Yılın Futbolcusu adı altında o yılın en iyi kadın ve erkek futbolcularına verilmektedir. Ayrıca FIFA Puskás Ödülü ve FIFA Ballon d'Or da FIFA'nın dağıttığı prestijli ödüllerdendir.
Bunun yanında çeşitli şekillerde onurlandırmalar yapılmaktadır. Buna bağlı olarak:
- 1994 yılında FIFA tarafından Tüm Zamanların En İyi Dünya Kupası Kadrosu,
- 1998 yılında spor yazarları tarafından 20. Yüzyıl Dünya Takımı Kadrosu,
- 2000 yılında FIFA World Magazine okurları tarafından 20. Yüzyılın Takımları,
- 2002 yılında futbolseverlerin oylamasıyla FIFA Dünya Kupası Rüya Takımı seçilmiştir.
Ayrıca, 2004 yılında FIFA'nın 100. kuruluş yıldönümünü kutlamak amacıyla Fransa ve Brezilya arasında "Yüzyılın Maçı" düzenlenmiştir.
FIFA'nın düzenlediği turnuvalar
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Sponsorlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıda FIFA tarafından FIFA Partners yani FIFA'nın Ortakları olarak nitelendirilmekte olan FIFA'nın sponsorları yer almaktadır.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- FIFA − Futbol kuralları 1 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ İspanya Futbol Federasyonu 1914 yılında kurulmuştur. 1904 yılında Madrid Futbol Kulübü İspanya adına kurucu üyeler arasında yer almıştır.
- ^ "Palestine Football: Escape to Victory?" (İngilizce). bruisedearth.org. 27 Ekim 2008. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010.
- ^ "FIFA anthem" (İngilizce). YouTube.com. 14 Ağustos 2007. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010.
- ^ "FIFA Official Partners". FIFA. 23 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- Genel
- Darby, Paul (2002). Africa, Football and Fifa: Politics, Colonialism and Resistance (İngilizce) (2002 bas.). Frank Cass Publishers. ISBN 0-7146-8029-X.
- Sugden, John. FIFA and the Contest for World Football (İngilizce) (1998 bas.). Polity Press. ISBN 0-7456-1661-5.
- Trecker, Jim (1999). Women's Soccer: The Game and the Fifa World Cup (İngilizce) (2000 bas.). Universe. ISBN 0-7893-0527-5.
Uluslararası futbol | ||
|---|---|---|
| Asya | | |
| Afrika | ||
| Kuzey Amerika | ||
| Güney Amerika | ||
| Okyanusya | ||
| Avrupa | ||
| FIFA dışı | ||
| Oyunlar | ||
Uluslararası kulüp futbolu | ||
|---|---|---|
| Küresel | | |
| Afrika | ||
| Asya | ||
| Avrupa | ||
| Güney Amerika | ||
| Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler | ||
| Okyanusya | ||
Ayrıca bakınız: Uluslararası kadın kulüp futbolu | ||
Uluslararası futsal | ||
|---|---|---|
| Asya | | |
| Afrika | ||
| Kuzey Amerika Orta Amerika ve Karayipler | ||
| Güney Amerika | ||
| Okyanusya | ||
| Avrupa | ||
| Otorite kontrolü |
|
|---|
