Filistin Yönetimi pasaportu
| Filistin pasaportu | |
|---|---|
 | |
| Veren kuruluş |  Filistin |
| Belge türü | Pasaport |
| Amaç | Kimlik doğrulama ve seyahat |
Filistin Otoritesi pasaportu, Filistin Yönetimi tarafından Nisan 1995'ten beri Filistin'deki Filistinlilere uluslararası seyahat amacıyla verilen bir pasaporttur. Pasaport, 1993 Oslo Anlaşması'nda belirlenen anlaşmalara dayanarak 2 Nisan 1995 yılından bu yana uluslararası seyahat amacı ile verilmektedir. Pasaport, Filistin kimliğine sahip olan ve Batı Şeria ve Gazze'de yaşayan Filistinlilere verilir. Filistin kimlik kartı olmayan Filistin diasporası, İsrail hükümetinin uyguladığı güvenlik kısıtlamaları nedeniyle bu pasaportu alamamaktadır.[1][2][3]
Pasaport verilmesi İsrail'in onayına tabidir.[4][2] İsrail, kısıtlamanın güvenlik endişeleri nedeniyle gerekli olduğunu ileri sürmektedir.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İngiliz mandası altındaki Filistin pasaportu 1924 ve 1948 yılları arasında Filistin yüksek komiseri tarafından verilmekteydi. Filistin Yüksek Komiserliği tarafından verilen bu pasaportlar, resmi olarak "İngiliz pasaportu, Filistin" olarak adlandırılıyordu. Bu pasaportlar, 15 Mayıs 1948'de İngiliz mandasının sona ermesiyle geçersiz hale geldi.[5] Eski İngiliz Mandası tebaasına, 1948 Arap-İsrail Savaşı sonrasında edindikleri vatandaşlıklara göre İsrail ve Ürdün pasaportu verildi. Özellikle Gazze Şeridi'nde yaşayan ve Suriye ile Lübnan'a sığınan önemli sayıda Filistinli Arap, Mısır, Suriye ve Lübnan hükûmetlerinin onlara vatandaşlık vermek istememeleri nedeniyle vatansız kaldı.
Mısır kontrolündeki Filistin Hükümeti, 1949-1959 yılları arasında Gazze Şeridi ve Mısır'da yaşayan Filistinlilere Filistin pasaportu verdi. Ancak pasaport sahiplerinin Mısır'a serbestçe girmelerine izin verilmedi. Bu arada Ürdün, Batı Şeria'yı ilhak etti ve Batı Şeria'da yaşayan Filistinliler Ürdün vatandaşı oldu ve Ürdün pasaportu alma hakkı kazandılar.
İsrail'in Batı Şeria'yı Ürdün'den ele geçirdiği 1967 Altı Gün Savaşı'ndan sonra, orada yaşayan Filistinli Araplar Ürdün pasaportu alma ve Ürdün'de yaşama hakkına sahip olmaya devam ettiler. Ürdün'de yaşayan Filistinli mülteciler de tam Ürdün vatandaşı olarak kabul edildi. Temmuz 1988'de Ürdün, Batı Şeria ile tüm yasal ve idari bağlarını kopardı. Ürdün'de yaşayan herhangi bir Filistinli Ürdün vatandaşı olarak kalacaktı; ancak Batı Şeria sakinleri Ürdün vatandaşı olmayacaktı.
Ürdün, Batı Şeria'daki Filistinlilere pasaport vermeye devam etti, ancak bunlar yalnızca seyahat amaçlıydı ve vatandaşlık göstergesi değildi. Batı Şeria'da bulunan ve normal Ürdün pasaportu bulunan Filistinlilere, eski pasaportlarının süresi dolduktan sonra geçici pasaportlar verildi ve Filistinlilerin Ürdün'e girişi süreli hale getirilerek yalnızca turizm amaçlı kabul edildiler.
1993 Oslo Anlaşmaları'ndan iki yıl sonra, 2 Nisan 1995'te Filistin Yönetimi, Gazze ve Eriha'nın özerk bölgelerinde halka Filistin Yönetimi pasaportları vermeye başladı. Bu pasaportlar, İsrail Sivil Yönetimi tarafından verilen kişisel kimlik numarasını taşıyordu.[6]
Mart 2023'ten itibaren Filistin İçişleri Bakanlığı (Filistin pasaportlarını vermekle görevli kurum), biyometrik pasaportlar vermeye başlamıştır. Pasaport, sahibinin dijitalleştirilmiş bir fotoğrafını, parmak izlerini ve imzasını içermektedir.[7]
Pasaportun Anlamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Filistinliler pasaportu "milliyetin önemli bir sembolü" olarak görmektedirler.[8] Pasaportların diğer ülkeler tarafından tanınması, Filistin Devleti'nin onlar tarafından tanındığının kanıtı olarak gösteriliyor.
1997 itibarıyla Filistin pasaportları Filistin Devleti adına verilmiyordu.[9] Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere bazı ülkeler, Filistin Yönetimi pasaportlarını seyahat belgesi olarak tanımaktadır; ancak pasaportların tanınması, kendilerinin tanıdığı bir hükümet tarafından verilmediği için vatandaşlıklarının tanındığı anlamına gelmemektedir.[2] Mısır, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri, yalnızca (Mayıs 2002'de) pasaportların, geçerli vize veya diğer gerekli belgelerle birlikte, sahiplerinin ülkelerine seyahat etmelerine olanak sağlayacağını belirtmişlerdir.[2]
Vizesiz giriş
[değiştir | kaynağı değiştir]2025 itibarıyla Filistinli vatandaşlar 38 ülke ve bölgeye vizesiz veya varışta vize ile erişime sahiptir ve Henley Pasaport Endeksi'ne göre seyahat özgürlüğü açısından Filistin pasaportu 99. sırada yer almaktadır.[10]
Pasaport notu
[değiştir | kaynağı değiştir]Belgenin ikinci sayfasında (kapağın iç kısmında) şu not yer almaktadır:[3]
- BU PASAPORT/SEYAHAT BELGESİ, 13/9/1993 TARİHİNDE WASHINGTON'DA İMZALANAN OSLO ANLAŞMASINA GÖRE FİLİSTİN ÖZYÖNETİM ANLAŞMASINA GÖRE DÜZENLENMİŞTİR.
- İLGİLİ KİŞİLERİN, BU PASAPORT/SEYAHAT BELGESİ HAMİLİNİN, HERHANGİ BİR ENGEL OLMADAN SERBESTÇE GEÇİŞİNE İZİN VERİLMESİ VE GEREKLİ OLABİLECEK YARDIM VE KORUMA SAĞLANMASI GEREKMEKTEDİR.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Palestinian Passport". Go Palestine.org. 27 Mart 2018. 30 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Response to information request on recognition by the US of Palestinian Authority passports (archived, out of date). US Citizenship and Immigration Services. 20 Mayıs 2002. PSE02001.ZAR.
- ^ a b c Palestine/Occupied Territories: Information On Passports Issued By The Palestine National Authority. United States Bureau of Citizenship and Immigration Services. 17 Aralık 1998. PAL99001.ZCH. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "'Not a life': Israel keeps many Palestinians without legal status". Al Jazeera. 26 Ekim 2021.
- ^ Artz, 1997 p. 77 5 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Parsons, Nigel Craig (2005). The politics of the Palestinian Authority: from Oslo to al-Aqsa. Routledge. s. 298. ISBN 978-0-415-94440-3. Erişim tarihi: 25 Ocak 2010.
- ^ The President receives the first copy of the Palestinian biometric passport, AlQuds.com on 15 March 2023
- ^ Jordan Times, 25 Jan. 1995
- ^ Segal in Kapitan, 1997, p. 231 8 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ "The Official Passport Index Ranking". Henley & Partners. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.