Fransız Sarayı
Palais de France | |
 Fransız Sarayı'nın güney cephesinden bir görünüm, 2025 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Kullanımda |
| Tür | Saray |
| Konum | Tomtom, Beyoğlu, İstanbul |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′51″K 28°58′38″D / 41.03083°K 28.97722°D |
| Mevcut kullanan | Fransa'nın İstanbul Başkonsolosluğu |
| Başlama | 1839 |
| Tamamlanma | 1847 |
| Sahip |  Fransa |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Pierre-Léonard Laurécisque |
Fransız Sarayı (Fransızca: Palais de France) veya Beyoğlu Fransız Elçilik Binası, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Tomtom mahallesinde bulunan, 19. yüzyıldan kalma tarihî yapı. Mevcut bina, dört yüzyıldır Fransa'ya ait olan arazide, mimar Pierre-Léonard Laurécisque tarafından 1839-1847 yılları arasında inşa edildi.
Günümüzde, Fransa'nın Türkiye Büyükelçisi İstanbul'da bulunduğu süre boyunca burada ikamet etmektedir.[1][2][3] Saray, aynı zamanda Fransa'nın yurtdışında açtığı ilk elçilik binasıdır.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu ve ardılı Türkiye ile Fransa arasında 500 yıla varan diplomatik ilişkiler ilk olarak 1525 yılında Fransa-Osmanlı ittifakı ile atıldı.[5] Kanuni Sultan Süleyman ile Fransa Kralı I. François arasında başlayan dostluk çerçevesinde ilk Fransız büyükelçisi 1535 yılında göreve başladı. 1581'de ise Bâb-ı Âli, Fransızlara Pera'da daimi elçilik bulundurma hakkını tanıdı.[6] 1589'da İstanbul'a gelen IV. Henri'nin elçisi François Savary de Brèves döneminde bölgede ilk elçilik arsası satın alındı ve bu girişimle Beyoğlu'nda ilk sefaret kurulmuş oldu. Bir zamanlar Osmanlı astronomu Takiyüddin’in Rasathanesi'nin bulunduğu geniş araziye inşa edilen yapı aynı zamanda Fransa'nın yurtdışında açtığı ilk elçilik binası oldu.[1]
Marcheville kontu Henri de Gournay 1631'de elçi olarak İstanbul'a göreve geldiğinde, elçilik sarayını harap durumda buldu. Bunun üzerine, Topkapı Sarayını ve limanı tepeden gören, manzaralı ve görkemli bir konut inşa edildi. 1660 yılında meydana gelen büyük bir yangında, Osmanlı'daki Fransız elçiliğine ait kançılarya ve arşiv belgeleri tamamen yok oldu. Bu olayın ardından yaşanan bir dizi yangın, elçilik binasının ciddi hasar görmesine neden oldu ve yapı, kapsamlı bir onarım sürecine girdi. 1670-1679 yılları arasında görev yapan Fransız elçisi Charles Olier de Nointel döneminde binada çeşitli iyileştirme ve düzenlemeler gerçekleştirildi.[7] Ancak bu müdahalelere rağmen yapı, 18. yüzyılın başlarında kullanılamaz hale geldi. Büyükelçi Jean-Louis d'Usson de Bonnac, elçilik binasının yıllık onarımlarla dahi ayakta kalamayacak durumda olduğunu ve bu durumun Fransa Krallığı'nın Osmanlı nezdindeki itibarı açısından olumsuz bir görüntü oluşturabileceğini rapor etti.[7] Bu gelişmeler üzerine, 1721 yılında Fransa hükûmeti, Kral XIV. Louis’nin baş mimarı Robert de Cotte’un öğrencisi Pierre Vigné de Vigny’yi elçilik binasını yeniden inşa etmekle görevlendirildi. Vigny, daha önce Gournay tarafından yaptırılan ve Nointel döneminde çeşitli müdahalelere uğrayan yapının rölövelerini çıkararak yeni inşa sürecini başlattı.[7]
1767 'de meydana gelen yangında ciddi şekilde zarar gören Fransız elçilik binasının yeniden inşası 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı nedeniyle ertelendi. Yaklaşık yedi yıl sonra, 1774’te büyükelçi Saint-Priest tarafından bulunduğu caddeden daha içeriye çekilerek yeniden inşa ettirildi. Aynı yangında Rusya İmparatorluğu, Hollanda ve Napoli elçilikleri ciddi hasar gördü.[7] 1802'de göreve başlayan Büyükelçi General Guillaume Marie Anne Brune, Fransız Elçiliği binasının harap hâlde olması nedeniyle, Kuzey İtalya’nın Napolyon yönetimine katılmasının ardından geçici olarak Fransız mülkiyetine geçen Venedik Sarayı’na taşındı.[7] Brune’un yaklaşık on yıl ikamet ettiği bu bina, sonrasında yeniden Avusturya İmparatorluğu’na devredilince, yerine atanan büyükelçi Charles François Riffardeau de Rivière, eski elçilik binasına yerleşti ve bina 1818 yılında mimar Jean Nicolas Huyot’nun projelerine göre onarımdan geçti. Bugün hâlâ ayakta duran ve oldukça iyi durumdaki Fransa Sarayı, 1831 yılında gerçekleşen Büyük Beyoğlu Yangını sonrasında yeniden inşa edildi. Tamamen harap olan önceki yapının yerine, 1839 ile 1847 yılları arasında, Parisli mimar ve inşaat mühendisi Pierre Léonard Laurécisque tarafından tasarlanan yeni ve görkemli bir bina inşa edildi.[8] Mimar Laurécisque, bir büyükelçilik binasına göre oldukça büyük bir plan hazırladı. Yapıya "Fransız Sarayı" (Fransızca: Palais de France) adı verilirken, Fransız Devletinin gücünü ve ihtişamını göstermesine çalışıldı.[1][9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Beyoğlu Fransız Elçilik Sarayı - İstanbul'da Osmanlı Mimarisi - turanakinci.com". www.turanakinci.com. 19 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ "Fransız Sarayı'nda bir gün..." Posta. 25 Nisan 2018. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ "Le Palais de France à Istanbul". La France en Turquie (Fransızca). 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ pustodunya (26 Eylül 2024). "Fransız Sarayı: İstanbul'un Kalbinde Fransız Rüzgarı". Pustoo Dünya. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ AA (22 Eylül 2014). "167 year-old French Palace to open to visitors". Daily Sabah (İngilizce). 13 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ Alan, Avni (2007). Churches in Turkey. ASBOOK. s. 124. ISBN 978-975-01147-0-0.
- ^ a b c d e Özulu, Tuğba (5 Mayıs 2011). Venedik Sarayı ve Yakın Çevresi: Tomtom Kaptan Sokağı ve Postacılar Sokağı Yapıları (PDF). Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi. ss. 64-72. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ "Fransa Sarayı". SmartBeyoglu. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ Basch, Sophie (2018). Pandora İstanbul'da. Kafekültür Yayincilik. s. 25. ISBN 978-605-143-224-3.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Fransız Sarayı ile ilgili coğrafi veriler
