Frenk
Frenk veya Efrenç, Osmanlı İmparatorluğu'nda Avrupalılara, özellikle de Fransızlara verilen ad.[1] Sözcüğün kökeni muhtemelen 6. yüzyılda Galya'yı fetheden[2] Cermen halkı Franklara dayanır. Galya eyaleti günümüz Fransa'sını ve kısmen Batı Almanya, Belçika ve Kuzey İtalya'yı kapsıyordu.[3]
Batılı dillerde Franco- öneki, "Fransa'ya veya Fransızlara dair" anlamına gelir.[4] Örneğin Atatürk, Batı modelini örnek alan uygulamaları, Fransız sekülerizmini (laiklik) modern Türkiye'ye adapte etmesi gibi nedenlerle Batılı kaynaklarda zaman zaman Francophile (Fransızsever) olarak adlandırılır.[5]
Frenk kavramı, Osmanlı'da Bizans Ortodoks Hristiyanlığı ile Batı Katolik Hristiyanlığı arasındaki rekabet ve mücadeleden doğmuş olan bir kavramdır. Rumlar "Frankoi" dedikleri Batılılardan haz etmezlerdi. Bugün bile bu durumun etkilerini görmek mümkündür. Geçmişten örnek vermek gerekirse 1870'li yıllarda Anadolu'da seyahat eden İngiliz yazar Palgrave "Frenk" kelimesinin bir nefret kavramı olarak Müslümanlara Rumlardan geçtiğini ifade etmiştir. Anadolu'da bir Rum köyünü ziyaret eden Palgrave, köyün önde gelen Rumlarından birisi ile görüşmesi için rehberlik eden köylünün kendisinin de Rumca bilmesine aldırmadan "Efendimiz, bir Frenk köpeği geldi, sizi görmek istiyor." şeklinde seslendiğini işitmiştir. Bu duruma pek içerleyen Palgrave şu ifadeyi kullanmıştır; "Türklerden bağımsızlıklarını almalarına o kadar yardım ettiğimiz bu ırkın dilinde biz Batılıların adı olarak Frenk köpeği teriminden başka kelime yoktur".[6]
Tiyatroda
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk tiyatrosunda Frenk olarak bilinen karakter, "ç" ve "ş"leri düzgün telaffuz edemeyen, Avrupai giyinen bir kişidir. Genellikle doktor, eczacı, terzi ya da tüccardır. Bu rol geçmişte daha çok Rum oyuncular tarafından oynanırdı.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Frenk." Tarih Terimleri Sözlüğü. 1974. Türk Dil Kurumu. Erişim: 13 Kasım 2012
- ^ "Frank." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ "Gaul." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ "Franco-." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ Brutality & benevolence 29 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Barry Strauss. The New Criterion. Mart 2012. Erişim: 13 Kasım 2012.
- ^ Berkes, Niyazi (2002). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: Kaynak Yayınları. s. 20. ISBN 9789753433532.
- ^ "Frenk." Gösterim Sanatları Terimleri Sözlüğü, 1983. Türk Dil Kurumu. Erişim: 13 Kasım 2012