Frente Amplio
Geniş Cephe Frente Amplio | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | FA |
| Genel başkan | Fernando Pereira |
| Kuruluş tarihi | 5 Şubat 1971 |
| Merkez | Colonia 1367, Montevideo, Uruguay |
| Gazete(ler) | Voces del Frente |
| İdeoloji | Demokratik sosyalizm[1] Sosyal demokrasi[1] |
| Siyasi pozisyon | Merkez soldan[2][3] sola[4][5] |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal, İlerlemeci İttifak, COPPPAL, Foro de São Paulo, |
| Senato | 16 / 30
|
| Temsilciler Meclisi | 48 / 99
|
| Belediyeler | 3 / 19
|
| İnternet sitesi | |
| http://www.frenteamplio.org.uy/ | |
Geniş Cephe (İspanyolca: Frente Amplio, FA), Uruguay'da sol görüşlü politik partiler koalisyonuna verilen addır. Lideri Fernando Pereira'dır. Frente Amplio, PIT-CNT sendika ve kooperatif konut hareketi ile yakın bağları vardır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Frente Amplio, bir düzineden fazla sol parti ve hareket fraksiyonlarının koalisyonu olarak 1973 yılında kurulmuştur. Cephe'nin ilk başkanı ve Uruguay seçimlerinin başkan adayı Líber Seregni oldu. 1973 askeri darbesinden sonra parti illegal ilan edildi ve 1984'te tekrar ortaya çıktı.
1994'te Encuentro Progresista (EP), birkaç küçük bağımsız grup ve Frente Amplio tarafından kuruldu. EP ve FA, Encuentro Progresista - Frente Amplio adı altında, birlikte seçim yarışına katıldı. Daha sonra Nuevo Espacio'da cepheye bağlandı. Böylece Encuentro Progresista - Frente Amplio - Nueva Mayoria seçimlerde birlikte yarışmaya başladı.
2005 yılında, Encuentro Progresista ve Nueva Mayoria (aslında Nuevo Espacio) cepheye (Frente Amplio) katıldı ve koalisyon (Frente Amplio) daha güçlü bir kuvvet oldu. Frente Amplio, daha önce, EP ve daha sonra NM ile ayrı örgütsel yapılar olarak müttefik olmuştu.
2004 genel seçimlerinde başkan adayı Tabaré Vázquez %51.7 oyla kazandığında parti meclisteki 99 koltuktan 52 koltuğu, senatodaki 31 koltuktan 17 tanesini doldurdu. Cephe, 2009 seçimlerin de José Mujica'nın başkan olarak seçilmesiyle çoğunluğu ve başkanlık mevkiini korudu.
Cephe'nin bugüne kadarki mevcut üyeleri:
- Asamblea Uruguay (Uruguay Kongresi), lideri Danilo Astori
- Partido Socialista del Uruguay (Uruguay Sosyalist Partisi), lideri Daniel Martínez
- Partido Comunista del Uruguay(Uruguay Komünist Partisi), lideri Eduardo Lorier
- Corriente 78 (78 Akımı)
- Nuevo Espacio, lider Rafael Michelini
- Vertiente Artiguista (Artiguist Akımı), lideri Enrique Rubio
- Movimiento de Participación Popular (Popüler Katılım Hareketi), lideri Lucía Topolansky
- Partido Demócrata Cristiano del Uruguay (Uruguay Hristiyan Demokrat Partisi)
- Partido de los Comunes (Komün Partisi),
- Confluencia Frenteamplio (Geniş Cephe Birliği)
- Alianza Progresista (İlerici İttifak) lideri Rodolfo Nin Novoa
- Partido por la Victoria del Pueblo (Halkın Zaferi Partisi)
Ayrılıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurulduğu günden bu yana, sürekli diğer partilerin siyasi gruplarını kendine çekmesine rağmen, Geniş Cephe'de de ayrılıklar yaşandı:
- 1989'da Halk Hükûmeti İçin Partisi ve Uruguay Hristiyan Demokrat Partisi, yeni bir sol koalisyon için Cephe'den ayrıldı.
- 1993'te aşırı sol Movimiento Revolucionario Oriental (Oryantal Devrimci Hareketi) Cephe'den ayrıldı ve kendi başına bir siyasi parti kurdu.
- Nisan 2006'da aşırı soldan bir başka ayrılma daha gerçekleşti Movimiento 26 de Marzo - M26 (26 Mart Hareketi) ve diğer sol gruplar Cephe'den ayrıldı ve Asamblea Popular Koalisyonu'nu kurdu.
İdeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Geniş Cephe, öncelikle ilerlemeci politik partilerden oluşur. Ancak, genişletilmiş sosyal programlar ile bir piyasa ekonomisi lehine politikalar izleme eğilimi vardır. Geniş Cephe'deki tüm partiler sol olarak kabul edilemez. İçerisindeki bazı gruplarda mali muhafazakârlık veya sosyal muhafazakârlık eğilimi vardır. Danilo Astori'nin Asamblea Uruguay'ı (Uruguay Kongresi) merkez bir parti olarak kabul edilebilir. Astori, maliye bakanı olarak mali muhafazakâr politikalar izlemiştir. Uruguay Hristiyan Demokrat Partisi, kürtaja şiddetle karşı çıkmaktadır. Kendi partisi, Uruguay Sosyalist Partisi içinde birçok duruşun aksine başkanlığı döneminde Tabaré Vázquez pro-life (kürtaj karşıtı) duruşunu korumuştur.
2004 İç Seçim Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]2004'te EP-FA-NM için ilk defa iç seçimler yapıldı.
| Liste | Parti | Oy | % | |
|---|---|---|---|---|
| 609 | Espacio 609 | Movimiento de Participación Popular (Popüler Katılım Hareketi) | 148,426 | 33.18 |
| Izquierda Abierta (Sol Açık) | ||||
| Movimiento Claveles Rojos (Karanfiller Hareketi) | ||||
| Columna Blanca (Beyaz Sütun) | ||||
| 90 | Espacio 90 | Partido Socialista (Uruguay Sosyalist Partisi) | 79,090 | 17.68 |
| Movimiento Socialista Emilio Frugoni (Emilio Frugoni Sosyalist Hareketi) | ||||
| Partido por la Seguridad Social (Sosyal Güvenlik Partisi) | ||||
| Acción Renovadora (Yenilenme Eylemi) | ||||
| 2121 | Espacio 2121 | Asamblea Uruguay(Uruguay Kongresi) | 40,741 | 9.11 |
| Movimiento Popular Frenteamplista (Frente Halk Hareketi) | ||||
| 738 | Alianza Progresista | Confluencia Frenteamplista | 37,628 | 8.41 |
| Corriente 78 (78 Akımı) | ||||
| Partido Demócrata Cristiano (Uruguay Hristiyan Demokrat Partisi) | ||||
| Corriente Encuentrista Independiente (Encuentrista Bağımsızlık Akımı) | ||||
| 77 | Vertiente Artiguista | Artiguismo y Unidad | 34,536 | 7.72 |
| Izquierda Democrática Independiente | ||||
| 99000 | Nuevo Espacio | 30,762 | 6.88 | |
| 1001 | Democracía Avanzada (Gelişmiş Demokrasi) | Partido Comunista del Uruguay (Uruguay Komünist Partisi) | 26,569 | 5.94 |
| Frente Izquierda de Liberación (Liberal Sol Cephe) | ||||
| 326 | Movimiento 26 de Marzo (26 Mart Hareketi) | 12,175 | 2.72 | |
| 1303 | Corriente Popular (Halk Akımı) | 8,776 | 1.96 | |
| 1813 | Liga Federal Frenteamplista (Frenteamplista Federal Birliği) | 7,425 | 1.66 | |
| 5271 | Corriente de Izquierda (Solcu Akım) | Tendencia Marxista (Marksist Eğilim) | 5,233 | 1.17 |
| Alternativa Popular 1815 - Espacio Solidario (1815 Halk Alternatifi - Espacio Solidario) | ||||
| Partido Socialista de los Trabajadores-CI (Sosyalist İşçi Partisi-CI) | ||||
| Unión Popular (Halk Birliği) | ||||
| 567 | Unión Frenteamplista (Frenteamplista Birliği) | Partido por la Victoria del Pueblo (Halkın Zaferi Partisi) | 2,664 | 0.64 |
| 9393 | Corriente de Unidad Frenteamplista (Frenteamplista Birliği Akımı) | 2,354 | 0.53 | |
| 1968 | Partido Socialista de los Trabajadores-IV Internacional (Sosyalist İşçi Partisi - 4. Enternasyonal) | 387 | 0.09 | |
| 871 | Partido Obrero Revolucionario (Trotskista-Posadista) (Devrimci İşçiler Partisi) | 371 | 0.08 | |
| 5205 | Movimiento 20 de Mayo (20 Mayıs Hareketi) | 198 | 0.04 | |
| 11815 | 86 | 0.02 | ||
| 2571 | Agrupación 5 de Febrero de 1971 (5 Nisan 1971 Grubu) | 23 | 0.01 | |
| Toplam: 447,313 | ||||
Seçim Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Başkanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Aday | 1. Tur | 2. Tur | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | Oy | % | ||
| 1971 | Líber Seregni | 304,275 | 18.3 | ||
| 1984 | Juan José Crottogini | 401,104 | 21.3 | ||
| 1989 | Liber Seregni | 418,403 | 20.3 | ||
| 1994 | Tabaré Vázquez | 621,226 | 30.6 (#3) | ||
| 1999 | Tabaré Vázquez | 861,202 | 40.1 (#1) | 982,049 | 45.9 (#2) |
| 2004 | Tabaré Vázquez | 1,124,761 | 51.7 (#1) | ||
| 2009 | José Mujica | 1,105,262 | 48.0 (#1) | 1,197,638 | 52.4 (#1) |
| 2014 | Tabaré Vázquez | 1,134,187 | 47.8 (#1) | 1,226,105 | 56.2 (#1) |
| 2019 | Daniel Martínez | 949,376 | 40.5 (#1) | 1,152,271 | 49.2 (#2) |
| 2024 | Yamandú Orsi | 1,058,625 | 46.3 (#1) | ||
Parlamento
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Oy | % | Sandalye (Temsilciler) |
+/- | Sandalye (Senato) |
+/- | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1971 | 304,275 | 18.3 | 18 / 99
|
5 / 30
|
|||
| 1984 | 401,104 | 21.3 | 21 / 99
|
 3
|
6 / 30
|
1
|
|
| 1989 | 418,403 | 20.3 | 21 / 99
|
 0
|
7 / 30
|
1
|
|
| 1994 | 621,226 | 30.6 (#3) | 31 / 99
|
10
|
9 / 31
|
2
|
|
| 1999 | 861,202 | 40.1 (#1) | 40 / 99
|
9
|
12 / 31
|
3
|
|
| 2004 | 1,124,761 | 51.7 (#1) | 52 / 99
|
12
|
17 / 31
|
5
|
|
| 2009 | 1,105,262 | 47.9 (#1) | 50 / 99
|
 2
|
16 / 30
|
1
|
|
| 2014 | 1,134,187 | 47.8 (#1) | 50 / 99
|
0
|
15 / 30
|
1
|
|
| 2019 | 949,376 | 40.5 (#1) | 42 / 99
|
8
|
13 / 30
|
2
|
|
| 2024 | 1,058,625 | 46.3 (#1) | 48 / 99
|
6
|
16 / 30
|
3
|
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site 13 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Gregory, Stephen (2009), Intellectuals and Left Politics in Uruguay, 1958-2006, Sussex Academic Press, s. 129, 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Ocak 2017
- ^ Gregory, Stephen (2009), Intellectuals and Left Politics in Uruguay, 1958-2006, Sussex Academic Press, s. 4, 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Ocak 2017
- ^ Mainwaring, Scott; Scully, Timothy R. (2003), "The Diversity of Christian Democracy in Latin America", Christian Democracy in Latin America, Stanford University Press, s. 49, 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Ocak 2017
- ^ Schooley, Helen (2001), "Uruguay — History", South America, Central America and the Caribbean 2002, Europa Publications, s. 760, 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Ocak 2017
- ^ Busky, Donald F. (2002), Communism in History and Theory: Asia, Africa, and the Americas, Praeger Publishers, s. 224, 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Ocak 2017
