Fritz Strassmann

Fritz Strassmann
Fritz Strassmann
Doğum	Friedrich Wilhelm Strassmann; 22 Şubat 1902; Boppard, Prusya Krallığı, Alman İmparatorluğu
Ölüm	22 Nisan 1980 (78 yaşında); Mainz, Renanya-Palatinate, Batı Almanya
Eğitim	Hannover Teknik Üniversitesi (Doktora)
Ödüller	Enrico Fermi Ödülü (1966)
Kariyeri
Dalı	Kimya
Çalıştığı kurumlar	Kaiser Wilhelm Enstitüsü; Mainz Üniversitesi

Friedrich Wilhelm Strassmann (22 Şubat 1902 – 22 Nisan 1980), Alman bir kimyagerdi. Nükleer fisyonun kâşiflerinden biridir.

Aralık 1938'de Otto Hahn ile birlikte uranyumun nötronlarla bombardımanı sonucu baryum elementini tanımladı. Bu gözlem, daha önce bilinmeyen nükleer fisyon olgusunu tanımlamak için gerekli olan en önemli kanıttı; bu durum daha sonra Lise Meitner ve Robert Frisch tarafından da fark edildi ve yayınlandı.

Strassmann ve Hahn, Şubat 1939'da nükleer fisyon üzerine yaptıkları ikinci yayınlarında, fisyon süreci sırasında ilave nötronların varlığını ve serbest kalmasını öngörerek, nükleer zincirleme reaksiyon olasılığını ortaya koydular.

İlk yılları

Friedrich Wilhelm (Fritz) Strassmann, Almanya'nın Boppard kentinde Richard Strassmann ve Julie Strassmann'ın (kızlık soyadı Bernsmann) çocuğu olarak dünyaya geldi. Dokuz çocuğun en küçüğüydü. Düsseldorf'ta büyürken, genç yaşta kimyaya ilgi duydu ve ailesinin evinde kimya deneyleri yaptı. Ailesi maddi olarak mütevazı bir durumdaydı ve babası genç yaşta vefat edince ailenin mali durumu daha da kötüleşti. Mali zorluklar, Strassmann'ın yüksek öğrenimini nerede ve hangi konularda sürdüreceği konusundaki ilk tercihlerini sınırladı.^[1]

Strassmann, 1920 yılında Hannover Teknik Üniversitesi'nde kimya alanındaki resmî çalışmalarına başladı ve diğer öğrencilere özel ders vererek geçimini sağladı. 1924 yılında kimya mühendisliği diplomasını, 1929 yılında ise fiziksel kimya alanında doktorasını yaptı.^[1] Doktora araştırması, iyotun gaz fazındaki karbonik asitteki çözünürlüğü ve reaktivitesi üzerineydi ve bu da ona analitik kimya alanında deneyim kazandırdı. Strassmann'ın doktora danışmanı Hermann Braune (de) idi.^[1]

Daha sonra, 1929'dan itibaren Berlin-Dahlem'deki Kaiser Wilhelm Kimya Enstitüsü'nde kısmen burs aldı. Orada Otto Hahn ile radyokimya eğitimi aldı ve Hahn, bursunun iki kez yenilenmesini sağladı. Strassmann, bursunun Eylül 1932'de sona ermesiyle, burs almadan ancak öğrenim ücretide ödemeden Hahn'ın laboratuvarında araştırma öğrencisi olarak çalışmaya devam etti.^[1]

Nazi yönetimi sırasındaki faaliyetleri

1933'te Strassmann, Alman Kimyacılar Derneği Nazi kontrolündeki bir kamu kuruluşunun parçası haline gelince istifa etti. İstifası yüzünden Nazi rejimi tarafından kara listeye alındı. Sonuç olarak, kimya endüstrisinde çalışamadı ve o dönemde Almanya'da bağımsız bir araştırmacı olmak için gerekli olan doçentlik unvanını da alamadı.^[1] Lise Meitner, Otto Hahn'ı ikna ederek Strassmann'ın yarım maaş ile asistanlık yapmasını sağladı ve sonunda Meitner ve Hahn'ın özel asistanı oldu.^[1] Strassmann kendini şanslı sayıyordu, çünkü "kimyaya olan yakınlığıma rağmen, kişisel özgürlüğümü o kadar çok önemsiyorum ki, onu korumak için taş kırarak bile yaşarım" demiştir.

Strassman'ın karısı Maria, onun Nazi Partisi'ne katılmayı reddetmesine destek verdi.^[1] İkinci Dünya Savaşı sırasında, Yahudi bir kadın olan müzisyen Andrea Wolfenstein'ı aylarca dairelerinde sakladılar ve özellikle hizmetçisi ve alt kattaki komşularının Nazi sempatizanı oldukları göz önüne alındığında, kendilerini ve üç yaşındaki oğullarının hayatını riske attılar.

Strassmann, II. Dünya Savaşı sırasında radyokimya alanındaki araştırmalarına devam etti, ancak silah geliştirme konusunda çalışmadı. Nazi rejimini hor gördü ve "Çalışmam Hitler'in atom bombasına sahip olmasına yol açacaksa kendimi öldürürüm" dediği rivayet edilir.

Nükleer fisyonun keşfi

1944'te Hahn, nükleer fisyonun keşfi nedeniyle Kimya Nobel Ödülü'nü aldı, ancak Fritz Strassmann da keşifte eşit bir işbirlikçi olarak kabul edilmişti.^[2]

II. Dünya Savaşı

1939'dan 1946'ya kadar Kaiser Wilhelm Enstitüsü'nde çalışan Strassman, toryum, uranyum ve neptunyumun fisyon ürünleri üzerine araştırmalara katkıda bulundu. Bu şekilde, aktinit elementlerinin radyokimyasının anlaşılmasına katkıda bulundu. Radyoaktif elementlerin yarı ömrüne ve bozunma ürünlerinin zenginleşmesine dayalı olarak minerallerin ve diğer inorganik maddelerin yaşını belirleme yöntemleri geliştirdi. Strassmann ve Ernst Walling, 1936 ve 1937 yıllarında rubidyum-stronsiyum radyometrik yaş tayini yöntemini geliştirdi ve Strassmann bu çalışmaya 1942 ve 1943 yıllarında devam etti. Yöntemleri emisyon yöntemleri olarak bilinir ve Strassmann'ın bu alandaki araştırmaları jeokronoloji alanı için temel teşkil etmiştir.^[1]

15 Şubat 1944'te ve yine 24 Mart 1944'te Enstitü müffefik kuvvetlerin ağır hava bombardımanı sırasında hasar gördü. Bu nedenle enstitü geçici olarak Württemberg bölgesindeki Tailfingen'e (şimdiki Albstadt), Ludwig Haasis şirketine ait bir tekstil fabrikasına taşındı.

Özel hayatı

20 Temmuz 1937'de Strassmann, kendisi de kimyager olan Maria Heckter ile evlendi.^[3] Strassmann kendi kendine keman çalmayı öğrenmişti. Maria Heckter ile ikisinin de üyesi olduğu genç müzisyenler grubu aracılığıyla tanıştı. Martin adında bir oğulları oldu.^[1]

Maria 1956'da kanserden öldü. 1959'da Strassmann gazeteci Irmgard Hartmann ile evlendi. Irmgard'ı uzun yıllardır tanıyordu, çünkü o da Strassmann ve eşi Maria'nın üyesi olduğu aynı genç müzisyenler grubunun bir üyesiydi.^[1]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Krafft, Fritz. "Strassmann, Friedrich Wilhelm (Fritz)". Encyclopedia.com / Complete Dictionary of Scientific Biography. 6 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2019.
^ Bowden, Mary Ellen (1997). Chemical Achievers: The Human Face of the Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. ss. 76–80. ISBN 9780941901123.
^ The biographical dictionary of women in science: pioneering lives from ancient times to the mid-20th century. New York: Routledge. 2000. ss. 1246-1247. ISBN 978-0415920384.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Fritz Strassmann ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Otto Hahn, 1944 Nobel Kimya Ödülü
Fritz Strassmann – Yad Vashem web sitesinde, Holokost sırasında Yahudilerin hayatını kurtarmaya yönelik faaliyetleri hakkında bilgi bulunmaktadır.

[Krafft-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Krafft, Fritz. "Strassmann, Friedrich Wilhelm (Fritz)". Encyclopedia.com / Complete Dictionary of Scientific Biography. 6 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2019.

[Bowden-2] Bowden, Mary Ellen (1997). Chemical Achievers: The Human Face of the Chemical Sciences. Chemical Heritage Foundation. ss. 76–80. ISBN 9780941901123.

[Routledge-3] The biographical dictionary of women in science: pioneering lives from ancient times to the mid-20th century. New York: Routledge. 2000. ss. 1246-1247. ISBN 978-0415920384.

[1]

[2]

[3]