Gänseliesel

Gänseliesel (Türkçe: Kaz Kız, Kaz Lizzy (Liesel, Elisabeth adının hayvanlara verilen halidir)), Göttingen, Almanya'da Orta Çağ'dan kalma belediye binası önüne 1901 yılında yapılan çeşme. Boyut olarak küçük olsa da, bu çeşme şehrin en bilinen simgesidir. Günümüzde bu figür, Göttingen Üniversitesi'nde doktorasını bitiren öğrenciler için önemli bir mezuniyet geleneği haline gelmiştir. Mezun olan öğrenciler, çeşmeye tırmanarak kız heykelini öperler.^[1]

Aynı zamanda Monheim am Rhein'da, Hannover'ın Steintor Meydanı'nda ve Berlin'deki Nikolsburger Meydanı'nda da birer adet Gänseliesel heykeli bulunmaktadır.

Tarihi

18. yüzyıldan beri Gänseliesel'in bulunduğu yerde bir çeşme yer alıyordu. Fakat, eski çeşme 19. yüzyılda yıprandığı için kısmen yıkılmıştı. 1898'de şehir konseyi yeni bir çeşme yapmaya karar verdi ve Almanya'nın her tarafındaki heykeltıraşlardan yeni çeşme için teklif aldılar. Gelen tasarımların içinden Mehs ve Jehs'in neogotik teklifi Im Geiste der Alten/Tugendbrunnen (Eskilerin Ruhunda/Erdem Çeşmesi) birinci seçilirken, mimar Heinrich Stöckhardt'ın kaz kız tasarımı ikinci sıradaydı. Daha sonra en iyi üç tasarımın Göttingen halkının oyuna sunulduğunda kaz kızlı basit tasarım daha çok beğenildi. Uzun tartışmalar sonunda mimar Heinrich Stöckhardt'ın tasarımı olan heykel, heykeltıraş Paul Nisse tarafından yapılarak, 1901'de resmî törenle yerine dikildi. Bunun dışında Gänseliesel çeşmesinin şehrin tarihiyle bir bağlantısı yoktur.

Gelenekler

Çeşme yapıldıktan çok sonraları, Göttingen Üniversitesi'ne yeni kayıt olan öğrenciler, çeşmeye tırmanarak üstündeki kız heykelini öpmeye başldı ve bu zamanla bir adet haline geldi. Çeşmeye tırmanma eylemi genellikle, yoğun alkol tüketimi ve öğrencilerin yüksek sesli tezahüratları eşliğinde gerçekleştirildiğinden ve I. Dünya Savaşı sonrası öğrenci sayısında gözle görülür bir artış olduğundan, polis 1926 yılında heykele tırmanılması ve heykelin öpülmesini yasaklayan bir kararname yayınladı. Aynı yıl, heykeli öptüğü için ceza alan bir hukuk öğrencisi konuyu mahkemeye taşıdı. Fakat Berlin yüksek mahkemesi kararnameyi onaylayarak öğrenciyi haksız buldu.

Bu adet yıllar içinde değişerek başka bir hal aldı. Günümüzde yeni öğrencilerin heykeli öpmesi pek karşılaşılan bir durum değildir. Artık doktora derecesini alan öğrenciler önce Gänseliesel'e bir buket çiçek getirmekte ve daha sonra heykeli öpmektedir. Bu sebepten, çeşme çoğunlukla çiçeklerle kaplı durumdadır. Göttingen şehri ve üniversitesinin heykeli öpen öğrencileri tanıtımlarında sık sık kullanmasına rağmen, heykeli öpmeyi yasaklayan kararname hala geçerlidir, fakat uygulanmamaktadır.

Çeşmenin daha önce uğradığı vandalizmler sonucunda, heykelin orijinali şehir müzesinde sergilenmek üzere kaldırılırken, yerine bir kopyası konmuştur. 2004 yılındaki saldırılardan sonra çeşme geçici olarak kapatılarak restore edilmek zorunda kalmıştır.

1995'ten beri, her yıl Eylül ayında bir hafta sonu, Göttingen'de kaz kızın onuruna "Gänselieselfest" düzenlenmektedir. Festivalin ana etkinliği Göttingenli bir genç kızın Gänseliesel olarak seçilmesi ve bir yıl boyunca şehri temsil etmesidir.