Gölbelen Köyü Camii
Gölbelen Köyü Camii, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Gölbelen köyünün camisidir. Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesi olan Urta Kilisesi'nin camiye çevrilmesiyle ortaya çıkmıştır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gölbelen Köyü Camii'nin yapısı olan Urta Kilise, 10. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Üç nefli ve doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı bir bazilika olan yapının (16 x 10,3 m) beden duvarları düzgün kesme taşlarla dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir.[2] Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli, Urta'nın Gürcüce Ormta'dan (ორმთა) değişime uğradığını ve bu adın "iki dağ" anlamına geldiğini yazmıştır.[3] Urta köyü 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçtikten sonra kilisenin olduğu yer bir tür kaleye çevrilmiş, 1576 yılında kale yıkılıp Urta Kilisesi olduğu gibi muhafaza edilmiştir.[4] Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 20. yüzyılın başlarında bölgede inceleme gezileri yaptığı sırada Urta Kilisesi camiye çevrilmişti.[5]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Urta Kilisesi camiye dönüştürülürken batı cephe önüne bir imam evi, doğu cephe eksenine de bir minare eklenmiştir. Kemerli ve mazgal tipi olan batı ve güney cephedeki pencereler de büyütülerek dıştan basık kemerli hale getirmiş olmalıdır. Kilisenin batı ve güney cephede yer alan girişler örülerek kapatılmış ve camiye dönüşmüş olan yapının giriş kuzey cepheye açılan kapıdan sağlanmıştır. Kilisenin iç mekân zemini ahşapla kaplanarak yükseltilmiş ve güney duvara bir mihrap ilave edilmiştir. Ayrıca bir minber ve güney nefin en doğudaki sütunun önüne ahşap bir vaaz kürsüsü yerleştirilmiştir. Kilisenin apsisin doğu duvarında, üst seviyede yer alan penceresi kapıya dönüştürülmüş ve buradan yapıya sonradan eklenmiş olan minareye geçiş sağlanmıştır. Kuzey nefin doğu yarısından itibaren apsisin batı kanadına kadar uzanan mekân kadınlar mahfili olarak düzenlenmiştir. Üç nefli olan kilisenin orta nefinin tonozu ortadaki daha büyük boyutlu olmak üzere arka arkaya dizilmiş üç kubbeyle örtülmüş olup bundan dolayı apsisin yarım kubbesi de kapanmıştır. Kilisenin içi sıvanıp eski süslemeleri kapatılmış, pencerelerin etrafına ve kubbelerin içlerine kalemişi bezemeler yapılmış, sütunların gövdesi ve başlıkları farklı renkte yağlı boyayla boyanmıştır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 270. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 270. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 4 Ekim 1917, sayı. 217". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2023.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 76 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Ekvtime Takaişvili, Works / თხზულებანი - 2, Tiflis, 2017, s. 82. ISBN 978-9941-445-72-9
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 270. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
| Otorite kontrolü |
|
|---|
