Galenli radyo

Galenli radyo radyoculuğun ilk yıllarında kullanılan basit bir radyo alıcısıydı. Bu tür radyo alıcıları adlarını galen veya galena adı verilen bir kimyasal maddeden alır.

Galenli alıcı blok şaması

1922 yılında yapılmış bir galenli radyo

Galen kurşun sülfür (PbS) adlı kimyasal maddenin ticari ismidir. Kurşun sülfür kristal yapıda bir yarıiletkendir. Bu madde ince bir tel hatta bir jiletle temas ettirildiğinde diyot gibi çalışır. Yani elektrik akımını bir yönde geçirip diğer yönde geçirmez. 20. yüzyıl başlarında yarı iletkenlerin atomik özellikleri iyi bilinmiyordu ama bir arada kullanılan galen ve telin diyot olarak çalıştığı anlaşılmış ve bu özelliğinden yararlanarak ilkel radyo alıcılarında kullanılmıştı. Daha sonra elektron tüplerinin geliştirilmesiyle galen kullanım dışı kalmıştı. Ancak hala kimi amatör radyocular tarafından deneme amacıyla kullanılmaktadır.

Çalışma şekli

Şayet bir bölgede baskın bir genlik modüleli radyo yayını varsa bir alçak geçiren elektronik filtre ve galen-tel ikilisi bir arada demodülatör olarak hizmet görür. Çıkışa bir hoparlör bağlamak kaydıyla bu basit devre ile herhangi bir elektrik kaynağına ihtiyaç duyulmadan düşük ses düzeyi ile radyo yayınını izlemek mümkündür.

Kullanım yeri

Radyo yayınlarının çok az olduğu 20. yüzyıl başlarında elektrik enerjisi olmayan yerlerde yerel radyo yayınları galenli radyo ile izlenebilirdi. 2. Dünya savaşı sırasında ise elektron tüplü radyolar vardı. Fakat cephelerdeki askerlerin tüplü radyo dinlemeleri radyonun bir ölçüde yayın yapıp gizliliği ihlal etmesi riski sebebiyle sakıncalıydı. Bu gibi durumlarda askerler galenli radyoları tercih ederlerdi.

Başka tür kristaller

İlkel radyo alıcısı olarak galene benzeyen başka yarı iletkenler de kullanılırdı.

• Demir pirit (FeS₂)
• Bornit (Cu₅FeS₄)
• Kalkopirit (CuFeS₂)
• Zincit ((Zn,Mn)O)

bunlardan bazılarıdır. Ancak daha bol bulunması sebebiyle en uygun yarı iletken galen oldu.