Gaybet
| Makale serilerinden |
 |
Gaybet (Arapça: غيبة ; Gaybe) Şiîliğin bazı mezheplerindeki İmâmet i'tikadında mevcût olan bu kavrama göre, bu mezheplerin kabul ettiği imâmlar içerisinde, "Saklanan", "Gizlenen" ya da "Görülmez" hâldeki imâm.[1]
İmamiye'ye göre gaybet
[değiştir | kaynağı değiştir]İmâmiyye’ye göre on ikinci imâmın ölmeden insanlar arasından ayrılıp gizli durumda yaşamaktadır.[2] Bu gizlilik durum, on ikinci imâmın hayatı tehlikede olması sebebiyle Allah tarafından ihtiyar edilmiş bir husustur ve bu durum O gerekli gördüğü sürece devam edecektir. Bu durum ikiye ayrılıyor, küçük gaybet (el-Gaybet es-Suğrâ) ve büyük gaybet (el-Gaybet el-Kubrâ).[3]
el-Gaybet'üs-Suğrâ
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük gaybet (el-Gaybet es-Suğrâ) hicri 260 yılında başlayıp ve 329 yılında bitti. Bu dönemde Şiilerin onikinci imamı olan Mehdi, dört güvenilir ve alim kişi tarafından şiileriyle iletişim kuruyordu. Bu dört safire Nevvab-i Erba'a diyorlar. Gaybet'i Suğrâ, 329 yılında yani İmamın son safirinin ölümüyle sona erdi ve Büyük Gaybet (el-Gaybet el-Kubrâ) devri başladı.[4]
Mezheplerine göre Gayba hâlinde gizlendiğine inanılan imâmlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Muhammed bin el-Hânifîyye: "Keysân’îyye" ("Karibîlik / Kuraybîlik")
- Câʿfer-i Sâdık: "Tavûssîlik" (Altıcılar)
- Mûsâ el-Kâzım: "Vâkıfîlik"
- Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir: "Yediciler" / "Karmat’îyye"
- Muhammed Mehdi: "İsnâ‘aşer’îyye"
- Ebû Mûslim Horasanî: "Mukannaʿîyye" / "Hûrrem’îyye"
- EbûʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-EmrʿAllâh: "Dûrz’îyye"
- Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım': "Mustâ‘lî’îyye"