Giga-
Giga (/ˈɡɪɡə/ veya /ˈdʒɪɡə/ ), metrik sistemde, milyara (109 veya 1.000.000.000) karşılık gelen çarpandır. Sembolü G’dir.
Giga, "dev" anlamına gelen Grekçe: γίγας (gígas) kelimesinden gelir. Oxford İngilizce Sözlüğü, bu anlamda giga’nın en eski yazılı kullanımının 1947'deki IUPAC 14. Konferansı Raporlarında şu şekilde yer aldığını bildirmektedir: "Ünite adları için aşağıdaki kısaltmaların ön ekleri kullanılmalıdır: G giga 109×."[1]
Gigabyte gibi bilgi işlemdeki bilgi birimlerine atıfta bulunulduğunda, "giga" bazen 1073741824 (230) anlamına gelebilir; bu durum belirsizliğe neden olur. Standart organizasyonları bu kullanımı desteklemez ve bu bağlamda da 109'a atıfta bulunmak için giga ifadesini kullanır.[2][3][4][5] Gigabit hiçbir zaman (veya çok nadiren) önekin ikili yorumuyla kullanılmaz. Giga’yı yalnızca metrik tanım için ayırırken, ikili önek gibi[6] 230 için benimsenmiştir.
Telaffuz
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizcede, önek giga sert olarak /ˈɡɪɡə/ (g) şeklinde veya daha yumuşak olarak /ˈdʒɪɡə/ (c) şeklinde telaffuz edilebilir.[7]
Bu ikinci telaffuz, Amerika Birleşik Devletleri'nde 1960'larda ve 1980'lerde ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü tarafından metrik önekler için telaffuz kılavuzlarının yayınlanmasıyla resmileştirildi.[8] 1985 yapımı Back to the Future filmindeki gigawattların telaffuzu buna örnektir.
Amerikalı yazar Kevin Self'e göre, Uluslararası Elektroteknik Komisyonu'nun bir Alman komite üyesi, 1920'lerde, Alman mizahi şair Christian Morgenstern'in bir dizesinden yararlanarak giga'yı 109 için bir önek olarak önerdi.[9][10] Bu, başlangıçta telaffuz olarak sert bir Almanca Almanca telaffuz: [ɡ]'nin tasarlandığını gösterir. Self, Almanca telaffuz: /dʒ/ (daha yumuşak g) telaffuzunun ara sıra kullanıldığından emin olamadı, ancak 1995 itibarıyla Almanca telaffuz: /ɡ/ (sert g)'ye döndüğünü iddia etti.[11][12]
1998'de, fonetikçi John C. Wells tarafından yapılan bir ankete göre, İngilizlerin %84'ü gigabaytın telaffuzunu İngilizce telaffuz: /ɡɪ/ (gigdaki gibi), %9'u İngilizce telaffuz: /dʒɪ/ (jigdeki gibi), % 6'sı İngilizce telaffuz: /ɡaɪ/ (guy) ve %1'i İngilizce telaffuz: /dʒaɪ/ (giantdaki gibi) sesi ile yapmaktaydı.[13]
Genel kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]- gigahertz - bir CPU'nun saat hızı, örneğin, 3 GHz = 3.000.000.000 Hz
- Gigabit - ağ bant genişliği, örneğin 1 Gbit/s = 1.000.000.000 bit/s.
- gigabayt - örneğin, sabit disk kapasitesi için 120 GB = 120.000.000.000 bayt
- gigayear veya gigaannum - bir milyar (109) yıl, bazen Gyr olarak kısaltılır, ancak tercih edilen kullanım Ga'dır.
| Önek | 10'luk tabana göre | Onlu sayı sistemi | Kelime karşılığı | Tanıtım[nb 1] | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adı | Sembolü | ||||||
| yotta | Y | 1024 | 1000000000000000000000000 | Septilyon | 1991 | ||
| zetta | Z | 1021 | 1000000000000000000000 | Sekstilyon | 1991 | ||
| eksa | E | 1018 | 1000000000000000000 | Kentilyon | 1975 | ||
| peta | P | 1015 | 1000000000000000 | Katrilyon | 1975 | ||
| tera | T | 1012 | 1000000000000 | Trilyon | 1960 | ||
| giga | G | 109 | 1000000000 | Milyar | 1960 | ||
| mega | M | 106 | 1000000 | Milyon | 1873 | ||
| kilo | k | 103 | 1000 | Bin | 1795 | ||
| hekto | h | 102 | 100 | Yüz | 1795 | ||
| deka | da | 101 | 10 | On | 1795 | ||
| 100 | 1 | Bir | – | ||||
| desi | d | 10−1 | 0.1 | Onda bir | 1795 | ||
| santi | c | 10−2 | 0.01 | Yüzde bir | 1795 | ||
| mili | m | 10−3 | 0.001 | Binde bir | 1795 | ||
| mikro | μ | 10−6 | 0.000001 | Milyonda bir | 1873 | ||
| nano | n | 10−9 | 0.000000001 | Milyarda bir | 1960 | ||
| piko | p | 10−12 | 0.000000000001 | Trilyonda bir | 1960 | ||
| femto | f | 10−15 | 0.000000000000001 | Katrilyonda bir | 1964 | ||
| atto | a | 10−18 | 0.000000000000000001 | Kentilyonda bir | 1964 | ||
| zepto | z | 10−21 | 0.000000000000000000001 | Sekstilyonda bir | 1991 | ||
| yokto | y | 10−24 | 0.000000000000000000000001 | Septilyonda bir | 1991 | ||
| |||||||
İkili önek
[değiştir | kaynağı değiştir]1 GB gösterimi 1.000.000.000 (1GB =109) baytı temsil eder. Uluslararası standartlara rağmen 1 GB = 230 B şeklinde yanlış kullanımı yaygındır. IEC 60.027-2 A.2 ve ISO/IEC 80000 standartlarına göre, 230'un doğru gösterimi gibi (Gi) sembolüdür. Yani 1 Gibibayt (1.073.741.824 bayt veya 1,074 GiB). Bir dizüstü bilgisayar 8 GB belleğe sahip olarak tanımlandığında, 8.000.000.000 bayt belleğe sahiptir denmelidir: 8×109 B.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "giga-, comb. form". Oxford English Dictionary. Ekim 2011.
- ^ "§3.1 SI prefixes". The International System of Units (SI) (PDF). 8th (Fransızca ve İngilizce). Paris: STEDI Media. 2006. s. 127. ISBN 92-822-2213-6. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2007.
- ^ "NIST Guide for the Use of the International System of Units (Appendix D. ref 5)" (PDF). 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Aralık 2020.
- ^ Salisbury, Frank B. (Ekim 1998), "Standardizing with SI Units" (PDF), Professional Biologist, 48 (10), s. 82829 Aralık 2020[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Recommended Unit Symbols, SI Prefixes, and Abbreviations" (PDF). IEEE. 18 Mart 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020.
- ^ "Prefixes for binary multiples". 2 Mayıs 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020.
- ^ "SI prefixes and their etymologies". US Metric Association. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019.
- ^ NBS Special Publication 304 & 304A, revised August 1981, "A Brief History of Measurement Systems"
- ^ Almanca: Galgenlieder nebst dem 'Gingganz'. 22 (Almanca). Illustrated by Karl Walser. Berlin, Germany: Bruno Cassirer. 1917. s. 52 – Project Gutenberg vasıtasıyla.
[First four lines:] Almanca: Im Anfang lebte, wie bekannt, / als größter Säuger der Gig-ant. / Wobei gig eine Zahl ist, die / es nicht mehr gibt, - so groß war sie!
- ^ Gallows Songs: Christian Morgenstern's "Galgenlieder", Bilingual Edition: A Selection. Knight, Max tarafından çevrildi. University of California Press. 1963. ss. 24-25. ISBN 9780520008847. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016.
- ^ "Technically speaking". Spectrum. IEEE: 18. Ekim 1994.
- ^ "Technically speaking". Spectrum. IEEE: 16. April 1995.
- ^ Wells, J. C. (1998). LPD pronunciation preference poll 1998 9 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- BIPM web sitesi 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
