Grigorios Hioniadis
Grigorios Hioniadis (Yunanca: Γρηγόριος Χιονιάδης; y. 1240 - y. 1320 [1]), Bizans Rumu astronomdur. İran'a gitti ve dönüşünde Bizans'a tanıttığı matematik ve astronomi bilimi öğrendi[2] ve Trabzon İmparatorluğu'nda bir astronomi akademisi kurdu.[3] Hioniadis, Tebriz'de Ortodoks piskoposu olarak da görev yapmıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hioniadis hakkında bilgiler, bazı çağdaş kaynaklardan günümüze ulaşmıştır. 1347'de George Chrysokokkes şunu yazdı:
| “ | Konstantinopolis'te büyümüş olan Hioniadis diye biri matematik ve diğer bilimlere aşık oldu. Tıpta ustalaştıktan sonra astronomi okumak istedi; arzusunu tatmin etmek için İran'a (o zamanlar İlhanlı egemenliği altında) gitmesi gerektiği kendisine bildirildi. II. Aleksios tarafından kendisine biraz yardım verildiği Trabzon'a gitti ve oradan İran'a ilerledi ve burada başka bir İmparatoru kendisine yardım etmeye ikna etti. Sonunda bilmek istediği her şeyi öğrendi ve Yunancaya çevirdiği bir dizi astronomik metni İran'dan alarak Trabzon'a döndü.[4] | „ |
Muhtemelen 1240 civarında Konstantinopolis'te doğdu.[1] Hioniadis'in II. Aleksios'tan yardım aldığını ve İran'a seyahat ettiğini doğrulayan on altı mektubu günümüze ulaşmıştır. Hioniadis, ünlü Meraga Gözlemevi'nde Nasîrüddin Tûsî altında çalışmış olan hocası Şemseddin el-Buharî'nin[5] astronomik cetvelleri de dahil olmak üzere matematik ve astronomi üzerine bir dizi Arapça ve Farsça eseri tercüme etmiştir. Hioniadis, İslam dünyasından birçok yeniliğin Avrupa'ya aktarılmasında önemli rol oynamıştır. Bunlar, evrensel enlemden bağımsız usturlabın Avrupa'ya tanıtılmasını ve daha sonra Kopernik günmerkezliliği üzerinde etkisi olacak olan Tûsî çiftinin Yunanca bir tanımını içerir. Hioniadis ayrıca Tûsî'nin Farsça Zij-i İlhani'si ve Meraga Gözlemevi[6] ile Bizans Rum asıllı İslam astronomu Hazinî'nin Selçuklu Sencer Cetvelleri de dahil olmak üzere birçok Zic eserini Yunancaya çevirdi.[7]
Hioniadis, 1295'ten 1296'ya kadar o zamanlar Moğol başkenti olan Tebriz'de ikamet etti, o şehirdeki Ortodoks cemaatine Ortodoks piskoposu olarak hizmet etti ve daha sonra Konstantinopolis'e döndü. [7] 1302'de piskopos olarak Tebriz'e döndü. David Pingree'ye göre bu, II. Andronikos'un 1302 yazında Gazan Han ile ittifak kurma girişimiyle bağlantılı olabilir.
En az 1310'a Tebriz'de kaldı, ardından Trabzon'a döndü. 1315 civarında orada hiyeromonk olarak tasdik edildi. [8] Hioniadis ayrıca Şamlı Yuhanna üzerine bir yorum, Trabzonlu Aziz Eugenios üzerine bir akolouthia ayinleri ve bir inanç mesleği de dahil olmak üzere dini eserler yazdı.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b Haramundanis 2007.
- ^ Nicholas J. Moutafakis, Byzantine Philosophy, Hackett Publishing, 2003, 0-87220-563-0, s. 200
- ^ Zehiroğlu 2016.
- ^ Pingree 1964, s. 141.
- ^ Thomas Hockey at al. "Biographical Encyclopedia of astronomers". 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Leichter 2004.
- ^ a b Pingree 1964.
- ^ a b PLP, 30814. Χιονιάδης Γρηγόριος.
- Genel
- Fryde, Edmund Boleslaw "The Early Palaeologan Renaissance 1261 - C. 1360" 2000
- Haramundanis, Katherine (2007). "Chioniades, Gregor [George]". Thomas Hockey (Ed.). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. New York: Springer. s. 229. ISBN 978-0-387-31022-0.
- Leichter, Joseph Gerard (2004). The Zīj as-Sanjarī of Gregory Chioniades: Text, Translation and Greek to Arabic Glossary (PhD thesis). Providence, Rhode Island.
- Pingree, David (1964). "Gregory Chioniades and Palaeologan Astronomy". Dumbarton Oaks Papers. 18: 133-160. doi:10.2307/1291210. JSTOR 1291210.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (Almanca). Viyana: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-3003-1.
- Westerink, L. G. (1980). "La profession de foi de Grégoire Chioniadès". Revue des études byzantines (Fransızca). 38: 233-245. doi:10.3406/rebyz.1980.2109. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi2 Aralık 2022.
- Zehiroğlu, Ahmet M. (2016). "Astronomy in the Trebizond Empire". Paula Darwish tarafından çevrildi. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
