II. Aleksios
| II. Aleksios Komninos Αλέξιος Β’ Κομνηνός | |
|---|---|
.png) | |
| Bizans imparatoru | |
| Taç giymesi | 1180 - Ekim 1183 |
| Önce gelen | I. Manuil |
| Sonra gelen | I. Andronikos |
| Doğum | 10 Eylül 1169 Konstantinopolis |
| Ölüm | Ekim 1183 Konstantinopolis |
| Hanedan | Komninos Hanedanı |
| Babası | I. Manuil |
| Annesi | Antakyalı Maria |
II. Aleksios Komninos (Yunanca: Αλέξιος Β’ Κομνηνός, Alexios II Komnēnos) (d. 10 Eylül 1169 – Ekim 1183, Konstantinopolis). 1180-1183 yılları arasında Bizans imparatoru. Küçük yaşta tahta çıktı. Kısa saltanatı boyunca imparatorluk gücü fiili olarak naiplerin elindeydi.
Bizans İmparatoru I. Manuil ve Antakyalı Maria'nın oğlu idi. Annesinin annesi Antakya Prensliği prensesi Antakyalı Konstans'tır. Babası tarafından AIMA kehaneti gereği çok beklenen bir erkek vâristi.[1]
Saltanatı ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]24 Eylül 1180'de babası I. Manuil öldüğü zaman daha 11 yaşında olan oğlu II. Aleksios Bizans İmparatoru oldu. Annesi olan Latin asıllı Antakyalı Maria (Lakabı Xene "yabancı") ismi ile bir manastırda rahibe idi ve bazı tarihçilere göre oğlunun taht naibi oldu.
Konstantinopolis'te en yüksek devlet idaresine gelen ilk Latin asıllı kişi olarak zaten şehir halkı arasında dezavantaja sahipti. Şehir halkı I. Manuil'in İtalyan ve Frank asıllı tüccarlara sağladığı ayrıcalıklar hakkında çok hoşnutsuzdu. Bu sefer de Antakyalı Maria'nın daha fazla ayrıcalıklar vermesi bekleniyordu ve bunların gerçekleşmesi uzun sürmedi. Antakyalı Maria diğer bir Latinlere karşı çok sempatisi olan ölmüş kocasının yeğeni (protosebasus) olan ve Haçlı Kudüs Kraliçesinin amcası olan bir başka Aleksios'u kendine baş danışman seçti. II. Aleksios zamanın tarihçisi Nikitas Honiatis'e göre imparatorluk idaresi ile ilgili değildi.[2]
Çok geçmeden Konstantinopolis'te protosebasus Aleksios'un Antakyalı Maria'nın sevgilisi olduğu söylentileri yayıldı. Fakat güzelliği ünlü olan Antakyalı Maria'nın, tarihçi Nikitas Honiatis tarafından çirkinliği bildirilen protosebasus Aleksios'a nasıl sevgili olacağı problemli bir yargıdır.[3]
Genç II. Aleksios'u tutan taraftarları, taht naibi anne imparatoriçe ve kuzen (protosebasus) aleyhine, bir komplo düzenlediler. Bu komplonun başında Latin asıllı Sezar Montferratlı Renier'in karısı ve II. Aleksios'un baba-aynı kızkardeşi olan Maria bulunuyordu. Bu komplo hemen taht naibi tarafından öğrenildi. Komplo liderleri kaçıp Ayasofya'ya sığındılar. Fakat taht naibi Ayasofya'ya sığınma hakkını tanımadı ve komplocuları alıp getirmek için saray Varangian muhafızları gönderildi. Bu dini sığınma hakkını korumak için Ortodoks Patriği araya girdi ve komplocular cezalandırılamadılar. Fakat Antakyalı Maria bu sefer Ortodoks Patriği'nin şehir surları dışında bir manastıra kapatılmasına emir verdi. Fakat halk, Patriği kaldığı manastırdan omuzlar üstünde taşıyarak şehre geri getirdi. Halkın taht naibinden hoşnutsuzluğu gittikçe arttı.
Bu imparatorluk gücüne karşı ortaya çıkan kargaşalıktan faydalanan eski imparator I. Manuil'in birinci derece kuzeni olan general Andronikos Komninos 2 Mayıs, 1182de Konstantinopolis'e girdi. Bu kişinin yaşı 64 idi ama bunu göstermiyordu ve devamlı zamparalıkları ile çok ünlü idi. En son olarak akrabalığı, yeğeni, olması dolayısıyla evlenemediği metresi Teodora ile Karadeniz kıyısında sürgünde olan Andronikos halk tarafından nerede ise bir tanrı gibi karşılandı. Halk sokaklara dökülüp yabancı taht naibi Antakyalı Maria aleyhine gösteri yapmaya başladı. Andronikos fiilen iktidar yetkileri olan protosebasus Aleksios ve Antakyalı Maria'yı taht gücünden uzaklaştırdı ve bu yetkiyi kendisi yüklendi. Konstantinopolis halkı çok acayip bir psikolojiye kapılıp genel olarak tüm yabancılar aleyhinde gösterilerine devam edip bu sefer şehirde bulunan Latin asıllıları öldürmeye başladılar. 80.000 Latin asıllının, özellikle Venedikli tüccarların, öldürüldüğü bildirilir. İktidarı fiilen eline geçirmiş olan Andronikos Komninos bu katliama karşı hiçbir tedbir almadı.
Genç imparatorun gerçek ve muhtemel savunucularının hepsi Andronikos tarafından elimine edilmeye başlandı. Baba-aynı kız kardeşi Maria ve kocası aniden bilinmeyen nedenle öldüler ve herkes bunun zehirlenme olduğunu bilmekteydi. Andronikos, II. Aleksios'a annesinin idam edilme kararını kendisinin imzalamasına zorladı ve Antakyalı Maria zindan hücresinde boğularak öldürüldü. II. Aleksios'un taç giyme töreni yapılmasına izin verdi. Ama ona hiçbir siyaset alanında en küçük bir şey bile söylemesine izin verilmedi.
1180 yılında II. Aleksios, o vakit 9 yaşında bir kız olan, Fransız Kralı VII. Louis'in üçüncü karısından olan kızı olan Fransalı Agnes ile bir siyaset icabı nişan yaptı. Bu kız Ortodoks olarak Anna adını alıp Bizans sarayına yerleşti ve imparatoriçe olarak sayılmaya başladı. Ama nikâh töreni yapılmadı.
Eylül 1183 tarihinde Andronikos resmen kendini ortak imparator olarak ilan edip taç giydi. Kasım 1183 tarihinde imparatorluğun idaresinin ikiye bölünmesinin devlete zarar getireceği bahanesi ile genç II. Aleksios'u yay kirişi ile boğdurup öldürttü. Hemen sonra 64 yaşında bulunan Andronikos öldürttüğü II. Aleksios'un 12 yaşındaki imparatoriçe olarak anılan sözlüsüyle evlenip bir derece daha meşruluk kazandı.
II. Aleksios'un güya saltanat ettiği yıllarda Bizans İmparatorluğu birçok yabancı işgallerine hedef oldu. 1181 yılında Macaristan Kralı III. Béla, Syrmia ve Bosna yörelerini Macaristan'a ilhak etti. O yıl daha sonra Venedikliler hukuken Bizans'a bağlı olmakla beraber II. Basileios zamanından beri idare ettikleri Dalmaçya kıyılarının Venedik toprağı olduğunu açıkladılar. 1182'de Anadolu Selçuk Sultanı II. Kılıç Arslan Bizans arazilerine girip Bizans elinde bulunan Kütahya (Cotyaeum) şehrini kuşatıp aldı ve sonra da Sozopolis şehrini aldığı Bizans tarihçileri tarafından belirtilmiştir.[4]
Dipnotları
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Surlu Vilyam 1180de Aleksios 13 yaşında olduğunu yazmasından sonuç çıkartılarak bazı kaynaklar doğum tarihini 1168 olarak da vermektedirler. Bakın: Wirth, Peter (1956), "Wann wurde Kaiser Alexios II. geboren? (İmparator II. Aleksios ne zaman doğdu?)" Byzantinische Zeitschrift Cilt.49 say.65–67 (Almanca)
- ^ "Genç prens, kendini beğenmişlik ve kibir ile kendini o kadar yüksekten görmekte ve ruhsal parlaklık ve yetenekten o kadar uzakta idi ki en basit görevi görmekten acizdi. Bütün hayatını oyunla veya sürek avı ile geçirdi ve bariz gaddarlık içeren bazı alışkanlıkları da hemen kaptı." N.Honiatis, çev.Harry.J. Magoulias (1984)
- ^ "Günün büyük kısmını, devamlı perdeleri çekili gün ışığının hiç girmediği odasında, yatağında geçirmeye alışkındı... Güneş çiktığı zaman vahşi hayvanlar gibi karanlık yerleri tercih ederdi. Çürümüş dişleri ile oynamaktan hoşlanırdı ve devamlı takma dişlerini çıkartır çürük dişleri ile oynadıktan sonra geri takardı."Nikitas Honiatis, çev.Harry.J. Magoulias (1984)
- ^ Sozopolis'in Pisidya bölgesinde olan bir eski şehir olduğu bilinmektedir; ama nerede olduğu daha tam belirlenmemiştir. Çok muhtemel olarak şimdiki Uluborlu şehri olduğu sanılmaktadır; ama bu şehir yakınlarındaki harabelerde daha arkeolojik araştırmalar yapılmamıştır.
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2.
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011448-3.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Gibbon, Edward (1999) [1788]. "48". The Decline and Fall of the Roman Empire (İngilizce). 5. Londra: Penguin. ISBN 9780307700766.
- Honiatis, Nikitas (1984). O city of Byzantium: annals of Niketas Choniates (İngilizce). İng.çev.: Harry.J. Magoulias. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1764-2.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Manuil |
.png) Bizans imparatoru 1180 - 1183 |
Sonra gelen: I. Andronikos |
