Gurkeli
Gurkeli (Gürcüce: გურკელი; okunuşu: "gurk'eli"), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Mesheti Dağı'nın güneyinde, Tsinubani Deresi'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.020 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 24 km uzaklıktadır.
Gurkeli; Agara, Tsinubani, Zikilia ve Sakuneti köyleriyle birlikte Agara temini oluşturmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gurkeli, 13. yüzyılda Gurkeli ailesinin malikanesiydi ve köyün adı da bu aileden gelir.[1]
Eski bir yerleşme olan Gurkeli, Erken ve Geç Orta Çağlarda Gürcü devletleri yönetimi altında bulunuyordu. Gürcü atabeg sülalesi Cakelilerin yönettiği Samtshe-Saatabago sınırları içindeyken köyü 16. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlılar ele geçirdi. Osmanlı idaresinin Gurkel / Gurkil (كوركیل) olarak kaydettiği Gurkeli, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Ahısha livasının Azğur nahiyesine bağlıydı. Köyde ispenç vergisi vermekle yükümülü 9 hane yaşıyordu. Hane reisleri Ğvinia, Goça, Badur, Matia gibi adlar taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, mercimek, keten tohumu tarımı, şarapçılık ve arıcılık yapıldığı, sebze yetiştirildiği, koyun ve domuz beslendiği verki kayıtlarından anlaşılmaktadır.[2]
.jpg)
Gurkeli, yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Edirne Antlaşması’yla Çarlık Rusyası’na bırakıldı. Böylece bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan’a yeniden katılmış oldu.
Bieti Manastırı'nın bir parçası olan ve 14. yüzyılda inşa edilmiş olan Bieti Kilisesi, Gurkeli köyünün kuzeybatısında yer alır. Kilise 2006 yılında Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[3]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 yılı verilerine göre köyde 155 kişi yaşıyordu.
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 150 | 71 | 79 |
| 2014 | 155 | 76 | 79 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 79 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 102, II. cilt (1941), s. 105". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2021.
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.