Hür Subaylar Hareketi
Hür Subaylar Hareketi (Arapça: حركة الضباط الأحرار "Harekat aḍ-ḌZubbāṭ al-ʾAḥrār") veya kısaca Hür Subaylar, Mısır'da bir darbeyle 1952 Mısır Devrimi'ni gerçekleştirerek yönetimi ele geçirmiş ve içlerindeki subaylardan üç Mısır cumhurbaşkanı çıkarmış, milliyetçi hedeflere sahip askerî grup.
Hareketin oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]
1948 Arap-İsrail Savaşı sonrasında Mısır'da, halkın siyaset kurumlarına ve Kral Faruk dahil liderlerine olan güven sarsılmıştı. Bu siyasi kriz içerisinde halkın tepkisi mevcut siyasi partilere ve özellikle iktidardaki Vafd Partisi'ne yönelmişti. Bunun yanında ülkede neredeyse 70 yıldır askeri varlığı ve siyasi otoritesi bulunan İngilizler'e karşı ciddi bir tepki oluşmuştu.[1] Bu siyasi istikrarsızlık ortamı Mısır Ordusu'nun rolünün halk nezdinde güçlenmesine ve meşruiyetini koruyan tek siyasi varlık olarak konumlanmasına neden olmuştur. 26 Ocak 1952'de Kara Cumartesi olarak bilinen nümayiş ve olayların ardından büyük bir yangın çıktı. Kahire Yangını olarak bilinen bu olayın ardından ülkede yönetim boşluğu doğdu. Kral Faruk Nahhas Paşa'yı görevden alarak sıkıyönetim ilan etti ve Mısır Ordusu düzeni sağlayabilecek tek unsur olarak siyaset sahnesinin merkezine yerleşmiş oldu. Hareketi oluşturan esas unsur, Mısır milliyetçisi olan idealist, genç subaylardır. 1936 İngiliz-Mısır Anlaşması ile toplumun alt sınıflarından ve fakir ailelerinden gelen gençlerin de Mısır Ordusu'na girmesine zemin hazırlandı. Grubun kuruluşundan itibaren merkezde bulunan isimler arasında Cemal Abdünnasır, Salah Salim, Abdülhakim Amir, Zekeriya Muhiddin ve Servet Okaşa bulunmaktadır.
Hür Subaylar Devrimi
[değiştir | kaynağı değiştir]
1948 Savaşı sonrası hükûmeti sorgulama artmış ve subaylar arasında hükûmeti, kralı, Mısır'daki İngiliz varlığını eleştirir propaganda malzemeleri hazırlanmıştır. 23 Temmuz 1952 tarihinde Hür Subaylar Hareketi, 1923 Anayasası adına hareket ettiklerini söyleyerek bir darbe gerçekleştirdi.[2] Darbenin etkili olması için başlarına General Muhammed Necib'i geçirmişlerdi fakat devrimin asıl lideri, hareketin de en önemli ismi olan Cemal Abdünnasır'dı. 26 Temmuz 1952'de Kral Faruk, Mısır'dan sürgün edildi ve bu gizli siyasi hareket kan dökülmeden Mısır'da yönetimi ele geçirmiş oldu. Hareketin başarısı sonrası gerçekleştirdikleri darbe, 1952 Mısır Devrimi veya Hür Subaylar Devrimi olarak anılmıştır. Özellikle Cemal Abdünnasır'ın liderliği döneminde 1970'e kadar süren dönemde Mısır dünya siyasetinin dikkat çeken ülkelerinden olmuştur. İç politikada 1953'te krallık yerine cumhuriyet ilan etmiş, toprak reformu gerçekleştirilmiş, kalkınmaya önem verilmiş, İngiliz varlığına son veren 1954 anlaşması imzalanmış ve orduya ve bürokrasiye dayalı siyasal sistem kurulmuştur.[3] Dış politikada da Bağlantısızlar Hareketi liderleri arasında yer alınmış ve Arap İsrail Savaşlarından 1956 Süveyş Krizi ve 1967 6 Gün Savaşı'nda ülke savaşa girilmiştir.[4] Cemal Abdünnasır'dan sonra Mısır Cumhurbaşkanı olan Enver Sedat da Hür Subaylar Hareketi içerisinden gelmiştir. Böylece Mısır'ın 1952'den 1981'e kadar yönetimini Hür Subaylar Hareketi içinden gelen subaylar yönetmiştir ve Mısır Cumhuriyeti'nin üç cumhurbaşkanını çıkarmıştır.
Üyeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Tümgeneral Muhammed Necib (sınır muhafaza)
- Tuğgeneral Yusuf Sadık (piyade)
- Yarbay Cemal Abdünnasır (piyade)
- Yarbay Enver Sedat (askeri iletişim)
- Yarbay Zekeriya Muhiddin (piyade)
- Binbaşı Abdülhakim Amir (piyade)
- Servet Okaşa
- Ahmed Şevki
- Binbaşı Salah Salim (topçu)
- Binbaşı Kemaleddin Hüseyin (topçu)
- Binbaşı Halid Muhiddin (zırhlı birlik)
- Binbaşı Hüseyin el Şafii (zırhlı birlik)
- Yüzbaşı Abdülmünim Abdülrauf (hava kuvvetleri)
- Filo komutanı Cemal Salim (hava kuvvetleri)
- Filo komutanı Abdüllatif Bağdadi (hava kuvvetleri)
- Hava Binbaşı Hasan İbrahim (hava kuvvetleri)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sol - Mısır bugüne nasıl geldi?". 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
- ^ "Radikal - Murat Yetkin - 'Genç Subaylar' hastalığı". 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
- ^ "İşte Mısır ordusunun darbe tarihi!". 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
- ^ "Hür Subaylar hareketi ve Mısır'ın yakın dönem siyasi kronolojisi". 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
