HAL Tejas
| HAL Tejas | |
|---|---|
 HAL Tejas | |
| Türü | Çok rolü avcı uçağı |
| Ulusal köken |  Hindistan |
| Üretici | Hindustan Aeronautics Limited (HAL) |
| Tasarımcı | Aeronautical Development Agency |
| İlk uçuş | 4 Ocak 2001 |
| Hizmete giriş | 17 Ocak 2015[1] |
| Durumu | Hizmette[2] |
| Ana kullanıcı | Hindistan Hava Kuvvetleri Hindistan Deniz Kuvvetleri |
| Üretim aralığı | 2001-günümüze |
| Üretim sayısı | 16[3] |
| Program maliyeti | 48 crore ₹[4] |
| Birim maliyeti | 160 crore ₹ (Mark I)[5][6][7] 190 crore ₹ (Mark IA)[5] |
HAL Tejas (Sanskrit: तेजस), Havacılık Geliştirme Ajansı tarafından tasarlanan ve Hindustan Aeronautics Limited tarafından üretilen tek motorlu, 4,5 nesil,[8] delta kanatlı ve çok maksatlı savaş uçağıdır.[9][10] Tejas, ilk uçuşunu 2001 yılında gerçekleştirdi ve 2015 yılında Hindistan Hava Kuvvetleri'ne hizmet vermeye başladı.[11][12] 2003 yılında resmî olarak ''Tejas'' adı verildi.[13] Günümüzde Tejas, süpersonik savaş jetleri arasında en küçük ve en hafif uçaktır.[14]
Tejas, HF-24 Marut'tan sonra HAL tarafından geliştirilen ikinci jet motorlu savaş uçağıdır.[15][16] Üç üretim varyantı vardır: Mark 1, Mark 1A ve eğitim/hafif saldırı varyantı. Hindistan Hava Kuvvetleri (IAF) şu anda 123 adet Tejas siparişi verdi ve 97 adet daha satın almayı planlamaktadır.[17] IAF, daha ağır Tejas Mark 2 dâhil tüm varyantlarda en az 324 uçak veya 18 filo Tejas almayı hedeflemektedir.[18] 2016 itibarıyla Tejas Mark 1'in yerli içeriği değer olarak %59,7 ve hat değiştirilebilir birim sayısı olarak %75,5 olarak hesaplandı. Tejas Mk 1'in yerli içeriğinin önümüzdeki dört yıl içinde %70'i aşması beklenmektedir.[19]
Kasım 2025 itibarıyla, Hindistan Hava Kuvvetleri'nin iki filosunda yaklaşık 30 adet Tejas Mark 1 uçağı ve altı adet eğitim uçağı bulunmaktadır. Ayrıca 41 adet eğitim uçağı ve 141 adet Mark 1A tipi savaş uçağı siparişi verildi. Tejas Mark 2'nin geliştirmeleri sürmektedir.
Kazalar ve olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 12 Mart 2024: Hindistan Hava Kuvvetleri'nin 18. Filosuna ait bir Tejas Mk 1 uçağı, Bharat Shakti adlı üç kuvvetli tatbikata katıldıktan sonra Racastan'ın Jaisalmer kenti yakınlarında düştü. Pilot paraşütle atlayarak kurtuldu ve kimse yaralanmadı.[20] Bu kaza, Tejas'ın hizmete girmesinden bu yana yaşanan ilk kazaydı.[21] Sonraki soruşturma, yağ pompası arızasının motorun sıkışmasına ve kazaya yol açtığını ortaya koydu.[22]
- 21 Kasım 2025: 2016 yılından beri hizmet veren bir Tejas Mk 1 uçağı,[23] El-Mektum Uluslararası Havalimanı'nda düzenlenen Dubai Havacılık Fuarı sırasında hava manevraları yaparken düştü ve pilot kazada hayatını kaybetti.[24] Kazanın, varil dönüşü manevrası sırasında meydana geldiği bildirildi.[25]
Operasyonel geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tejas Mark 1, 21 Ocak 2016'da 4. Bahreyn Uluslararası Havacılık Fuarı'nda uluslararası arenada ilk kez görücüye çıktı.[26] 26 Ocak 2017'de Tejas, Yeni Delhi'deki Kartavya Yolu üzerinde gerçekleştirilen hava gösterisine katılarak, 68. Cumhuriyet Bayramı geçit töreninde ilk kez boy gösterdi.[27] Nisan 2018'de Hindistan Hava Kuvvetleri'ne ait tüm Tejas Mark 1 uçakları, 2018 Gagan Shakti tatbikatına katıldı. Bu, 1.100 uçak ve 15.000 askeri personelin katıldığı IAF'nin en büyük hava tatbikatıydı. Tatbikat sırasında Tejas'lar ileri üslerde konuşlandırıldı ve güvenilirliklerini ve hassas vuruş kabiliyetlerini gösterdi.[28] 2019 yılında, altı adet Tejas savaş uçağı, Vayu Shakti hava tatbikatına katıldı ve burada "dönüşüm rolü" kabiliyetini sergiledi.[29]
Teknik özellikler (HAL Tejas Mk.1)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mürettebat: 1
- Uzunluk: 13,20 m
- Kanat açıklığı: 8,20 m
- Yükseklik: 4,40 m
- Kanat alanı: 38.4 m²
- Boş ağırlık: 6,560 kg
- Azami kalkış ağırlığı: 13,200 kg[30]
- Motor: 1 × General Electric F404-GE-IN20 turbofan
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
CAC/PAC JF-17 Thunder- Chengdu J-10
Dassault Mirage 2000
General Dynamics F-16 Fighting Falcon
Mikoyan-Gureviç MiG-29
Mitsubishi F-2
Saab JAS 39 Gripen
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ PTI (17 Ocak 2015). "After 32 years, India finally gets LCA Tejas aircraft". Economic Times. 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016.
- ^ "Indian Air Force Takes Delivery of First Serial Production LCA Tejas Fighter Aircraft". deagel.com. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016.
- ^ "Final Version of Tejas PV6, 2-Seater Trainer Takes to Sky in Maiden Flight" 17 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Economic Times, 9 Kasım 2014. Arşiv kopyası; Wayback Machine
- ^ Govindasamy, Siva. "India rules out foreign help for Tejas LCA." 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Flight International, 7 Mart 2008. 20 Şubat 2016 tarihinde erişilmiştir. Arşiv kopyası; Wayback Machine
- ^ a b "World's smallest combat jet's Mark-II avatar to be longer". Times o India. 8 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016.
- ^ [1] 12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Business Standard Arşiv kopyası; Wayback Machine
- ^ Majumdar, Bappa. "India's light combat aircraft to phase out Russian jets." 31 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters, 28 Nisan 2009. 20 Şubat 2016 tarihinde erişilmiştir. Arşiv kopyası; Wayback Machine
- ^ "Explained: How New Tejas Fighter Jet Variant Is Different From Its Predecessor". NDTV.com. 17 Mayıs 2024. 17 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2024.
- ^ "HAL hands over first LCA Tejas twin seater aircraft to IAF". The Hindu (İngilizce). 4 Ekim 2023. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
- ^ "Indigenous Tejas joins IAF's fighter squadron". The Hindu (İngilizce). 1 Temmuz 2016. ISSN 0971-751X. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2021.
- ^ Peri, Dinakar (28 Mayıs 2016). "Tejas to replace MiG as key fighter". The Hindu (İngilizce). ISSN 0971-751X. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2021.
- ^ "Tejas not being inducted as replacement of MIG-21 fighter jet: Defence Ministry". Times Now News (İngilizce). 20 Aralık 2021. 20 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
- ^ Tewary, Amarnath (6 Temmuz 2016). "Pokhran-II delayed Tejas project, says former scientist". The Hindu (İngilizce). ISSN 0971-751X. 13 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2021.
- ^ Siddiqui, Huma (6 Ekim 2021). "LCA could be a good option for Argentine Air Force, says a source". The Financial Express (İngilizce). 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2021.
- ^ "Fit to fly: The Tejas, first India-designed fighter jet". BBC News (İngilizce). 10 Ocak 2011. Erişim tarihi: 8 Kasım 2021.
- ^ "Tejas: India designed fighter jet joins air force". BBC News. 1 Temmuz 2016. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ "DAC nod to buy 97 Tejas jets, 156 combat helicopters". The Indian Express (İngilizce). 30 Kasım 2023. 21 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
- ^ Gady, Franz-Stefan (16 Nisan 2018). "Tejas Fighter Jets Participate in India's Biggest Air Combat Exercise". The Diplomat (İngilizce). 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "Prime Minister visits HAL facilities in Bengaluru; Appreciates its growing capabilities". pib.gov.in. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "IAF's Tejas aircraft crashes near Jaisalmer, pilot ejects safely". The Times of India. 12 Mart 2024. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ "IAF's Tejas Aircraft crashes at Jaisalmer; pilot ejects safely". The Hindu (İngilizce). 12 Mart 2024. ISSN 0971-751X. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ "Engine seizure led to IAF's first LCA Tejas crash, say officials". The Hindustan Times. 9 Temmuz 2024. Erişim tarihi: 1 Haziran 2025.
- ^ "Explained: Negative G Manoeuvre That Tejas Pilot Performed Before Crash". NDTV. 21 Kasım 2025. Erişim tarihi: 21 Kasım 2025.
- ^ "IAF's Tejas fighter jet crashes during Dubai air show, pilot killed". The Indian Express. 21 Kasım 2025. Erişim tarihi: 21 Kasım 2025.
- ^ "Tejas Crash Live Updates: Rahul Gandhi condoles death of Air Force pilot at Dubai Airshow". India Today (İngilizce). 21 Kasım 2025. Erişim tarihi: 21 Kasım 2025.
- ^ Hoyle, Craig (25 Ocak 2016). "Bahrain debut for export-ready Tejas fighter". Flight Global (İngilizce). 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ "Tejas makes Republic Day Parade debut: Here's what we know about the aircraft". Mint (İngilizce). 26 Ocak 2017. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ Gady, Franz-Stefan (16 Nisan 2018). "Tejas Fighter Jets Participate in India's Biggest Air Combat Exercise". The Diplomat. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ "Vayu Shakti 2019: IAF's fire power will be demonstrated for the world on Saturday". The Financial Express (İngilizce). 14 Şubat 2019. 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ a b "Leading particulars and performance." 21 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tejas.gov.in. 20 Şubat 2016 tarihinde erişilmiştir. Arşiv kopyası; Wayback Machine
- ^ "DRDO TechFocus." 22 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. DRDO, Şubat 2011. 20 Şubat 2016 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "HAL Tejas spec board image." 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. blogspot.com. 20 Şubat 2016 tarihinde erişilmiştir. Arşiv kopyası; Wayback Machine
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmi site27 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
