Hac

Başlığın diğer anlamları için Hac (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

İslam dinindeki hac ibadeti için Hac (İslam) sayfasına bakınız.

Santiago de Compostela'ya giden bir ortaçağ hacı yolu olan Camino de Santiago ve seyyah hacılar (2005)

Hac (Arapça:  حج Hajj), dinî sebeplerle, genellikle dinî önemi olan mekân ve yerlere yapılan ziyaret ve gezi. Hac aynı zamanda İslam dinindeki dinî bir ziyaret barındıran hac ibadetinin özel ismidir.

Etimolojisi

Hac veya hacc kelimesi Türkçeye Arapçadan geçmiştir. Böylece Türkçede hac ismi hem İslam'daki hac ibadetini hem de genel olarak dinî sebepli ziyaret ve yolculukları ve bu tip ibadetleri, belirli bir din gözetmeksizin, tanımlar. Türk Dil Kurumu sözlüğünde haccı şöyle tanımlar:

1. Genellikle tek tanrılı dinlerde kutsal olarak tanınan yerlerin, o dinden olanlarca yılın belli aylarında ziyaret edilmesi.
2. İslam'ın beş şartından biri olan, Müslümanlarca zilhicce ayında Mekke'de yapılan Kâbe'yi ziyaret ve tavaf ibadeti.

Hac yolculuğuna çıkan, hac yapan kişilere hacı denir.

Dinlere göre hac

Birçok dinde ve inanışta hac ve hac merkezleri bulunmaktadır. Büyük hac merkezlerinin dışında daha küçük çaplı olan, hacıların çeşitli amaçlarla (örneğin şifa bulmayı umarak) ziyaret ettiği merkezler de vardır; türbeler, azizlerle ilişkili mekânlar gibi.

İbrahimî dinlerde hac

İbrahimî dinlerde hac önemli bir yer tutar ve özellikle de Orta Doğu'da bulunan ve Kutsal Topraklar olarak anılan bölge Musevilik, Hristiyanlık, İslam ve Bahailik gibi inançlarca oldukça kutsal kabul edilir.

Hristiyanlıkta hac

Hristiyanlıkta hac çok önemli bir yer tutmaktadır. Genelde Kutsal Kabir Kilisesi, Meryem Ana Evi ve Kutsal Toprakları ziyaret etmektedirler.

İslam'da hac

İslam dininde Hac ibadeti olarak anılan ibadette İslam'ın en kutsal mekânı olan Kâbe ziyaret edilir.

Hac, Kuran'da şöyle geçer:

Oraya bir yol bulabilenin Beyt'i haccetmesi Allah'a karşı insanların görevidir.

 (Âl-i İmrân:97)

Hac için insanlara çağrı yap da yaya olarak ve bitkin binekler üzerinde derin vadilerden geçip sana gelsinler. Gelsinler de kendi menfaatleri bizzat görsünler ve onlara rızık olarak verdiği küçük ve büyük baş hayvanlar üzerine belli günlerde Allah’ın adını ansınlar. Onlardan yiyin, eli darda olan yoksula da yedirin. Sonra Arafat vakfesini tamamlasınlar, adaklarını yerine getirsinler ve Beyt-i atîki (Kâbe’yi) tavaf etsinler.

 (Hac:27–28)

Hac bilinen aylardadır. O aylarda hacca girişen kimse bilmelidir ki, hacda kadına yaklaşmak, sövüşmek, dövüşmek yoktur. Ne iyilik yaparsanız Allah onu bilir. Kendinize azık edinin, şüphe yok ki azığın en iyisi Allah korkusudur. Ey akıl sahipleri! Benden korkun.

 (Bakara:197)

Budizmde hac

Budizmde dört ana hac mekânı vardır: Kapilavastu'daki Buda'nın doğum yeri, Aydınlanmaya eriştiğine inanılan yer Bodh Gaya, Benares'te ilk vaaz verdiği yer ve Kusinagara'da Parinirvana'ya eriştiğine inanılan yer.

Pagan kültüründe hac

Antik çağlarda, pagan din ve inançlarda da hac gözlemlenmiş, tarih boyunca çeşitli hac merkezleri ortaya çıkmıştır. Örneğin, Suriye'de Adonis ırmağının kaynağındaki Astarte tapınağı uzun süre varlığını korumuş, 4. yüzyılda İmparator Konstantin tarafından yıkılmıştır. Mısır'da Karnak, Yunanistan'da Delphi gibi merkezler de antik hac merkezlerine örnek olarak verilebilirler.