Hadrianapolis Muharebesi
| Hadrianopolis Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gotlar Savaşı (376-382) | |||||||||
 Hadrianopolis Muharebesi sırasında imparator Valens'in ölümü | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
.png){kind=small} Doğu Roma İmparatorluğu | Gotlar | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Valens (ölü) Sebastianus (ölü) Traianus (ölü) |
Fritigern Alatheus Saphrax | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| ~40,000[1] | ~60,000[2] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| ~40.000 ölü (Valens dahil)[3] | Bilinmiyor | ||||||||
Hadrianapolis Muharebesi, Doğu Roma İmparatorluğu da Germen kabilelerle sorunlar yaşıyordu. Bir doğu Germen kabilesi olan Teuringi, Hun istilasından kaçmak için topraklarını terk etmişti. Liderleri Alavivus ve Fritigern ile Doğu Roma'ya sığınmışlardı. Valens onları müttefik olarak 376 yılında Tuna'nın güneyine yerleşmelerine izin vermişti. Ancak eyalet kumandanlarıyla sorunlar yaşayan kabile, Romalılara karşı ayaklandı.
Sonraki iki yıl boyunca çatışmalar devam etti. Valens bizzat kendisi 378 yılında bir sefer düzenledi. Gratianus, amcasına Batı Roma Ordusu'ndan destek gönderdi. Ancak sefer Romalılar açısından felaketle sonuçlandı. İki ordu Edirne yakınlarında karşılaştı. Valens, sayısal üstünlüğünden ötürü kendine çok güveniyordu ve Gotları ciddiye almıyordu.[4] Bazı subayları Gratianus'u beklemesini önerdiyse de diğerleri Valens'i hemen saldırmaya ikna ettiler. 9 Ağustos 378'de savaş, Romalıların bozguna uğraması ve Valens'in ölümüyle sonuçlandı. Tarihçi Ammianus Marcellinus, savaşta Roma ordusunun üçte ikisinin yok olduğunu belirtmiştir. Ordunun kalan üçte biri ise geri çekilmeyi başarmıştır.
Savaşın çok uzun vadeli sonuçları olmuştur. Kayıpların içinde tecrübeli askerler ve değerli yöneticiler de vardı. Yerlerine geçebilecek çok fazla kimsenin olmaması, İmparatorlukta liderlik sorunu doğurmuştu.[5] Ayrıca Roma Ordusu asker toplamakta da zorlanmaya başlamıştı. Sonraki yüzyılda ordunun büyük bölümü Germen paralı askerlerinden oluşacaktı.
Bir diğer sorun ise, Valens'in ölümüyle Gratianus ve II. Valentinianus'un yegane iki Augustus olarak kalmış olmalarıydı. Bu durumda Gratianus fiilen tüm İmparatorluktan sorumlu hale gelmişti. Ancak Gratianus Doğu Roma için bir Augustus arayışına girmişti. Eski bir seçkin general olan Kont Theodosius'un oğlu Theodosius'u seçti. Kont Theodosius bilinmeyen bir nedenle 375'te idam edilmişti. Theodosius, 19 Ocak 379'da Augustus ilan edildi.
Ammianus Marcellinus'un gözünden
[değiştir | kaynağı değiştir]Ammianus Marcellinus, Valens'in saltanat dönemini doğrudan kaynaklandıran en önemli tarih yazarıdır. Ammianus Marcellinus savaşı şöyle anlatmıştır:[6]
"O gün, yani Ağustos'un beşinci İdleri olarak kaydedilen gün (9 Ağustos 378), sabah olur olmaz Roma sancakları aceleyle ilerletildi. Yük arabaları ve erzaklar Hadrianopolis surlarının yakınına, lejyon askerlerinden oluşan yeterli bir muhafız birliği tarafından korunmak üzere bırakılmıştı."
"Ordumuz sekiz mil kadar yürüdükten sonra, gözcülerin bildirdiği gibi, düşmanın arabalarını bir çember halinde dizmiş olduklarını gördü. Bu arabalar, Gotların kadınlarını ve çocuklarını barındırıyor, aynı zamanda koruma hattı görevi görüyordu."
"Sol kanattaki süvarilerimiz, dağlık ve engebeli araziden güçlükle ilerleyerek düşmana yaklaşırken, barbarlar –silahlarının korkunç gürültüsü ve kalkanlarının çarpışma sesleriyle ürkmüş bir halde– yeniden elçi gönderip barış istemeyi düşündüler. Ancak ordunun önde gelenleri, imparatorun kararsızlığını fırsat bilerek, bu isteği reddetti."
"İmparator Valens, her zamanki aceleciliğiyle, ne ordunun tamamının toplanmasını bekledi ne de keşif raporlarının doğruluğunu araştırdı. Savaş düzeni kurulmadan, henüz müttefik kuvvetler gelmeden saldırı emrini verdi. Bu karar, Roma ordusunun yıkımına yol açtı."
"Güneş batarken her yer cesetlerle kaplıydı. Havanın sıcaklığıyla birleşen duman ve kan kokusu dayanılmaz bir hal aldı. Savaş alanında kalanlardan çok azı kurtuldu; geri kalanlar ya kılıçtan geçirildi ya da alevler arasında can verdi. İmparator Valens’in kendisi de ya savaşta öldürüldü ya da bir köylü kulübesine sığınıp orada yakılarak can verdi."
"Bu felaket, Roma'nın doğudaki kudretinin kırıldığı gündür. Böylesi bir kayıp, ne Hannibal'ın, ne Perslerin, ne de herhangi bir düşmanın Roma’ya yaşattığı felaketlerle kıyaslanabilir."
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Peter Heather, The Fall of the Roman Empire", Oxford University Press, 2005
- ^ Peter Heather, The Fall of the Roman Empire", Oxford University Press, 2005
- ^ Peter Heather, The Fall of the Roman Empire, Oxford University Press, 2005
- ^ Ammianus Marcellinus, Res Gestae, Roma Tarihi, Kitap XXXI, çev. ve not. Samet Özgüler, Turkuvaz Yayınları, İstanbul 2024.
- ^ Peter Heather, The Fall of the Roman Empire", Oxford University Press, 2005
- ^ Marcellinus, Ammianus. Roma Tarihi – Res Gestae. Çev. Samet Özgüler. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., 2024. ISBN 978-625-6548-13-8.