Hadzalar
Hadzalar ya da Hadza halkı, dünyada bilinen son resmi kabile topluluğudur. Bugün Tanzanya'nın Eyasi Gölü'ne yakın bir ormanlık arazide yaşantılarını sürdürmektedirler. Halk halen 50.000 yıl önceki hayatlarını sürdürmekteler, ok ve yay ile ormanda veya savanalarda avlanmaktadırlar.
Hadzaların günümüzdeki şefi Şef Sakkoro'dur.
Yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadzalar klasik bir kabile hayatını yaşamaktadırlar. Ok ve yay kullanarak avlarını avlarlar, onların etlerinden ve kürklerinden yararlanırlar. Hadzalarda doğan küçük bir bebek daha henüz erken yaşlarında vahşi yaşama alıştırılır. Örneğin bebek çok fazla ağlıyorsa göz altlarına küçük ama derin bıçak kesikleri atılır. Böylece bebek ağladığı zaman yoğun tuz miktarına sahip gözyaşı açık yarayı yakarak bebeğin ağlamamasını sağlar.
Hadzalarda avcılık tek ve en önemli geçim kaynaklarıdır. Göçebe bir toplum olduklarından tarımla pek uğraşmazlar. Hadzalarda herkesin kendine has bir ok ve yayı vardır ve herkes kendi ok ve yaylarına kendilerince renklendirir, bıçaklarla şekil verirler. Bu Hadzalarda önemli bir statü farkıdır. Aynı zamanda birinin oku kaybolduğunda eğer bir başkası tarafından bulunursa okun kime ait olduğu çabucak fark edilir. Ayrıca hayvanı öldüren kişi o hayvanın vücut kıllarını yayına sararak kaç hayvan öldürdüğünü gözler önüne serer.
Hadzalar düzenli olarak her gece şafak sökmeden yani ay daha uzaklaşmadan şefleri tarafından yataklarından kaldırılır ve avlarını avlamaya yanlarında köpek sürüleriyle giderler. Bu avlanmanın gece yapılmasının asıl amacı avları uykularındayken yakalamaktır. Ava gitmeden önce ateş etrafında toplanarak kutsal ayinlerini yerlerine getirirler. Hadzalar daha çok av toplamak ve kolayca saldırmak için küçük gruplar halinde saldırırlar. Bu gruplar 5-6 kişiliktir.
Kirli su kaynakları dışında temiz su kaynakları bulunmayan Hadzalar bu sayede verem gibi güçlü hastalıklara karşın oldukça güçlü bir bağışıklık sistemine sahiptirler.
Hadzalar yaşadıkları coğrafya şartları ve besin kaynakları olan canlıları yakalamak için yıllar içerisinde keskin gözlü ve hassas bir yapıya evrilmişlerdir.
Hadzalar gözlerine iyi geldiği gerekçesiyle uyuşturucu etkisine sahip bir tür afyon bitkisini sigara gibi yaprağa sarıp yakarak tüketirler. Bu geleneği 3 yaşından itibaren çocuklarına da alıştırmaktadırlar.
Hadzalar yakaladıkları hayvanları yemeye tırnaklarından başlarlar ve hiçbir bölgesini çöpe atmazlar. Boş zamanlarında kırılan veya kaybolan okları yerine yeni oklar yapmaklar uğraşırlar. Hadzalarda ortalama yaşam süresi 32 yıldır ve Hadzalar 30 kişilik çeşitli gruplara ayrılarak yaşarlar. Bu kadar az bir yaşam süresinin sebebi ise yüksek oranda bebek kaybıdır. (Her 100 bebek başına 50 ölüm)
Hadzaların en sevdiği ve tatlı niyetine yedikleri şey Baobab ağacında yetişen özel bir baldır. Fakat bu tür bal peteklerinde çok sayıda arı bulunduğundan balın alınması ve tüketilmesi oldukça zorludur. Hadzalarda bal bir para birim olarak kullanılır ve çoğu alışverişte ballar kullanılır.
Hadza Dili
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadza Dili veya Hadzane Hadzalıların resmi dilidir fakat ölü bir dil olma yolunda ilerlemektedir. Hadza dili oldukça farklı bir fonetiğe ve sese sahip olduğundan bu dili konuşan kişiler tıpkı kekelermişçesine konuşurlar ve pek çok sesli harf (e ve i gibi) bulunmadığından cümledeki eksik sesli harfleri tamamlamak adına bir gırtlak sesi çıkarırlar. Hadza dilinde yalnızca 1 ve 2 rakamları bulunmaktadır. Bu yönden matematiksel olarak oldukça zayıflardır. 45 gibi büyük sayıları söylemek için ayak parmaklarıyla sayıyı oluştururlar. Örneğin 45 sayısı için sol ayakta 4, sağ ayakta 5 parmağı sayarlar ve birleştirirler. Matematiksel işlem yapamazlar. Bu yüzden saat, tarih ve takvim gibi sayısal aletleri yoktur, sırf bu yüzden özel veya dinsel günleri bile yoktur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadzalıların toplam nüfusu 1.200-1.300'dür.
Ev Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadzalılar günlerinin çok büyük bir kısmını dışarıda geçirdikleri için sağlam bir ev yaşamları yoktur. Sadece cinsel ilişki ve dinlenmek amacıyla ev olarak kullandıkları çalılardan yapılma küçük çadırlarda kalırlar. Buna rağmen pek çok Hadzalı çadır yapmak gibi zahmetli bir işle uğraşmak yerine buldukları ağaçların geniş kovuklarında yaşarlar.
Besin Kaynakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadzalılar salyangozdan sincapa, antiloptan kaplanlara kadar her türlü hayvanı besin olarak tüketirler. Tarım yapılmadığından meyve veya sebze gibi yiyecekleri yoktur. Bunun yerine kadınlar topladıkları yabani ağaç ve bitki köklerini gruplar ile paylaşarak tüketirler. Hadzalarda eskinden var olan bir geleneğe göre bir Hadzalı artık avlanamayacak kadar yaşlandıktan sonra onun adına son kez büyük bir antilop avlanır ve şenlik havasında ziyafet düzenlenirdi. Ardından yaşlı Hadzalı gruptan atılır ve açlığa terk edilirdi. Bu gelenek günümüzde görülmemektedir.
Hadzalılar avlarında Çöl Gülü isimli bir ağacın dallarını önce kaynatıp daha sonra oluşan sert maddeyi oklarına bulayarak oluşan zehirli okları kullanırlar.
Ticaret
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadzalılar özellikle ok uçları ve diğer av malzemeleri için çevre kabilelerle ticaret yapmaktadırlar. Bu ticarette bal veya uyuşturucu bitki kullanırlar. En yakın ticaret kabileleleri Datoga kabilesidir.
İnançları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hadzalarda tek tanrı inancı vardır ve tanrının adı ''Ishoko''dur. İnanışa göre Ishoko bir gün yeşil ve mavi renkte iki deri parçasını bir araya getirmiş ve bunların ortasına açmış olduğu delikten nurlu nefesini üfleyerek ikisini şişik bir küre haline getirmiş ve dünyayı bu şekilde yaratmıştır. Ishoko ardından önce köpeği ardından insanı ve diğer canlıları yaratmıştır. Fakat yanlışlıkla yaratmış olduğu kötü ruhlu insanlar evrenin düzenini yok etmeye başlayınca onların ruhlarını yukarıya almıştır.
Sen artık insan değilsin!
- Ishoko'nun kötü ruhların canını alırken söylediği cümle
Ishoko kelimesi güzel bir av yakalandığında veya selam vermek amacıyla sık sık telaffuz edilir.
Ishoko Afrika'daki kabileler arasında kadın tanrıça olan tek tanrıdır. Ishoko tanrıların tanrısı Haine'nin karısıdır.
