Hamşioğlu Temür Paşa
| Hamşioğlu Temür Paşa თემურ ხიმშიაშვილი | |
|---|---|
| |
| Temür Paşa'nın portresi | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1860 Hulo, Lazistan Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1921 (60-61 yaşlarında) Koçah, Ankara Hükûmeti |
| Akraba(lar) | Cemal Hamşioğlu (kardeşi) Yavuz Acar (torunu) |
| Ebeveyn(ler) | Şerif Hamşioğlu |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | |
| Birimi | |
| Çatışma/savaşları | |
Hamşioğlu/Hamşizâde Temür Paşa veya yerli adıyla Temur Himşiaşvili (Gürcüce: თემურ ხიმშიაშვილი; Rusça: Темур Химшиашвили; d. 1860, Hulo – ö. 1921, Koçah), Gürcü asıllı Osmanlı generali ve Rus devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Temür Hamşioğlu, 1860'da Osmanlı İmparatorluğu'nun Lazistan Sancağı'ndaki Hulo kasabasında Gürcü Hamşioğlu hânedanına doğdu. Temür'un babası, 17 evlâdı olan Osmanlı hizmetindeki derebeyi Şerif Hamşioğlu'dur.[1]
Osmanlı Ordusu'na katılarak 93 Harbi'nin Kafkasya Cephesi'nde çarpıştı. Savaş sırasında babası, Osmanlı İmparatorluğu'na ihânet ederek Rusya'ya kaçtı. Savaşın akabinde organize edilen Berlin Kongresi'nde Osmanlı, Kafkasya'daki çoğu topraklarını Rusya'ya devretti. Böylece 1878'de paşa yapılan Temür, Rusya tebaası oldu. Rus zulmüne uğrayan Temür, Batum'dan Kutaisi'ye sürüldü. Ayaklanma riskine karşı önlem olarak Hamşioğulları'na (kendisi ve kardeşi Cemal dâhil) çeşitli mevkilerde memuriyet görevleri verildi.[2]
I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Temür, 1914'te kardeşiyle birlikte dâima destekledikleri Osmanlı İmparatorluğu saflarına geçtiler. Sultan V. Mehmed vasıtasıyla yeniden paşa yapıldılar ve bir nişan ile taltif edildiler.[3] Savaşın Kafkasya Cephesi'nde Ruslar'a karşı oldukça fazla faaliyetler gerçekleştirdi. Kâzım Karabekir, Temür Paşa'yı, Rum-Ermeni zorbalığına uğrayan Ardahan ve Kars Müslümanlarına yardım etmekle sorumlandırdı.[4] Temür Paşa, 1100 kişiyle (900'ü Şavşatlı, 200'ü Acaralı) bu şehirlere doğru harekete geçti. İlerleyiş güzergâhındaki köylerde (özellikle Hanak ve Posof'ta) yaşayan Ermeni çetecilerle çatıştı. Müteakiben, Andranik Ozanyan ile bir mutâbakata varıldı; anlaşmaya göre Temür Paşa Ermeniler'e, Ozanyan ise Azerbaycanlılar'a zarar vermeyecekti.[5]
Temür Paşa, Gürcistan'ın yeniden Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanması yolunda büyük çabalar sarf etti. Hizmetlerinden ötürü 1918'de Sultan Vahideddin şahsına İmtiyaz Madalyası'nı takdim etti.[2] 1921'in başlarında, Ankara Hükûmeti'nin Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgâlini desteklemesi kapsamında, Temür'un memleketi Hulo, Deli Halid Paşa kuvvetlerince ele geçirildi; Acara, kısa süreliğine Türk kontrolündeydi. Bunun üzerine kardeşi Cemal Paşa, kendisini Gürcistan'a çağırdı. Temür Paşa, 23 Şubat 1921'de Acaralı askerleriyle Hulo'ya vardı.[5] Aynı sene Acara'da bulunan Koçah köyünde 60-61 yaşlarında ansızın öldü. 13 çocuğu olan Temür Paşa, politikacı Yavuz Acar'ın babası Selim Bey'in babasıdır.[2]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Temür Bey -
50'li yaşlarında Temür Paşa (I. Dünya Savaşı sırasında)
.png)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gogitidze, Mamuka (2007). Военная элита Кавказа: Генералы и адмириалы из Грузии [Kafkasya'nın Askerî Eliti: Gürcistanlı Generaller ve Amiraller] (Rusça). 1. Tiflis: Научно-исследовательский центр истории. s. 253.
- ^ a b c Kasap, Murat (2012). Osmanlı Gürcüleri. İstanbul: Gürcistan Dostluk Derneği Yayınları. ss. 173-174.
- ^ Zeyrek, Yunus (2001). Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri (PDF). Ankara. s. 31.
- ^ Öztürk, Özhan (2016). Pontus: Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi (3 bas.). Ankara: Nika Yayınevi. s. 738. ISBN 9786058389175.
- ^ a b Şenol, Zafer (2018). Kafkas Tarihinde Hamşioğulları. 1. İstanbul: Cinius Yayınları. s. 246. ISBN 9786052966846.