Handagaytı(sum)
| Handagaytı sumu Хандагайты сумузу (Tıva Türkçesi) | |
|---|---|
Хандагайтинский сумон (Rusça) | |
 | |
 Üst idare Övür kojuunu | |
| Ülke |  Tuva |
| Kojuun | Övür kojuunu |
| sum | Handagaytı sumu |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 49,52 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 3.286 |
| Zaman dilimi | UTC+07.00 (DAZD) |
Handagaytı sumu (Tuva Türkçesi: хемчик сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.
Tek nüfuslu yerleşim ve yönetim merkezi — Handagaytı.[1]
Söz tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Tıva'da eski dönemlerden kalma idari birim adları halen kullanılmaktadır. Eskiden bu adlandırmalar şöyle idi.
- 10 ailelik yer — arban,
- 150 kişi üzeri — sumon(sum, sumu),
- 2 ve daha fazla sum — hoşun (kojuun).
Şimdi Tıva Cumhuriyeti'nde idari bölge birimleri ve belediyeleri (kırsal yerleşim statüsünde) sumu, sumon olarak adlandırılıyor.
Handagaytı sözü Moğolcada handgay (Хандгай) sözünden gelme olup bir geyik türünü ifade eder.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Tıva Cumhuriyeti'nin güneyinde, başkent Kızıl'ın güneybatısında 319 km uzaklıktadır. Moğolistan'a otoyol ile 5 km uzaklıktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplam Nüfusu 2020 yılı — 3286 kişi.[2]
Yıllara göre kişi sayısı:
| 2002 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3173 | 3207 | 3202 | 3116 | 3088 | 3110 | 3117 | 3170 | 3209 | 3246 | 3278 | 3286 |
Altyapı
[değiştir | kaynağı değiştir]- eğitim-öğretim
«Hünçügeş» Anaokulu
Tülüş İ.D. adında Güzel Sanatlar Okulu
- kültür
Övür kojuunu Mucit Evi
- idari faaliyetler
Övür Kojuun Bölge Milli Eğitimi müdürlüğü
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Handagaytı sumu, Çadaana, Mugur-Aksı, Samagaltay ile otoyol bağlantılıdır.
İletişim
[değiştir | kaynağı değiştir]Beeline, MTS, MegaFon operatörleri olmak üzere 3 mobil operatörü vardır.
Tanınmış kişiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yakov Hertek Şanmakoğlu (Tuvaca: (Хертек, Яков Шанмак оглу) (1935-2006) – Türkolog, bilim kişisi, Tıva-Rusça ve Rusça-Tıva sözlüklerini hazırlamıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İdari yönetim". 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "2020 yılı Nüfus sayımı". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Övür'ün idari birimleri
 | |
|---|---|
| İdari bölge merkezi | |
| Bağlı sumular (Kırsal yerleşimler) |
|
Başkent: Kızıl | ||
| Şehirler | .svg) | |
| İdari bölgeler (Kojuunlar) | ||
| Akarsular | Aksu · Alaş · Biğ kem · Busın · Delgermörön · Eerbek · Eleges · Erzin · Kam Sarı · Han Tengri · Kemçik · Kaa kem · Mögenbüren · Narın · Sıstıg · Tes kem · Ulu kem · Yenigöl kem · Yinge · Oyuk (Egük) · Şagonar | |
| Göller | Çagıtay · Çeder · Tuz gölü · Erzin Tuz gölü · Samagaltay Tuz gölü · Kayın göl · Kindikli göl · Bataklıgöl · Noyan · Tere · Tojugöl · Töre · Uspa göl · Şaranur | |
| Dağlar | Obruçev · Alaş · Baytayga · Kızıltayga · Biçe Möngüntayga · Kemçik dağ · Karlığan · Hayırakan · Kurtlu Şibi · Möngüntayga · Kögmen · Tandı dağ · Çavaş · Öğök · Üde · Şiveelig | |
| Turizm | ||
| Konular | ||
