Hasan (Memlûk sultanı)
| Ebu Maali Hasan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mısır Memlûk Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1347 - 1351 | ||||
| Önce gelen | Seyfeddin Hacı | ||||
| Sonra gelen | Salih Selahaddin | ||||
| Hüküm süresi | 1354 - 1361 | ||||
| Önce gelen | Salih Selahaddin | ||||
| Sonra gelen | Selahaddin Muhammed | ||||
| Doğum | 1334 | ||||
| Ölüm | 1361 | ||||
| |||||
| Hanedan | Bahri Hanedanı | ||||
| Babası | Nasır Muhammed bin Kalavun | ||||
Ebu Maali Hasan (tam adıyla: Nasır Bedreddin Ebu Ma'ali Hasan; Arapça: الناصر بدر الدين أبو المعالي الحسن بن الناصر محمد,) d. 1334 - ö. 1361), 1347 ile 1351 dönemi ve 1354 - 1361 döneminde olmak üzere iki defa hükümdarlık yapmış olan ondokuzuncu Bahri hanedanından Türk asıllı Memlûk sultanıdır. Hükümdarlık dönemleri arasında kardeşi Salih Selahaddin 1351de hükümdarlığa getirilmişti. Ama hemen 1354de Ebu Maali Hasan tekrar tahta geçirildi ve 1361de öldürülene kadar tahtta kaldı. Nasır Muhammed bin Kalavun'un hükümdarlık yapan 8 oğlundan 7incisi olup bunlar arasından üç yıldan fazla bir dönem saltanat süren tek oğludur. 1361de tahttan indirilip yeğeni Salahaddin Muhammed yerine sultan olmuştur.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Birinci hükümdarlık dönemi (1347 - 1351)
[değiştir | kaynağı değiştir]1347'de Ebu Maali Hasan kardeşi Seyfeddin Hacı yerine Sultan oldu. Son hükümdar Kahire halkı açlıktan kıvranırken kölemenleri desteğiyle devlet hazinesini soyup boşaltmış ve bu gerçek ortaya çıkınca öldürülmüştü.[1]
Ebu Maali Hasan önce kendinden önceki sultanların kölemenlerini ve diğer saray mensuplarını devlet idaresinden elimine etmeye çalışmakla işe başladı.[2] Fakat 1348'de çok büyük bir tehlike Mısır kapısına gelmişti. Orta Asya'dan Moğol İmparatorluğu içlerinden Karadeniz üzerinden tüccarlar ve tüccar gemileri vasıtası gelen büyük veba salgını kendini Mısır'da da gösterdi. Bu veba salgını Avrupa'ya da yayılıp "Kara Ölüm" adıyla anılarak bütün Avrupa ülkelerini kırıp geçirdi. Mısır halkı tümüyle bu veba salgınından çok etkilendi. Vebaya yakalanan Sultan'ın muhafızları ortadan kayboldular; Kahire kalesindeki asker kışlaları boşaldı. 1348'de Kasım ile Aralık arasında bir ayda 900.000 kişinin öldüğü bildirilir. Kahire'de mezarlıklar dolduğu için vebadan ölenler gömülemez olmuş ve salgından ölenlerin cesetleri yığılı kalmıştı. 1349 güzünde vebanın yayılması biraz yavaşladı ve sonunda durdu.[3] Fakat veba salgını ve ölüm Memlûklu emirler arasındaki rekabeti sona erdirmemişti. Ebu Maali Hasan bir komployla karşılaştı. 1351de komplo liderleri onu tahttan indirip 14 yaşındaki kardeşi Selahaddin Salih'i Memlûklu Sultanı olarak tahta geçirdiler.
İkinci hükümdarlık dönemi (1354 - 1361)
[değiştir | kaynağı değiştir]1454de ise bu sefer kardeşi Sultan Selahaddin Salih aleyhine yapılan bir darbe ile Ebu Maali Hasan tekrar tahta geçirildi. Bu seferki hükümdarlık döneminde Ebu Maali Hasan devlet işlerini kendini tahta geçiren komplocu Memlûklu emirlerine bıraktı ve sarayında zevküsefa ile hayat geçirmeye daldı. Kilikya'ya bir Memlûklu ordusu gönderildi ve bu ordu Adana ve Tarsus'u eline geçirdi.
Fakat bu hayat da pek uzun sürmedi 1361'de yeni bir hükûmet darbesi ile Ebu Maali Hasan tahttan indirilip yeğeni Selahaddin Muhammed tahta geçirildi. Ebu Maali Hasan tutuklandı. Hapishanede iken büyük olasılıkla öldürülmüş olduğu kabul edilmektedir ve cesedi bulunamamıştır.
Bu nedenle Kahire ortasında adına 1356-1363'te yaptırılan "Sultan Hasan Cami" yanında bulunan türbesindeki mezar boştur.
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Clot, André (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 Bölüm: "L'âge d'or - Un temps d’horreurs (Altın çağı - korkular zamanı)"
- ^ Clot, André (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 Bölüm:"Le temps des crises - Horreurs et splendeurs (Krizler dönemi - Korkular ve muhteşemlik)"
- ^ Clot, André (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 Bölüm="L'âge d'or - Au Proche Orient la vie s'arrête (Altın Çağı - Yakın Doğu'da hayatın durması)"
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Clot, André
- (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlûkların Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları ISBN 9753317727.
- (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 (Fransızca)
- Bosworth, Clifford Edmund (1967) The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual Edinburgh:Edinburgh University Press ISBN 978-0-7486-2137-8 Google Books1 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:9.7.2010)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Seyfeddin Hacı |
 Mısır Memlûk Sultanı 1347 - 1351 |
Sonra gelen: Salih Selahaddin |
| Önce gelen: Salih Selahaddin |
Mısır Memlûk Sultanı 1354 - 1361 |
Sonra gelen: Selahaddin Muhammed |
