Hasan Hamidullah
Hasan Hamidullah Хәсән Хәмидулла | |
|---|---|
 1960'lardan "Nik alay?" yayını. | |
| Doğum | Hasan Hamidullin 25 Kasım 1895 Aktuk, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Ekim 1988 (92 yaşında) Helsinki, Finlandiya |
| Meslek | Yazar, esnaf |
Hasan Hamidullah (Tatarca: Хәсән Хәмидулла; 25 Kasım 1895-6 Ekim 1988) veya Hasan Kulik, Tatar asıllı Fin yazar ve esnaf. Hamidulla, topluluğunun en aktif yazarları ve yayıncıları arasındaydı. Eserleri tarih, dini metinler ve ayrıca şiir ve oyunlar gibi düzyazı metinlerinden oluşuyordu. Hamidullah'ın kendi matbaası vardı ve eserlerini ücretsiz olarak dağıtıyordu. Hamidullah, onlarca yıl boyunca kurduğu bir elektronik dükkanını işletiyordu.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hasan Hamidullah, 25 Kasım 1895'te Rus İmparatorluğu'nun Nijni Novgorod Guberniyası'nda bulunan Aktuk adlı bir Mişer Tatar köyünde doğdu. 1915'te tüccar babası Nisametdin ile birlikte o zamanki Finlandiya Büyük Dükalığı'na taşındı. Büyükbabası 1860'lardan beri bölgede yaşıyordu ve ülkedeki ilk Tatarlar arasındaydı.[1][2][3][4]
Hamidullah ailesi 1923'e kadar Terijoki'de kaldı, ardından Oulu'ya ve ardından Hamidullah'ın kendisi tüccar olarak geçimini sağladığı Kemi'ye taşındılar. Hamidullah 1926-1927 yılları arasında Türkiye'de yaşadı ve burada askerlik hizmetini yaptı.[1]
Finlandiya'ya döndüğünde Hamidullah, Devam Savaşı sırasında hem Fin hem de Alman ordularının elektrikli cihazlarını, akülerini ve dıştan takma motorlarını da tamir eden Kemi'de bir elektronik ve radyo dükkanı işletiyordu. 1950'den itibaren Hamidullah, Pieni Roobertinkatu'da bulunan dükkanı Tehowatti ile dükkan işletmeye devam ettiği Helsinki'de yaşadı. 1980'lerde ölümünden sadece birkaç yıl önce emekli oldu.[1]
Hamidullah, Tatarca'nın yanı sıra Arapça, Rusça, Türkçe, Fince ve İsveççe biliyordu. Yayıncılık kariyerine Mägrifät (1925) adlı 12 bölümlük dergiyle başladı. Ancak yabancı dilde olan materyali koruyamadıklarından sonunda yerel yetkililer tarafından yasaklandı.[1]
Hamidullah geniş çaplı yayıncılık çalışmalarını kendi matbaasında yaptı. Kitaplar ve broşürler çoğunlukla tarih, anı, dini metinler ve şiir ve bazı oyunlar gibi düzyazı metinleriydi. Hamidullah'ın topluluk arasında daha iyi bilinen eserlerinden biri de Finceye de çevrilmiş olan memleketi Aktuk'un (Yañapar tārīhi, 1954) tarihidir. 1943'te Hamidullah, aslen Kazan'da yayınlanan 20.000 adet Arapça dilindeki Kur'an'ın bir faksimilesini yaptı. Daha sonra Finlandiya ve Almanya'daki Müslüman savaş esirlerine dağıtıldı. Hamidullah, 1970'lerin sonuna kadar aktif yayıncılık çalışmalarını sürdürdü. Yayınları çoğunlukla Tatarcanın eski Arap alfabesiyle yazılmıştır, ancak bazıları Latin alfabesiyle de yazılmıştır. Hamidullah'ın ayrıca bazı Fin dergilerinde yazdığı ve genç bir adamken Sankt-Peterburg merkezli bir gazetede muhabir olduğu bilinmektedir.[1][5]
Hamidullah, hayatı boyunca iki kez Mekke'ye hac ziyaretinde bulundu. Ayrıca yerel Tatar cemaati arasında da katkıda bulundu.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f Bedretdin, Kadriye (Ağustos 2010). "Hamidulla, Hasan (1895–1988)". Kansallisbiografia (Fince). 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bedretdin, p. 50 (2021)
- ^ "ТАТАР ИР-АТ ИСЕМНӘРЕ (ТАТАРСКИЕ МУЖСКИЕ ИМЕНА В АЛФАВИТНОМ ПОРЯДКЕ)". 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ "Turun Sanomat 13.03. 1937 - Kansallisarkisto" (Fince). 19 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2024.
- ^ Malmberg, p. 202 (Tugan Tel 2011)
Bibliyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bedretdin, Kadriye: Hasan Hamidulla - Tataarikirjailijan elämä : nik alay?. Suomen Itämainen Seura, Helsinki 2021. 978-951-9380-92-8 Geçersiz ISBN
- Bedretdin, Kadriye: Tugan Tel - Kirjoituksia Suomen tataareista. Suomen Itämainen Seura, Helsinki 2011. 978-951-9380-78-0
- Leitzinger, Antero: Mishäärit - Suomen vanha islamilainen yhteisö. Kirja-Leitzinger, Helsinki 1996. 952-9752-08-3
