Hatem i Tai
Hatem al-Tai (Arapça حاتم الطائي, Tayyi boyundan Hatim ; ölümü 578), tam adı Ḥātim bin ʿAbd Allah bin Saʿd aṭ-Ṭā'yyī. Tai Orta Çağ anonim Binbir Gece Masallarının kahramanıdır.
Tai Arabistan'ın Tayy kabilesinin yöneticisidir, şehzade ve şairdir. "Hatim'den daha cömert" ifadesi ile Araplarda cömertlik erkeklik için rol modeldir.[1] Hatim'in hikâyeleri, Hatimtai (हातिमताई) olarak bilindiği Kuzey Hindistan ve Pakistan'da da popülerdir.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Al-Tai, günümüzün Suudi Arabistanının Ha'ilşehrinde yaşadı ve Muhammed'e atfedilen bazı hadislerde kendisinden bahsedildi.[2] Mezarı Binbir Gece Masallarında anlatılır.[3] MS 578'de[4] ölmüş ve Ha'il, Tuwarin'e gömülmüştür. Adı 'Hatem' Arapçada “kara karga ” anlamına geliyor.[1]
Tai adı İranlı şair Saadinin Bostan'ında da geçmektedir.[5] Gülistan adlı eserinde şöyle yazar: "Hatim Taï artık yok ama onun yüce adı sonsuza dek erdemiyle ünlü kalacak. Malınızın ondalığını sadaka olarak dağıtın; çünkü çiftçi asmanın cıvıl cıvıl dallarını kestiğinde üzümler çoğalır".[6]
Çeşitli kitap ve öykülerdeki efsanelere göre, Ta'i bugünkü Ha'il bölgesinde ünlü bir şahsiyetti ve aynı zamanda Orta Doğu'nun geri kalanının yanı sıra Hindistan Yarımadası'nda da tanınmıştır. Arapça, Farsça, Urduca, Türkçe, Hintçe, Keşmirce ve diğer çeşitli dillerde birçok kitap, film ve TV dizisinde yer aldı.
17. yüzyıl oryantalisti D'Herbelot'a göre mezarı Arabistan'da Anvarz adlı küçük bir köyde bulunuyordu.[7]
Çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiirler:
- Açgözlülük Üzerine Hatem Tai tarafından[8]
Hatem-Tai Destanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kıssa-yı-Hatem-tai veya Destan-ı-Hatem-tai (داستانِ حاتم طائی), Hindistan alt kıtasında çok popülerdir. Hatem'in yedi fantastik macerasını anlatan bu hikâyeden yola çıkarak Hatim hakkında birçok film yapılmıştır.
Hikâyeyle ilgili kitaplar genellikle onun soyu ve karakterini anlatan kısa bir girişten oluşur ve Hüsn Banu (حسن بانو) adlı güzel ve zengin bir kadının hepsine de doğru cevap almak şartıyla evlenmek üzere sorduğu yedi bilmeceye dayanan yedi bölümü anlatır.[9] Bilmeceler şunlardır:
- "Bir kere gördüğüm şeyi ikinci kez özlüyorum."
- "İyilik yap ve onu suların üzerine at."
- 'Kötülük yapma; eğer yaparsan, böyle biriyle tanışırsın.
- "Doğruyu söyleyen kişi her zaman sakindir."
- " Nida Dağı'nın hesabını getirsin."
- "Ördek yumurtası büyüklüğünde bir inci çıkarsın."
- "Bırakın da Badgard banyosuyla ilgili bir açıklama getirsin."
Ona âşık olan ancak cevap bulamayan bir kral, tesadüfen tanıştığı cömert Hatemtay'a her şeyi anlatır. Hatim, cevapları bulma ve kralın onunla evlenmesine yardım etme görevini üstlenir.
filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hatemtai, 1929 yapımı bir Hint filmi.
- Hatemtai, 1933 yapımı bir Hint filmi.
- Hatimtai, 1947 yapımı bir Hint filmi.
- Hatimtai Ki Beti, 1955 yapımı bir Hint filmi.
- Sakhi Hatim, 1955 yapımı bir Hint filmi.
- Homi Wadia'nın yönettiği Hatim Tai (1956)
- Shan-E-Hatim, 1958 yapımı bir Hint filmi.
- Hatimtay'ın Oğlu, 1965 yapımı bir Hint filmi.
- Babubhai Mistry'nin yönettiği Saat Sawal (1971)
- Babubhai Mistry'nin yönettiği Hatim Tai (1990)
TV dizisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dastaan-e-Hatimtai - DD National'da yayınlanan bir Hint TV Dizisi.[10]
- Hatim - 2003-04'te Star Plus'ta yayınlanan bir Hint Dizisi
- Hatim'in Maceraları - Life Üzerine Bir 2013 Hint Dizisi OK
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ka'b İbn Mama
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b The Arabian Nights: Tales from a Thousand and One Nights. 26 Ağustos 2009. ISBN 9780307417015. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023.
- ^ Muhammad Saed (21 Aralık 2003). Islam: Questions And Answers - The Heart Softeners (Part 1) (İngilizce). MSA Publication Limited. ss. 81-82. ISBN 9781861793287.
- ^ Cornelis (1987). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam 1913-1936. E. J. Brill. s. 290. ISBN 9789004082656.
- ^ Kitab al-Aghani by Abu al-Faraj al-Isfahani
- ^ The Bustan of Sadi, tr. by A. Hart Edwards, 1911, http://www.sacred-texts.com/isl/bus/bus06.htm 20 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ http://www.sacred-texts.com/isl/arp/arp159.htm 23 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. HATIM TAI, THE GENEROUS ARAB CHIEF
- ^ F. F. (1887). Persian Portraits: A Sketch of Persian History, Literature and Politics. B. Quaritch. s. 132. Erişim tarihi: 13 Aralık 2013.
- ^ Arabian Poetry, by W. A. Clouston, 1881, http://www.sacred-texts.com/isl/arp/arp028.htm#page_99 22 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Persian Portraits: A Sketch of Persian History, Literature and Politics by F. F. Arbuthnot
- ^ "PVR to release animation film Adventures of Sinbad". Indian Express. 18 Ocak 2013. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Binbir Gece Masallarında Hatim'in Hikâyesi (modern haliyle MS 800–900).
- Duncan Forbes'in yazdığı Hatim Tai'nin Maceraları (Qissa-e-Hatim Tai, 1824 Farsça bir el yazmasından).
- İkinci Darwesh'in Bagh-o-Bahar veya Qissa Chahar Darvesh'teki Maceraları, Mir Amman of Delhi, Urduca 1804, çeviren Duncan Forbes
- Edward FitzGerald (1809–1883), Omar Khayyam'ın Rubaiyat çevirilerinde Hatim Tai'den bahseder. Fitzgerald'ın ilk baskısındaki dörtlük IX'a bakın:
- Arapça, Farsça, Urduca, Hintçe vb. dillerde yazılmış ve çevrilmiş birçok kitap.
- Prema Pirasuram tarafından Tamil dilinde Hatem Tai
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arabic Wikisource has original text related to this article: Hatem al-Tai
