Hedy Lamarr

Hedy Lamarr
Hedy Lamarr
	Tanıtım fotoğrafı, y. 1940
Doğum	Hedwig Eva Maria Kiesler; 9 Kasım 1914; Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm	19 Ocak 2000 (85 yaşında); Casselberry, Florida, ABD
Milliyet	Avusturya ; ABD (1953'ten itibaren)
Meslek	Oyuncu, mucit
Etkin yıllar	1930–1958
Boy	1,71 m (5 ft 7 in)
Evlilik	Fritz Mandl; (1933–1937; boşanmış); Gene Markey; (1939–1941; boşanmış; 1 çocuk); John Loder; (1943–1947; boşanmış; 2 çocuk); Teddy Stauffer; (1951–1952; boşanmış); W. Howard Lee; (1953–1960; boşanmış); Lewis J. Boies ; (1963–1965; boşanmış)
İmza

Hedy Lamarr (İngilizce telaffuz: [ˈhɛdi]; doğum adıyla Hedwig Eva Maria Kiesler, d. 9 Kasım 1914 – ö. 19 Ocak 2000)^[a] Yahudi asıllı Avusturyalı ve daha sonra ABD'de yaşamış olan oyuncu, mucit.^[1]

Lamarr çok sayıda popüler filmde rol almış olmakla birlikte, bunların başlıcaları arasında 1938 yapımı, Charles Boyer ile birlikte başrollerini paylaştığı Algiers filmi, 1940 yapımı Spencer Tracy ile başrolünü paylaştığı I Take This Woman filmi, 1940 yapımı, Clark Gable ile başrolünü paylaştığı Comrade X filmi, 1941 yapımı, başrolünü James Stewart ile paylaştığı Come Live With Me filmi, 1941 yapımı, başrolünü Robert Young ile paylaştığı H.M. Pulham, Esq. filmi ve 1949 yapımı, Victor Mature ile birlikte rol aldığı Samson and Delilah filmi yer almaktadır.^[2] 1933 yılında (dâhil) Gustav Machatý'nin yönetmenliğini yaptığı Ecstasy isimli filmdeki çıplaklığı ile tartışma konusu oldu ve eşinden ayrılarak gizlice Paris'e kaçtı. Buradayken MGM'in başkanı Louis B. Mayer ile görüştü ve kendisine Hollywood'da film sözleşmesi teklif edildi. Lamarr 1930'un başlarından, 1950'lerin sonlarına kadar rol aldığı filmler ile bir yıldız hâline geldi.^[3]

İlk evliliği süresince Lamarr'ın uygulamalı bilimlere karşı ilgisi arttı ve oyunculuk kariyerinden de sıkıldığından dolayı bir mucit olarak buluşlar üretti. II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında, müttefiklerin savaştaki güçlerine yardımcı olmak için çok istekliydi. Besteci ve mucit olan George Antheil ile birlikte yayılma spektrumunun radyo güdümlü torpidolarda kullanılabilmesi amacıyla frekans atlamalı yayılma spektrumunu icat ederek, ABD'de patentini aldılar.^[4] ABD Donanması 1960'lara kadar bu teknoljiyi benimsemedi ancak günümüzde bu teknolojinin çalışma prensipleri Wi-Fi, CDMA ve Bluetooth teknolojilerine dâhil edilmiştir.^[5]^[6]^[7] Ayrıca bu çalışması nedeniyle 2014 yılında ABD'nin Virginia eyaletinde bulunan Alexandria şehrindeki Ünlü Ulusal Mucitler Salonu'nda yer verilerek onurlandırılmıştır.^[4]^[8]

Filmografisi

Yıl	Adı	Rol	Başrol oyuncusu	Notlar
1930	Gold on the Street	Genç Kız	Georg Alexander	Özgün adı: Geld auf der Straße
1931	Storm in a Water Glass	Sekreter	Paul Otto	Özgün adı: Sturm im Wasserglas
1931	The Trunks of Mr. O.F.	Helene	Alfred Abel	Özgün adı: Die Koffer des Herrn O.F.
1932	No Money Needed	Käthe Brandt	Heinz Rühmann	Özgün adı: Man braucht kein Geld
1933	Ecstasy	Eva Hermann	Gustav Machatý	Özgün adı: Ekstase
1938	Algiers	Gaby	Charles Boyer
1939	Lady of the Tropics	Manon deVargnes Carey	Robert Taylor
1940	I Take This Woman	Georgi Gragore Decker	Spencer Tracy
1940	Boom Town	Karen Vanmeer	Clark Gable
1940	Comrade X	Theodore	Clark Gable
1941	Come Live With Me	Johnny Jones	James Stewart
1941	Ziegfeld Girl	Sandra Kolter	James Stewart
1941	H.M. Pulham, Esq.	Marvin Myles Ransome	Robert Young
1942	Tortilla Flat	Dolores Ramirez	Spencer Tracy
1942	Crossroads	Lucienne Talbot	William Powell
1942	White Cargo	Tondelayo	Walter Pidgeon
1944	The Heavenly Body	Vicky Whitley	William Powell
1944	The Conspirators	Irene Von Mohr	Paul Henreid
1944	Experiment Perilous	Allida Bederaux	George Brent
1945	Her Highness and the Bellboy	Princess Veronica	Robert Walker
1946	The Strange Woman	Jenny Hager	George Sanders
1947	Dishonored Lady	Madeleine Damien	Dennis O'Keefe
1948	Let's Live a Little	Dr. J.O. Loring	Robert Cummings
1949	Samson and Delilah	Delilah	Victor Mature	İlk Technicolor filmi
1950	A Lady Without Passport	Marianne Lorress	John Hodiak
1950	Copper Canyon	Lisa Roselle	Ray Milland
1951	My Favorite Spy	Lily Dalbray	Bob Hope
1954	Loves of Three Queens	Truvalı Helen, Joséphine de Beauharnais, Genevieve of Brabant	Massimo Serato, Cesare Danova	Özgün adı: L'amante di Paride
1957	The Story of Mankind	Joan of Arc	Ronald Colman
1958	The Female Animal	Vanessa Windsor	George Nader

Notlar

¹ Stephen Michael Shearer'in Lamarr biyografisine göre (s. 8, 339), 1913 değil, 1914 yılında doğmuştur.

Kaynakça

^ "Hedy Lamarr: Inventor of more than the 1st theatrical-film orgasm". Los Angeles Times. 28 Kasım 2010. 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012.
^ Haskell, Molly (10 Aralık 2010). "European Exotic". The New York Times. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012.
^ "Hedy Lamarr: Secrets of a Hollywood Star" 22 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Edition Filmmuseum 40. Edition Filmmuseum.com. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2014.
^ ^a ^b "Movie Legend Hedy Lamarr to be Given Special Award at EFF's Sixth Annual Pioneer Awards" (Basın açıklaması). Electronic Frontier Foundation. 11 Mart 1997. 16 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
^ "Hollywood star whose invention paved the way for Wi-Fi" 1 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New Scientist, 8 Aralık 2011. Erişim tarihi: 4 Şubat 2014.
^ Craddock, Ashley (11 Mart 1997). "Privacy Implications of Hedy Lamarr's Idea". Wired. Condé Nast Digital. 5 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.
^ "Hedy Lamarr Inventor" (PDF). The New York Times. 1 Ekim 1941. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
^ "Spotlight – National Inventors Hall of Fame". invent.org. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Hedy Lamarr ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Resmî site
Hedy Lamarr Vakfı13 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ünlü Ulusal Mucitler Salonu'nda Hedy Lamarr profili
Hedy Kiesler Markey AKA Hedy Lamarr'ın sahibi olduğu 2292387 sayılı patent8 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ünlü Kadın Mucitler'de Hedy Lamarr12 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
IMDb'de Hedy Lamarr
TCM Movie Database'de Hedy Lamarr

[LaTimes-1] "Hedy Lamarr: Inventor of more than the 1st theatrical-film orgasm". Los Angeles Times. 28 Kasım 2010. 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012.

[NYTimes-2] Haskell, Molly (10 Aralık 2010). "European Exotic". The New York Times. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012.

[EF40-3] "Hedy Lamarr: Secrets of a Hollywood Star" 22 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Edition Filmmuseum 40. Edition Filmmuseum.com. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2014.

[EFF1997-4] "Movie Legend Hedy Lamarr to be Given Special Award at EFF's Sixth Annual Pioneer Awards" (Basın açıklaması). Electronic Frontier Foundation. 11 Mart 1997. 16 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.

[newscientist20112-5] "Hollywood star whose invention paved the way for Wi-Fi" 1 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New Scientist, 8 Aralık 2011. Erişim tarihi: 4 Şubat 2014.

[WiredEFF2-6] Craddock, Ashley (11 Mart 1997). "Privacy Implications of Hedy Lamarr's Idea". Wired. Condé Nast Digital. 5 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.

[NYT19412-7] "Hedy Lamarr Inventor" (PDF). The New York Times. 1 Ekim 1941. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.

[8] "Spotlight – National Inventors Hall of Fame". invent.org. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]