Hintçe
| Hintçe | |
|---|---|
| हिंदी ya da मानक हिंदी | |
 Hintçe bir yazı (Devanagari alfabesiyle yazılmış) | |
| Telaffuz | Hindī ya da Mānak Hindī |
| Bölge | Güney Asya |
| Etnisite | Hintler |
| Konuşan sayısı | 260.302.820 (2001)[1] |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Yazı sistemi | Devanagari |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Hindistan |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | hi |
| ISO 639-2 | hin |
| ISO 639-3 | hin |
 Hintçe ve ona bağlı olarak kabul edilen Racastanca ve Biharicenin Hindistan üzerindeki gösterimi. | |
 2011 Nüfus Sayımına göre Hindistan'da Hintçeyi anadili olarak konuşanların dağılımı. | |
Hintçe (हिन्दी, Hindī), ağırlıklı olarak Hindistan'ın kuzey, merkez ve batısında konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın resmî dili olan Urduca ile beraber Hindustânî dilinin iki standart yazılı formundan birini oluşturur. İngilizce ile birlikte Hindistan'ın iki resmî dilinden biridir. Hindistan'da Devanāgarī yazı sistemi; Pakistan'da ise Arap alfabesi kullanılmaktadır.
Hindistan'da ve Güney Asya'da birçok eyalette başka diller kullanılmakta olsa da[2] Hindistan'ın özellikle kuzeyinde Hindustani çoğunlukla lingua franca olarak kullanılır. Hindistan, bağımsızlığından itibaren tüm ülkede bu dili yaygınlaştırmaya çalışmış olmakla birlikte bu dili anadil olarak kullanmayan yerel halklar bu politikalara karşı koymuştur. Bu, başlangıçta Hintçeyi tek resmî dil yapmayı planlamış hükûmetin İngilizceyi de bu statüye çıkarmasına sebep olmuştur.[3]
Hindistan dışında Hintçe daha çok Bollywood ve film müzikleri ile tanınmıştır.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Hintçe, Urduca ile birlikte Hindustani dilinin iki ayrı standart yazı değişkesinden biridir. Dil, Hint-Aryan dillerinin Hint dilleri olarak da bilinen merkez koluna mensuptur. Bu dil grubu Hint-İran, daha geniş kapsamda ise Hint-Avrupa dil ailesine bağlıdır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hintçe (ve Hindustani), kökenleri Vedik Sanskrit dilinin erken bir formuna dayanan Prakrit dilinden evrilmiştir.[4] Hint dillerinin Delhi'de konuşulan lehçeyi baz alarak standartlaştırılmasından önce, pek çok Hint lehçesi ve dili yazı ve edebiyat dili olarak kullanılmıştır. 12. ve 13 yüzyıllarda, Braj Bhasha, Marvari ve Avadhi dillerinde yazılmış eserler, Hint dilleri edebiyatının erken dönemlerini oluşturmaktadır.[5]
Modern standart Hintçe, Braj, Avadhi ve Maithili gibi diyalektler yerine Delhi'de konuşulan lehçeyi baz almıştır.[4] Babürlü hakimiyetinin son yıllarında ise Urdu dili prestij dili haline gelmeye başlamıştır. Modern Hintçenin edebi kullanımı 18. yüzyılın sonlarında meydana gelmiştir.[6]
19. yüzyılın sonlarında, Urducadan ayrı olarak Hintçeyi geliştirmek için bir hareket oluştu.[7] 1881'de Bihar, Hintçeyi Urducanın yerini alan tek resmi dili olarak kabul etti ve böylece Hintçeyi benimseyen ilk Hindistan devleti oldu.[8] 1949 yılında Devanagari yazı sistemiyle yazılan Hintçe, Hindistan'ın resmi dili olarak kabul edildi.[9]
Konuşanların sayısı
[değiştir | kaynağı değiştir]SIL International verilerine göre 1991 yılında 180 milyon kişi anadili olarak Hintçe konuşuyordu, 120 milyon kişi ise ikinci dil olarak Hintçe konuşuyordu. 1991'den 2008'e Hindistan nüfusu %35 artığına göre, bugün 240 milyon kişinin Hintçeyi anadili olarak konuştuğu tahmin edilmektedir. İkinci dil olarak konuşanların sayısı ise okur-yazarlık oranındaki artışa bağlı olarak %35'ten çok daha fazladır.
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Türkçe | Hintçe (Transliterasyon) | Hintçe (Devanagari) |
|---|---|---|
| Hintçe | Hintçe: hindī | हिन्दी |
| İngilizce | Hintçe: agrezī | अंग्रेज़ी |
| Evet | Hintçe: hāan' | हाँ |
| Sen1 | Hintçe: āap (Resmi), tum (samimi) | आप |
| Sen² | Hintçe: tum (Gayriresmî) | तुम |
| Sen³ | Hintçe: tū (aşağılayıcı) | तू |
| Hayır | Hintçe: nahīn | नहीं |
| Merhaba/Selam | Hintçe: namaste | नमस्ते |
| Hoşçakal | Hintçe: namaste, Hintçe: alvidā, Hintçe: khudā hāfiz | नमस्ते, अलविदा, ख़ुदा हाफ़िज |
| Nasılsınız? | Hintçe: āp kaise hai | आप कैसे हैं? |
| Sonra görüşürüz | Hintçe: phir milege | फिर मिलेंगे |
| Teşekkürler | Hintçe: dhanyavād, Hintçe: shukriyā | धन्यवाद, शुक्रिया |
| Üzgünüm | Hintçe: kshamā kījiye, (ayrıca māf kījiye) | क्षमा कीजिये (माफ कीजिये) |
| Neden? | Hintçe: kyo? | क्यों? |
| Kim? | Hintçe: kaun? | कौन? |
| Ne? | Hintçe: kyā? | क्या? |
| Ne zaman? | Hintçe: kab? | कब? |
| Nerede? | Hintçe: kahā? | कहाँ? |
| Nasıl? | Hintçe: kaise? | कैसे? |
| Ne kadar? | Hintçe: kitne? | कितने? |
| Anlamadım | Hintçe: mai samjhā nahī | मैं समझा नहीं |
| Yardım edin(lütfen) Yardım edin! |
Hintçe: meri madad kījiye / sahāyatā kījie! | मेरी मदद कीजिये / सहायता कीजिये |
| İngilizce? | Hintçe: kyā āp agrezī bolte hai? | क्या आप अंग्रेज़ी बोलते हैं? |
| Saatiniz kaç? | Hintçe: samay kyā huā? / kitne baje hai? | समय क्या हुआ? / कितने बजे हैं? |
| Bilmiyorum | Hintçe: mujhe nahī patā | मुझे नहीं पता |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2013.
- ^ "Hindustani Language." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ "A brief history of anti-Hindi imposition agitations in India". The Week (İngilizce). 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2022.
- ^ a b "Brief History of Hindi". Central Hindi Directorate. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.
- ^ Turek, Aleksandra. "Is the Dhola Maru ra duha only a poetic elaboration?". 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Haziran 2020.
- ^ "Archived copy". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2006.
- ^ Paul R. Brass (2005). Language, Religion and Politics in North India. iUniverse, Incorporated. ISBN 9780595343942. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
- ^ Parthasarathy, Kumar, p.120
- ^ Clyne, Michael (24 Mayıs 2012). Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations (İngilizce). Walter de Gruyter. ISBN 9783110888140. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
| Federal | |
|---|---|
| Yerel | |
