Tekin, Borçka
Tekin, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Karşıköy’ün bir mahallesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Eskiden bağımsız bir köy olan Tekin’in eski adı Hintzkana’dır. Gürcüce bir yer adı olan Hintzkana (ხინწყანა), üzüm çekirdeği anlamına gelen "hintzi" (ხინწი) ile tarla anlamına gelen "kana" (ყანა) kelimelerinden oluşur.[1][2] Bu yer adı Türkçeye Hinskana (خنسقانا) şeklinde girmiştir.[3][4]
Hintzkana köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti’de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir.[5] Gürcüce bir ad taşıyor olması, köyün bu dönemden kaldığını göstermektedir.
Hintzkana köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Livane sancağına bağlıydı. Osmanlı idaresinin vergi belirleme ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfus tespit ettiği bu tarihte köyde 30 hanede 94 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Hintzkana'nın tahmini nüfusunun 188 kişiden oluştuğu söylenebilir.[3]
Hintzkana veya Hinskana köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti tarafından Rusya’ya savaş tazminatı olarak bırakılmıştır. Rus idaresi tarafından 1886 nüfus sayımında Hintskana (Хинцкана) şeklinde yazılan yerleşim, Batum sancağının Gonio kazasına bağlı Sabauri nahiyesinin üç köyünden biriydi. Nüfusu, 54’ü erkek ve 60’ı kadın olmak üzere, 29 hanede yaşayan 114 kişiden oluşuyordu. Halkın tamamı, Müslüman Gürcü anlamında “Acaralı” diye kaydedilmiştir.[6] Rus idaresi sırasında bölgede araştırma gezisi yapmış olan Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1893 yılında köyden 30 hane bulunduğunu, 20 hanenin ise Osmanlı ülkesine göç ettiğini yazmıştır.[7][8]
Hintzkana veya Hinskana köyünün Türkiye'ye bırakılmasının ardından 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde, köydeki 20 hanede, 30'ü kadın ve 44'ü erkek olmak üzere, 74 kişi yaşıyor ve bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.[9] Artvin vilayeti üzerine çalışmasıyla tanınan Muvahhid Zeki, 1927 yılında basılan kitabında köyün adını “Hınskana” (خنسقانا) şeklinde yazmıştır. 1926 yılında yapılan nüfus tespitinde ise, köydeki 22 hanede, 43'ü erkek ve 32'si kadın olmak üzere, 75 kişi kaydedilmiştir.[10]
Hintzkana adı, Artvin vilayetindeki diğer köy örneklerinde olduğu gibi, 1925 yılında değiştirilmiş ve köye Tekin adı verilmiştir.[4] Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde bu yerleşim yeri Tekin (تكین) olarak geçer.[11] Tekin köyü daha sonra bir mahalle olarak Karşıköy'e bağlanmıştır. Tekin günümüzde Aşağı Tekin ve Yukarı Tekin mahalleleri olarak bilinmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 119". 4 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1250.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 149". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Göçü (ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში), Tiflis, 1912, s. 136". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104". 5 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 119". 4 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 79.