Hupaca
| Hupaca | |
|---|---|
| Na:tinixwe Mixine:whe’ | |
| Ana dili olanlar | ABD (Kaliforniya) |
| Konuşan sayısı | 64 (2000 sayımı) (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | hup |
| ISO 639-3 | hup |
| ELP | Hupa |
Hupaca (kendilerince Na:tinixwe Mixine:whe’; İngilizce Hupa, Hoopa), Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde Trinity vadisinde Hupalar tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. Pasifik Atabask dillerinin Kaliforniya Atabask dilleri alt grubunda sınıflandırılan Hupacanın en yakın akrabası, Na-Dene dilleridir.
2000 tarihli ABD Nüfus Sayımı, bu dili 5 ila 17 yaşları arasında 64 kişinin konuştuğunu tahmin etmiştir; bunların 4'ü tek dilli konuşmacılardır. 2012 itibarıyla, Hupa dilini akıcı bir şekilde konuşan 10'dan az kişi vardı ve bunlardan en az biri (Verdena Parker) tamamen akıcı bir şekilde iki dil konuşabiliyordu. Belki de her yaştan 50 kadar kişi, geleneksel Hupa fonolojisi, grameri ve sözlüğünü sınırlı bir şekilde kullanabilmektedir. Bunun yanısıra, birçok kabile üyesi, Hupa kökenli kelime ve deyimleri günlük İngilizce konuşmalarında hâlen kullanmaktadır.
Lehçeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hupa-Chilula
- Chilula-Whilkut (Redwood Creek Hupa)
- Chilula
- Whilkut (Hoilkut, whiylqit)
- Hupa-Tsnungxwe
- Hupaca (Hoopa Valley Hupa, Tinnunghennao, na:tinixwe', dining xine:wh)
- Tsnungxwe (Tsnungwe, Tsanunghwa, South Fork Hupa, tse:nungxwe')
- Chilula-Whilkut (Redwood Creek Hupa)
Alfabe
[değiştir | kaynağı değiştir]| A | A: | B | Ch | Ch’ | Chw | D | Dz | E | E: | G | Gy | H | I | J | K | Ky | K’ | Ky’ | L | Ł | M | N | Ng | O | O: | Q | Q’ | S | Sh | T | T’ | Tł | Ts | Ts’ | U | W | Wh | X | Xw | Y | ’ |
| a | a: | b | ch | ch' | chw | d | dz | e | e: | g | gy | h | i | j | k | ky | k' | ky' | l | ł | m | n | ng | o | o: | q | q' | s | sh | t | t' | tł | ts | ts' | u | w | wh | x | xw | y | ’ |
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]- xine:wh dil
- ło:q' balık
- whitsingʼ benim etim ; mitsing' onun eti
- miwe:whe' onun yumurtası
- tse:lin kan
- yineh-taw patates
- łiqay ak, beyaz
- łiwhin kara, siyah
- łitsow yeşil; mavi
- tse:lnehwa:n kırmızı
- nahdiyaw para
- whitaʼ benim babam
- de:-nohq'it gök
- wha güneş
- ta'na:n su (içilen)
- to su (okyanus)
- ła' bir
- nahk iki
- ta:q'ʼ üç
- dink' dört
- chwola' beş
- diyeʼ evet
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hupa Language Dictionary / Na:tinixwe Mixine:whe’18 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., second edition
- Hupa Language / Na:tinixwe:-Mixine:we'
- Danny Ammon's Hupa Language Web Site4 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
