I. Fariburz

I. ÖMER GENÇ

I. Fariburz ya da Fariburz bin Salar - Şirvanşahlar Devleti'nin 16. şahı ve kendinden sonra gelen 2 şirvanşahın babası.

Saltanatı

Henüz babası hayattayken veliaht ilan edilen Şirvanşah Fariburz babasının vefatı üzerine tahta geçti. Daha saltanatının ilk yılında yerli hanedanlardan olan Şeddadilerle arası bozuldu. Zira Şeddadi hükümdarı Şavur bin Fazıl'ın kızı merhum Şirvanşah I. Salar'ın ikinci eşi ve Fariburz'un üvey annesiydi. Şavur bin Fazıl tahta kendi torunu olan Şehzade Güzdeham'ın geçmesini istedi. Ancak Şirvanşah Fariburz'un büyük şehzade olması sebebiyle tahta geçmesi üzerine H. Rebiülevvel 455 (M. Mart 1063) tarihinde Şavur bin Fazıl Şirvan'a saldırdı. Şirvan topraklarını yakıp yıkan Şeddadi ordusu yıl bitmeden ikinci kez saldırdı ve bu kez başkent Yezidiye'ye gelerek kızını şah sarayından teslim alarak kendi topraklarına götürdü. Bir yıl sonra, yani H. Muharrem 456 (M. Ocak 1064) tarihinde Şavur üçüncü kez Şirvan'a saldırdı. Bu saldırılarla baş edemeyen Şirvanşah Fariburz H. Recep 456 (M. Temmuz 1064) tarihinde Şeddadilerle bir antlaşma yaptı. Antlaşmanın şartlarına göre, Şeddadi ordusu derhal Kuylamiyan kalesini boşalttı ve aldıkları 40 bin dinar haraçla Şirvan topraklarını bir daha dönmemek üzere terk etti.

H. 457 (M. 1065) tarihinde Derbent Emiri ve Şirvanşahın kuzeni olan Emir Mansur bin Abdül-Malik saray görevlileri tarafından öldürülünce Şirvanşah Fariburz derhal ordu topladı ve Derbent'teki asayişi sağlamak üzere yola koyuldu. Önce Kalebent köprüsü etrafında yerli Derbent emirleriyle savaşan Şirvanşah ordusu daha sonra birkaç saray gğrevlisinin kellesini aldı. Babasının öldürüldüyü yıl dünyaya gelen emir veliaht Maymun bin Mansur henüz çocukken Derbent emiri ilan edildi ve böylece, Şirvanşah Fariburz Derbent yönetimini ele aldı.

Oğuzların gelişi

11. yüzyılın 30'lu yıllarında kaynaklarda ilk defa olarak Türk-Oğuzların Şirvana girmek tehlikesi kaydedildi. Şirvanşahlar komşuları ile birlikte, Orta Asya'dan çıkmış göçebe oğuz boylarının bir kolu olan Selçuklulara karşı da mücadele veriyorlardı. 11. yüzyılın başlarında Selçuklular güçlü imparatorluk (1038-1157) yaratarak, Ortadoğu ülkelerini, Azerbaycan'ı ve komşu ülkeleri tehdit ediyorlardı. 11; yüzyılın ortalarında Selçuklular iç politika sonucunda zayıflamış İran'ı, Azerbaycan'ı ve diğer doğu ülkelerini güçlü direnişe rast gelmeden istila ettiler. H. 458 (M. 1066) yılında Türk-Oğuzlar Şirvan'a baskın yaptılar, yerleşim yerlerini talan edip çoklu ganimet - insan, sığır ve emlak götürdüler. Şirvanşah I Fariburz bin Salar Türkleri Şirvan'dan gitmeye zorlamak için büyük tazminat vermek zorunda kaldı. H. 1 Muharrem 459 (M. 22 Kasım 1066) tarihinde Selçuk emiri Karatekin ikinci kez Fariburz'un onunla ittifak bağlamış amcası Memlan bin Yezid'le birlikte Şirvan'a saldırdı. Emir Karatekin Yezidiye (Şamahı) şehrini çembere alarak, onun etrafındaki yerleri harap etti. Sonra o, kadın ve çocukları esir aldı, Şirvan'ı "boş çöle" çevirdi.