İnternet Tahsisli Sayılar Otoritesi
| İnternet Tahsisli Sayılar Otoritesi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | IANA |
| Kuruluş | Aralık 1988) |
| Kurucu | ICANN |
| Tür | Uluslararası örgüt |
| Merkez | Playa Vista, Los Angeles, ABD |
| Önemli kişiler | Kim Davies |
| Resmî site | i̇ana.org |
| İnternet tarihi zaman çizelgesi |
|---|
 |
İnternet Tahsisli Sayılar Otoritesi (IANA), küresel IP adresi tahsisi, otonom sistem numarası tahsisi, kök bölgesi yönetimi, Alan Adı Sistemi (DNS), medya türleri ve İnternet protokolü ile ilgili diğer semboller ve İnternet numaralarını denetleyen bir standartlar organizasyonudur.[1][2]
Şu anda ICANN'in bir alt kuruluşu olup esas olarak bu amaç için 1998'de kurulmuş kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığı ile bir sözleşme altındadır.[3] ICANN, 1998'den 2016'ya kadar IANA'yı doğrudan yönetti, ardından IANA'yı bugün işleten ICANN'in bir iştiraki olan Public Technical Identifiers (PTI) kuruluşuna devredildi. Öncesinde IANA, Güney Kaliforniya Üniversitesi (USC) Bilgi Bilimleri Enstitüsü (ISI) bünyesinde Marina Del Rey (Los Angeles) konumunda bulunan ve Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı ile bir sözleşme kapsamında olan Jon Postel tarafından yönetiliyordu.
Kuruluş; beş bölgesel İnternet kayıt kuruluşuna, müşterilerine, yerel İnternet kayıt kuruluşlarına, İnternet servis sağlayıcılarına ve son kullanıcı organizasyonlarına numara kaynakları tahsis eder. Yerel bir İnternet kayıt kuruluşu, bölgesel bir İnternet kayıt kuruluşundan aldığı tahsisatın bir kısmını diğer müşterilere tahsis eden bir organizasyondur. Çoğu yerel İnternet kayıt kuruluşu aynı zamanda İnternet servis sağlayıcısıdır.
Sorumluluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]IANA, Yorum Talebi (RFC) belgeleri olarak yayımlanan İnternet protokollerinde kullanılan küresel olarak benzersiz isimlerin ve numaraların tahsisinden genel olarak sorumludur. Bu belgeler; İnternet'in ve İnternet'e bağlı sistemlerin çalışmasına uygulanabilir yöntemleri, davranışları, araştırmaları veya yenilikleri tanımlar.[4] IANA, bu işlevi yerine getirirken İnternet Mühendisliği Görev Gücü (IETF) ve RFC Editör ekibi ile iletişim halindedir.[2]
İki ana İnternet ad alanı olan IP adresi ve alan adları, bu kaynakların çok katmanlı dağıtılmış kullanımı nedeniyle ek idari politika ve alt yönetimlere delege edilmelidir.
IANA, İnternet kaynağına atanan veya İnternet Protokolü Paketi ağ protokollerinde kullanılan sayısal tanımlayıcılar olan İnternet numaralarının atanmasından sorumludur. Örnekler arasında IP adresleri ve otonom sistem (AS) numaraları bulunur.[5][6]
IP adresleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
IANA, IP adres bloklarının tahsislerini bölgesel İnternet kayıt kuruluşlarına (RIR) devretmiştir. Her RIR, dünyanın farklı bir bölgesi için adres tahsis eder.[7] Topluca RIR'ler, ortak çıkarlarını temsil etmek ve politika beyanlarının küresel olarak koordine edilmesini sağlamak amacıyla Numara Kaynak Organizasyonunu oluşturmuşlardır.[8]
RIR'ler, tahsis edilen adres havuzunu daha küçük bloklara böler ve kendi faaliyet bölgelerindeki İnternet servis sağlayıcılarına ve diğer kuruluşlara delege eder.[9] CIDR sisteminin tanıtımından bu yana, IANA genellikle IPv4 için /8 önek blokları ve 2000::/3 IPv6 bloğundan talep eden bölgesel kayıt kuruluşlarına /23'ten /12'ye kadar önek blokları tahsis eder. İnternet Protokol Versiyon 4 adres alanının tükenmesi nedeniyle IANA tarafından artık IPv4 adres alanı tahsis edilmemektedir.[10]
Alan adları
[değiştir | kaynağı değiştir]IANA, hiyerarşik Alan Adı Sistemi (DNS) ağacının en üstünü oluşturan kök ad sunucusu verilerini yönetir.[11] Bu görev, üst düzey alan "Kayıt Yetkilisi" ile kök ad sunucusu operatörleri ve ICANN'ın politika oluşturma mekanizması ile ilişki kurmayı içerir.[12]
Kök bölgesi 2010 yılında kriptografik olarak imzalandığından beri, IANA, DNSSEC işlemlerinin anahtar yönetiminin önemli kısımlarından da sorumludur. Bu diğer şeylerin yanı sıra, Güvenilir Toplum Temsilcileri (TCR) grubundan üyelerin önceden belirlenmiş bir konumda fiziksel olarak bir araya geldiği ve anahtar materyali ve imzalama anahtarlarını oluşturmak için senaryolu prosedürlerden geçtiği düzenli imzalama törenleri düzenlemeyi içerir.[13] TCR'lar, bu organizasyonların anahtar yönetimindeki operasyonel rolleri nedeniyle ICANN, Public Technical Identifiers (PTI) (bir ICANN iştiraki) veya Verisign ile ilişkili olamazlar; daha geniş bir DNS topluluğundan seçilirler.[14] Geçmişte ve günümüzdeki TCR'lar arasında Vinton Cerf, Dan Kaminsky, Dmitry Burkov, Anne-Marie Eklund Löwinder ve John Curran bulunur.[15]
IANA, uluslararası organizasyonlar için .int kayıtlarını, ters DNS hizmeti de dahil olmak üzere İnternet altyapısı amaçları için .arpa bölgesini ve kök sunucular gibi diğer kritik bölgeleri işletir.[4]
Protokol atamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]IANA, protokol tablolarında protokol kayıtlarını ve parametrelerini tutar ve protokollerin kaydını koordine eder.[16] 2015 yılı itibarıyla 2,800'den fazla kayıt ve alt kayıt bulunmaktaydı.[4]
Zaman dilimi veritabanı
[değiştir | kaynağı değiştir]IANA zaman dilimi veritabanı, dünyanın çeşitli bölgeleri için zaman dilimi farklarını ve kurallarını tutar ve bu bilgilerin aynalanmasına ve bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlar tarafından doğru zaman tutma yapılandırması için kullanılmasına olanak tanır.
IANA, 16 Ekim 2011'de Astrolabe, Inc. v. Olson et al[17] kararının ardından FTP sunucusunun kapatılması nedeniyle veritabanının sorumluluğunu üstlenmiştir.[18][19]
Dil alt etiket kaydı
[değiştir | kaynağı değiştir]IANA Dil Alt Etiket Kaydı, RFC 5646 tarafından tanımlanmış ve IANA tarafından sürdürülmüştür.[20][21]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Internet Assigned Numbers Authority". Public Technical Identifiers. 24 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011.
- ^ a b "Memorandum of Understanding Concerning the Technical Work of the Internet Assigned Numbers Authority". Network Working Group. doi:10.17487/RFC2860. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ Elise Gerich (25 Ekim 2016). "IANA Services Update". RIPE 73 Archives. Madrid, İspanya: RIPE. 3 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2016.
- ^ a b c "The IANA Functions: An Introduction to the Internet Assigned Numbers Authority (IANA) Functions" (PDF). ICANN. Aralık 2015. 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ "ASSIGNED NUMBERS". doi:10.17487/RFC0790. 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "INTERNET NUMBERS". doi:10.17487/RFC1166. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "The Internet Numbers Registry System". doi:10.17487/RFC7020. 11 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "About the NRO". Number Resource Organization. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ "Getting Internet Number Resources". Number Resource Organization. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ Wu, Peng; Cui, Yong; Wu, Jianping; Liu, Jiangchuan; Metz, Chris (12 Aralık 2012). "Transition from IPv4 to IPv6: A State-of-the-Art Survey". IEEE Communications Surveys & Tutorials. 15 (3). ss. 1407-1424. doi:10.1109/SURV.2012.110112.00200. ISSN 1553-877X. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Eylül 2022.
- ^ DeNardis, Laura (2014). The Global War for Internet Governance. Yale University Press. s. 49. ISBN 978-0-300-18135-7.
- ^ Mueller, Milton (2002). Ruling the Root: Internet Governance and the Taming of Cyberspace. MIT Press. ISBN 978-0-262-26379-5.
- ^ "DNSSEC Practice Statement for the Root Zone KSK Operator". IANA. 7 Nisan 2020. 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "Criteria for Trusted Community Representatives". IANA. 12 Mayıs 2017. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "Trusted Community Representatives". 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "IANA - Protocol Registries". Public Technical Identifiers. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ "Astrolabe, Inc. v. Olson et al". 6 Ekim 2011. 8 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2011.
- ^ "ICANN rescues time zone database". The Register. 16 Ekim 2011. 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2011.
- ^ "IANA - Time Zone Database". 1 Mayıs 2018. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ "Registration Templates". Language Subtag Registry (Ruanda). 29 Aralık 2021. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022.
- ^ "Tags for Identifying Languages". Network Working Group. doi:10.17487/RFC5646. 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
