II. Dünya Savaşı'nda Tıva
.jpg)
Tıva, resmi olarak tam adıyla - Tıva Arat Cumhuriyeti, 22 Haziran 1941'de Almanya'nın savaş ilanından sonra Sovyetler Birliği ile birlikte II.Dünya Savaşı'na Anti-Hitler koalisyonu olarak girdi.
Tıva vatandaşı çok sayıda kişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941'den 1945'e kadar İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu tarafından Doğu Cephesi olarak savaşta yer aldı. 14 Ekim 1944 tarihinde Tıva Arat Cumhuriyeti'ni, Sovyetler Birliği siyasi olarak da elde etti. Yerine Tıva Özerk Oblast oluşturuldu.
Tıva'da siyasi baskı
[değiştir | kaynağı değiştir]1930'ların başında, SSCB destekli ilk siyasi baskı dalgası Tuva'yı sardı. Daha sonra, bunlar on yıl boyunca gerçekleşti. Tıva Cumhuriyet Savcılığı'na göre, 1930'larda Tıva Halk Cumhuriyeti'nde 1286 kişi bastırıldı ve başka bir versiyona göre sayıları 1700 kişiye ulaştı. SSCB'de olduğu gibi baskıya maruz kalanlar arasında, Tıva Halk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun ilk başkanı Buyan-Badırgı Monguş ve Meclis Başkanlığının eski başkanı Donduk Kuular da dahil olmak üzere Tuva'nın önde gelen birçok devlet adamı vardı. Bahane olarak çok yalanlar uyduruldu. Japonya adına casusluk yapmak ve karşı devrimci bir darbe hazırlamakla suçlandılar. Tıva'daki siyasi tasfiyelerin ana başlatıcısı olarak, Sovyet liderliğinin sempatisini kazanan Tıva Halk Devrimci Partisi, Merkez Komitesi'nin ilk sekreteri Salçak Tokadır. Salçak Toka için Tıvaları Ruslara Satan diye bahsedilir.[1]
Askeri güçlenme
[değiştir | kaynağı değiştir]1930'ların ilk yarısında, Japonya İmparatorluğu Çin Cumhuriyeti'ne karşı saldırgan eylemler başlattı, Mançurya'yı işgal etti ve topraklarında kukla Mançu devletini kurdu ve 1937'de Çin'e karşı tam kapsamlı bir savaş başlattı. Bu, Tıva'nın güçlenmesini, orduyu ve ülke savunmasını güçlendirmek için bir dizi önemli çalışmayı gerçekleştirmeye sevk etti. Kasım 1939'da yapılan Tıva Halk Cumhuriyeti meclisinin XI. Kongresi, önümüzdeki 2-3 yıl içinde Parti Merkez Komitesi'ne orduya tam silahlanma sağlama ve savaşa hazırlık seviyesini daha da yüksek bir seviyeye yükseltme talimatı verdi. 22 Şubat 1940'ta, Tıva Halk Cumhuriyeti'nin meclis kararı, orduyu yeni silah ve askeri techizatlarla donatmak, komuta personelinin eğitimini iyileştirmek ve birliklerin ve alt bölümlerin savaşa hazırlığını artırmak için derhal önlemler alan Askeri İşler Bakanlığı'nın kurulmasına izin verdi. Tıva Halk Cumhuriyeti'nin'nin ilk Savaş Bakanı (1940-1943) Albay (daha sonra Tümgeneral) Gessen Şooma'dır.[2]
SSCB hükûmeti ve Kızıl Ordu komutanlığı, Tıva'ya malzeme ve teknik üssün geliştirilmesi ve personelin eğitimi konularında önemli yardımlarda bulundu. Tıva Halk Devrimci Ordusu'nun orta ve yüksek komuta kadrosu, Frunze Askeri Akademisi ve Genelkurmay Akademisi de dahil olmak üzere SSCB'nin askeri eğitim kurumlarında eğitildi. Buna ek olarak, Tıva'da Sovyet askeri eğitmenleri ve danışmanları davet edildi.
Savaş ilanı
[değiştir | kaynağı değiştir]22 Haziran 1941'de - II.Dünya Savaşı'nın başladığı gün - Tıva Halk Cumhuriyeti'nin X. Büyük Kurultay Kongresi Tıva'da gerçekleşti. Toplantıda toplanan kongre delegeleri (334 kişi) oybirliğiyle bir bildirgeyi kabul etti:[3]
«"Devrimci partileri ve hükümetleri tarafından yönetilen, hiçbir yaşamdan korunmayan Tuvan halkı, sovyet halkının faşist saldırgana karşı mücadelesine katılmak için her türlü imkan ve şekilde hazırdır.»
Bildirgeyi kabul ederek, Tuva SSCB'nin saflarında savaşa girişini işaret etti ve Nazi Almanyası ve müttefiklerine resmen savaş ilan etti. SSCB'nin Almanya'ya karşı savaştaki desteğinin duyurulmasında Tıva'nın Büyük Britanya'nın önünde olması dikkat çekicidir.
Galiçya ve Volıni'deki savaşlar sırasında Tıva süvarileri düşman askerleri üzerinde korkutucu bir izlenim bıraktılar. Böylece, Ocak 1944'te Derajno savaşında (şimdi Ukrayna'nın Volın bölgesi) yakalanan Alman subayı G. Remke, sorgu sırasında kendisine emanet edilen askerlerin "bilinçaltında bu yabancıları (Tıvaları) Atilla orduları olarak algıladı". Alman çevrelerinde Tıva süvarilerinin "Kara Ölüm"(Almanca: "Der Schwarze Tod") takma adının olduğu bilinmektedir. Bunun nedeni büyük ölçüde Tıvaların askeri etik hakkındaki ulusal fikirlerinin rehberliğinde prensipte esir almamasıydı.[4]
Toplamda, savaş yıllarında, Kızıl Ordu saflarında 8.000'e kadar Tıvalı görev yaptı. Korsun-Shevchenko, Uman-Botosan, Iasi-Kişinev gibi savaşın son aşamasının birçok önemli operasyonunun yanı sıra Debrecen ve Sandomierz-Silezya operasyonlarında yer aldılar. Yaklaşık 20 Tıvalı askere Şeref Nişanı verildi, 5,5 bin Tıva askeri diğer Sovyet ve Tıva ödülleri verildi. Bunlar arasında Çürgüy-ool Homuşku, Çamzırın Kırgıs sayılabilir
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Siyasi baskılar". 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tıva askeri gücü". 15 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Тувинский научно-исследовательский институт языка, литературы и истории. История Тувы. Т.2. Наука, 1964
- ^ "Atilla'nın orduları". 16 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.