II. Kaihosro Cakeli
II. Kaihosro Cakeli (Gürcüce: ქაიხოსრო II ჯაყელი) (d. 1522 – ö. 1573), Cakeli Hanedanı'ndan II. Kvarkvare'nin oğludur, 1545-1573 yılları arasında hüküm sürmüş Samtshe Prensi'dir. 1545 yılında Osmanlı tarafından vasal bir prens olarak tahta çıkarıldı. Saltanatı, komşu Gürcü devletleri ile sıkıntılı ilişkilerin yanı sıra devam eden Osmanlı-İran çekişmesi ve kan davaları ile geçmiştir. Prensliğin batı tarafı hızlıca Osmanlı tarafından asimile edildi ve bir paşalığa dönüştü,[1] doğu kısmı ise İran etkisinde kaldı. 1570 yılında Osmanlının süregelen saldırgan politikaları sonucunda Kaihosro, bağlılığı bulunan I. Tahmasb'dan direkt destek talebinde bulundu. 1573 yılında İran'da öldü.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyasi kargaşanın damgasını vurduğu 16. yüzyılın ilk on yılları sırasında Samtshe lordları kendilerini topraklarından mahrum buldular.[2] Kaihosro, o sıralarda henüz bir bebekti ve prensliğini geri almak için yardım istemek üzere Otar Şalikaşvili tarafından Kostantiniyye'deki Osmanlı sarayına kaçırıldı.[2] 1536'da Osmanlı ordusu geldi ancak atabegi eski konumuna getirmek için hiçbir şey yapmadı ve taşıyabileceklerinden daha fazla ganimetle geri döndü.[2] Daha sonra, Samtshe on yıllık bir süre için ortadan kalktı - tüm toprakları Rostom Gurieli, İmereti Kralı III. Bagrat ve Kartli Kralı I. Luarsab arasında bölündü.[2] Aynı zamanda, Osmanlılar güneybatıda aktif bir İslamlaştırma politikası izledi.[2]
Samtshe, 1532-1555 Osmanlı-Safevi Savaşı sırasında, 1545'te Kanuni Sultan Süleyman'ın (1520-1566) ana ordusu tarafından saldırıya uğradı.[2] Sonunda, Otar Şalikaşvili'nin yardımıyla Osmanlılar, Samtshe'yi ele geçirmeyi başardılar; II. Kaihosro daha sonra Osmanlılar tarafından kukla atabeg olarak tahta çıkarıldı.[2] Aynı yıl, Kaihosro (o zamanlar 22 yaşındaydı) Muhrani hanedanından Gürcü soylu bir kadın olan Dedisimedi ile evlendi. Samtshe'deki Osmanlı saldırgan politikası II. Kaihosro'yu alarma geçirdi; daha sonra, dönemin İran Safevi Şahı I. Tahmasb'a Osmanlıları bölgeden çıkarması ve Cavaheti'yi geri almasına yardım etmesi için başvurdu (Samtshe prensliği dağıldığından beri, I. Luarsab'ın yönetimi altına girmişti).[2] Ocak 1547'de Tahmasp, "sert kış"a rağmen Ahalkalaki kasabasını ele geçirdi ve bunu kısa süre sonra Cavaheti ve Aşağı Kartli'nin ele geçirilmesi izledi.[2] Bununla birlikte Safevi ordusu, I. Luarsab'ın paralı askerleri tarafından ve kısa bir süre sonra İmereti Kralı III. Bagrat ve Kaheti Kralı Levan (I. Luarsab'a yardım etmiştir) tarafından "kırıldı". [2] III. Bagrat ve Levan'a karşı, I. Tahmasb misilleme yaptı.[2]
Prensliğin batı kısmı Osmanlılar tarafından asimile edilerek bir paşalık haline geldi,[2] ve Kaihosro'nun kalmayı tercih ettiği doğu kısmı ise İran'a vasal olarak bağlandı. Osmanlılar daha sonra İran etkisi altında olan Samtshe'nin bu doğu kısmına periyodik olarak baskınlar yapacaktı. Bu sebeple Kaihosro 1570 yılında İran sarayına gitti ve Şah Tahmasb'dan yardım istedi.[2] II. Kaikhosro, üç yıl sonra, 1573'te Kazvin'de öldü.[3] Yerine, en büyük oğlu IV. Kvarkvare tahta çıktı. Ancak, henüz genç ve deneyimsiz olduğu için, ülkenin gerçek yönetimi annesi Dedisimedi ve asilzade Varaza Şalikaşvili tarafından sürdürüldü.[3]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Kaikhosro ve Dedisimedi'nin sekiz çocuğu vardı:
- IV. Kvarkvare
- II. Manuçar
- III. Beka (İslam'a geçti ve Sefer Paşa adını aldı)
- Güzel Gözlü İvane (tvalmşvenieri )
- Basil
- Mzeçabuk
- Elene
- Tamar
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- Genel
- Mamistvalishvili (2009). ""პატრონობდა დედისიმედი სამცხეს" (XVI ს-ის სამცხე-საათაბაგოს ისტორიიდან)" ["Dedisimedi patronized Samtskhe" (From the 16th-century history of Samtskhe-Saatabago)] (PDF). Proceedings of the Institute of Georgian History. IX: 105-111. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)13 Aralık 2021.
- Historical Dictionary of Georgia. 2. Rowman & Littlefield. 2015. s. 379. ISBN 978-1442241466. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. 2013. ISBN 978-1780230702. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
