III. Giorgi Dadiani
III. Giorgi Dadiani (Gürcüce: გიორგი III დადიანი; ö. 1582) 1572'den 1573'e ve 1578'den ölümüne kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Giorgi, I. Levan'ın oğlu ve vârisiydi.
Giorgi Dadiani'nin Megrelya'daki hükümdarlığına, Guria Prensi Giorgi Gurieli ve Dadiani'nin kardeşi IV. Mamia meydan okumuştur. 1573'te Giorgi'nin tahtına meydan okuyanlar sınır dışı edilmiştir. Giorgi, İmereti Kralı II. Giorgi'ye sınır ve ekonomi ile ilgili ayrıcalıklar vererek saltanatını sürdürebilmiştir. Giorgi ölene kadar Megrelya'da barış hakim olmuştur.[1]
Tarihçi Cyril Toumanoff, 18. yüzyıl tarihçisi Vahuşti'ye karşı çıkmış ve Giorgi'nin saltanatının 1546-1574 ve 1574-1582 yılları arasında olduğunu belirtmiştir.[2]
Saltanatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahta çıkışı ve tahtan indirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Vahuşti'ye göre, Giorgi 1572 yılında babasının ölümüyle tahta çıktı. Toumanoff'a göre ise Levan'ın 1546'da tahtan indirilmesiyle Giorgi'nin saltanatı başlamıştır. Giorgi'nin saltanatı boyunca İmereti Kralı ve Guria Prensi ile karışık ilişkileri olmuştur. III. Giorgi'nin tahta çıkmasından kısa süre sonra, İmereti Kralı II.Giorgi varisi Bagrat'ı Dadiani'nin kız kardeşi ile evlendirmiştir. Guria'nın yöneticisi II. Giorgi Gurieli, bu ittifakın kendi güveliğini tehlikeye atacağını düşünmüş ve küçük kardeşi Mamia'yı Dadiani'nin kız kardeşiyle evlendirmiştir. Gurieli daha sonra Megrelya'yı işgal edip Dadiani'yi Zugdidi'de mağlup etmiştir. Dadiani'nin yerine kardeşi Mamia'yı tahta çıkaran Gurieli, Dadiani'yi Abhazya'ya göndermiş, Dadiani'nin Abhaz ve Çerkeslerin yardımıyla tahtta hak iddia etmesini engellemiştir.[1][3]
Yeniden tahta çıkışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Giorgi Dadiani sürgündeyken, Gurieli, Mamia'nın İmereti kralı tarafından tanınmasını sağlamıştır. Buna karşın I. Levan Megrelya tahtının haklarını satın aldığı için sadece Çiladze ailesinden gelenler Megrelya prensi olabilirdi. Giorgi Dadiani, yeniden Megrelya prensi olabilmek için umutsuzca İmereti Kralının yanında gitmiştir (Prens Vahuşti'ye göre). Dadiani ile yapılan anlaşmada, Dadiani'nin geçmiş suçları için (Gurieli'nin kızkardeşini terk etmesi gibi) Gurieli'ye tazminat ödemesi durumunda saltanatına devam edebileceğine karar verilmiştir. Giorgi Dadiani'nin parası yetersiz olduğundan, kasabadan gerekli miktarda altın çıkarılana kadar Hobi'de Gurieli'nin esiri olması olmuştur. Giorgi Dadiani, Mamia Dadiani'ye tazminat olarak Sachilao olarak da bilinen eski Chiladze bölgesini de vermiştir. İmereti kralı, barışın sağlanması için Giorgi Dadiani'yi karısının kız kardeşiyle evlendirmiştir.[1][3]
Son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Birkaç yıl boyunca Megrelya'da barış hakim olmuş, ancak y. 1580 yılında Giorgi Dadiani amcasının karısıyla evlenince barış sona ermiştir. Sapartino valisi olan Batulia, yeğeninin karısını çalmasına çok sinirlenmiş bir isyan başlatmıştır. Dadiani isyana karşılık verince Batulia, Guria'ya kaçmıştır. Giorgi Dadiani, isyanı durdurmalarına yardım etmelerinin karşılığında Sapartino'yu Guria'ya vermiştir. Gurieli de teşekkür olarak Dadiani'nin ajanlarının Ozurgeti'deki hapishanede kalan Batulia'yı öldürmesine izin vermiştir.[1][3]
Dadiani, saltanatının son dönemlerinde, Gurieli ile beraber, Osmanlı sultanının emriyle Doğu Gürcistan'daki İç Kartli'ye, baskın yapan İmeretililerle birlik olmuştur. Yerlilerin kaçtığını gören Batı Gürcistan birlikleri, boşalmış köyleri yaktıktan sonra kayıp vermeden Batı Gürcistan'a geri dönmüştür.[1][3]
Giorgi Dadiani 1582'de ölünce tahta Giorgi'nin kardeşi IV. Mamia geçti. Mamia, Gurieli'den Giorgi'nin oğlu Levan'ı hapsetmesini istedi. Hapiste kalmaya tahammül edemeyen Levan, kaçmak için camdan atlayınca öldü. IV. Mamia, bunu Guria'ya saldırmak için bir bahane olarak kullanmıştır.[1][3][4]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]III. Giorgi üç kez evlendi. 1564'te boşandığı ilk karısı, Guria Prensi Rostom Gurieli'nin kızı Rodam'dı. Çerkes prensesi olan ikinci karısı ise amcası Batulia'nın eski eşiydi. Üçüncü karısı da Şaş'e Hanedanı'ndan Tamar'dı. Tamar aynı zamanda İmereti Kralı II. Giorgi'nin bacanağıydı. Giorgi'nin Levan isimli tek bir oğlu vardı (1577-1582). Ayrıca Salipartiano valisi Giorgi Lipartiani ile evlenen Ana isimli bir kızı da vardı.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f ИСТОРИЯ ЦАРСТВА ГРУЗИНСКОГО [History of the Kingdom of Georgia] (PDF) (Rusça). Tiflis: Metsniereba. 1976. ss. 134-136. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.
- ^ a b Дворянские роды Российской империи. Том 4: Князья Царства Грузинского [Noble families of the Russian Empire. Vol. 4: Princes of the Kingdom of Georgia] (Rusça). Vesti. 1993. ss. 46-47.
- ^ a b c d e Edge of Empires: A History of Georgia. Londra: Reaktion Books. 2012. ss. 174-175. ISBN 1780230303.
- ^ ქართლის ცხოვრება, ტ. 2 [The Georgian Chronicle, Vol. 2, Part No. 497] (Gürcüce). TITUS version by Jost Gippert. 2007 [1959]. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2015.