Ignác Kúnos
Ignác Kúnos | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 22 Eylül 1860 Hajdúsámson, Debrecen |
| Ölüm | 12 Ocak 1945 (84 yaşında) Budapeşte, Macaristan |
| Milliyet | Macar |
| Diğer ad(lar)ı | Lusztig Ignác, Ignatius Kunos |
| Meslek | Dilbilimci, Türkolog |
Ignác Kúnos (aslen Ignác Lusztig; 22 Eylül 1860, Hajdúsámson, Macaristan – 12 Ocak 1945, Budapeşte, Macaristan) Macar bir dilbilimci, Türkolog, folklorcu ve Macar Bilimler Akademisi'nin muhabir üyesiydi. Kendi döneminde Türk halk edebiyatı ve Türk lehçeleri alanında en tanınmış bilim insanlarından biriydi.[1]
Kúnos, Debrecen'deki Reform Koleji'ne devam etti, ardından 1879 ile 1882 yılları arasında Budapeşte Üniversitesi'nde dilbilim okudu. Macar Bilimler Akademisi ve Budapeşte Yahudi topluluğunun maddi desteğiyle beş yıl boyunca İstanbul'da Türk dili ve kültürü üzerine çalıştı. 1890'da Budapeşte Üniversitesi'ne Türk filolojisi profesörü olarak atandı. 1899-1919 yılları arasında Budapeşte'de yeni kurulan Ticaret Doğu Koleji'nin müdürlüğünü yaptı. 1919'dan 1922'ye kadar aynı görevi Budapeşte İktisat Üniversitesi'ne bağlı Doğu Enstitüsü'nde sürdürdü, ardından 1922'den itibaren üniversitede Türk dili dersleri verdi. 1925 ve 1926 yazlarında, Türk hükümetinin daveti üzerine Ankara ve İstanbul üniversitelerinde profesörlük yaptı; ayrıca 1925'te İstanbul Üniversitesi'nde Folklor Anabilim Dalı'nı kurdu.[1]
Kariyerinin başlarında, esas olarak Macarca ile Mordvin dillerinin ağız bilimi, fonolojik ve morfolojik meselelerine yoğunlaştı. Ármin Vámbéry'nin öğrencisi olması sebebiyle ilgisi Türk dili ve filolojisine yöneldi. 1885'ten 1890'a kadar İstanbul'daki ikameti sırasında Rumeli, Anadolu, Suriye, Filistin ve Mısır'a seyahat etti. Bu gezileri sırasında Türk lehçelerinin özelliklerini, etnografyayı, halk şiirini ve Türkler ile diğer yerel halkların halk geleneklerini gözlemledi ve inceledi. Onun en önemli hizmeti, Macarca'nın yanı sıra birçok Avrupa dilinde yayımlanmış olan, etkileyici miktarda halk hikâyesi ve fıkrayı derlemiş olmasıydı. Bilimsel katkılarının tanınması olarak Macar Bilimler Akademisi'ne muhabir üye seçildi, ayrıca Merkezi ve Doğu Asya Araştırmaları Uluslararası Derneği'nin başkan yardımcılığını yaptı. Budapeşte'nin Sovyet kuşatması sırasında öldü.[1]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Három Karagöz Játék (1886; Üç Karagöz Oyunu)
- Oszmán-török népköltési gyűjtemény I–II (1887-89; Osmanlı-Türk Halk Edebiyatı Derlemesi, I-II)
- Orta-Ojunu (1888; Ortaoyunu)
- Török népmesék (1889; Türk Halk Masalları)
- Kisázsiai török nyelvjárások I.: Brussza és Ájdin (1892; Küçük Asya Türk Ağızları I: Bursa ve Aydın)
- Kisázsia török dialektusairól (1896; Küçük Asya Türk Lehçeleri Üzerine)
- Mundarten der Osmanen (1899; Osmanlı Ağızları)
- Naszreddin hodja tréfái (1899; Nasreddin Hoca Fıkraları)
- Türkische Volksmärchen aus Stambul (1905; İstanbul Türk Halk Masalları)
- Oszmán-török nyelvkönyv (1905; Osmanlı Türkçesi Grameri)
- Ada-Kále-i Török népdalok (1906; Adakale Türk Halk Türküleri)
- Forty-four Turkish fairy tales (1913; Kırk Dört Türk Masalı)
Türkçe yayımlananlar:
- Maniler (1924)
- Türkçe Ninniler (1925)
- Türk Halk Edebiyatı (1925)
- Adakale Türk Masalları (1947)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c SZILÁGYI, SZILÁRD (1 Ocak 2022). Türk halk edebiyati’nin kâşifi Ignác Kúnos : (Hayati ve eserleri). Editura Universității din București - Bucharest University Press. s. s. 45.
