Ipomoea alba
| Ipomoea alba | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Ipomoea alba L., Sp. Pl.: 161 (1753). | |||||||||||||||
Ipomoea alba, Arjantin'den kuzey Meksika'ya, Florida'ya ve Porto Riko'ya kadar olan, Amerika'nın tropikal ve subtropikal bölgelerinde görülen, gece çiçek açan, Kahkahaçiçeğigiller familyasından bir bitki türüdür.[1] Önceden Calonyction cinsi, aculeatum türü olarak sınıflandırılmış olsa da, artık uygun şekilde Ipomoea cinsi, Quamoclit alt cinsi, Calonyction bölümüne atanmıştır .
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Kıvrık gövdeli, 5–30 m boyunda büyüyen çok yıllık, otsu bir lianadır . Yapraklar 5–15 cm uzunluğunda, sapı 5–20 cm uzunluğunda, bütün veya üç lobludur. Çiçekler kokulu, beyaz veya pembe ve büyük, 8–14 cm çapındadır. Çiçekler akşamları hızla açılır ve gece boyunca devam eder, sabah güneşi ile temas edene kadar açık kalır. Bulutlu günlerde çiçekler daha uzun süre açık kalabilir. Çiçekler ayrıca soğuk havalarda daha uzun süre açık kalma eğilimindedir - bu da bölümlerin açıldıkça takılmasına veya yırtılmasına neden olabilir.
Tarihsel kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mezoamerikan uygarlıkları, Ipomoea alba türünü, sıçrayan kauçuk toplar üretmek için Castilla elastica ağacından lateksi dönüştürmek için kullandılar. Bu bitkideki kükürt, Charles Goodyear'ın vulkanizasyon keşfinden en az 3000 yıl önceye kadar olan bir süreçte kauçuğu çapraz bağlamaya hizmet etti.[2]
Yetiştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Tür, çiçekleri için süs bitkisi olarak yaygın bir şekilde yetiştirilmektedir. Kışın yaşayamayacak kadar soğuk olduğu bölgelerde yıllık bitki olarak yetiştirilebilir. Tropikal kökenli olduğu için en iyi yaz kısa gün foto periyodu altında çiçek açar. Kuzeyde başarılı bir şekilde çiçeklenebilmesine rağmen, çiçeklenmesi aşırı uzun yaz günleri nedeniyle bozulur. Bu nedenle, gün ışığı uzunluğunun bir kez daha 12 saate yaklaştığı sonbaharın başlarına kadar genellikle tomurcuk oluşturmaz ve çiçek açmaz. Yayılma genellikle tohumla yapılır. Tohum küçük, kahverengimsi bir ceviz gibidir ve bir törpü ile çentiklenmeli ve ekimden önce gece boyunca ıslatılmalıdır. Bazı bölgelerde, tarımsal ortamlarda sorunlara neden olabilen istilacı bir türdür .
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Flora of Puerto Rico and Adjacent Islands: A Systematic Synopsis. Ed. de la Universidad. 2000. s. 163. ISBN 978-0-8477-0369-2. 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ "Rubber processed in ancient Mesoamerica, MIT researchers find". MIT News. 25 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Ipomoea alba ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Ipomoea alba ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- GregTorres (14 Mart 2021), "Moonflower (Ipomea alba)", YouTube
