Istar
Istar, ağaç ya da demirden yapılmış olup çul, çuval, heybe ve kilim dokumaya yarayan bir el tezgâhıdır. İstar tezgâhlarında genellikle kalın iplik veya şeritler kullanılır ve dokuma sırasında çözgü iplikleri tezgâh çerçevesine gerilerek işlem yapılır. İstar genellikle ağaçtan yapılmış dikdörtgen bir çerçeveden oluşur. Daha sağlam modellerinde demir iskelet de kullanılabilir. Bu yapısı sayesinde istar tezgâhı, küçük hacimli ama yoğun dokuma işlerinde (çuval, heybe, kilim) kullanılmak için idealdir. Tezgâh, Çözgü çerçevesi(dokuma ipliklerinin gerildiği ana iskelet), Atkı mekaniği (Çözgü ipliklerinin arasına yatay ipliklerin geçirilmesini sağlar) ve Tarak veya şaşa (İplikleri sıkıştırarak dokumanın düzgün olmasını sağlar) temel bölümlerinden oluşmaktadır.[1]
Anadolu'da el dokuma kültürünün en eski ve yaygın örneklerinden biri olarak kabul edilir. El tezgâhlarında bu malzemeler dokunurken, ön yüzlerine geleneksel Türk motifleri işlenir. İstar tezgâhı, Anadolu kadınlarının üretim sürecindeki aktif rolünü simgeleyen araçlardan biridir. Dokuma sırasında kullanılan motifler, yalnızca estetik değil, aynı zamanda kimlik, aidiyet ve inanç unsurlarını da taşır. Bu yönüyle istar, Anadolu el sanatları içinde hem işlevsel hem de kültürel miras değeri taşır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İstar tezgâhının kökeni tarihöncesi dönemlere kadar uzanmaktadır. Anadolu'daki geleneksel el dokuma kültürünün önemli bir parçası olan istar, özellikle kırsal bölgelerde ev içi üretimin temel araçlarından biri olmuştur. Antik dönemlerden itibaren Anadolu'da, kadın emeğinin en görünür biçimlerinden biri olarak tekstil üretiminde kullanılmıştır. Bazı etnografik kaynaklara göre, istar tezgâhı biçimsel olarak tarih boyunca çok az değişime uğramış, “ilkel fakat işlevsel” yapısını korumuştur.[3]
 | Tekstil ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Alet ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |