Józef Beck
Józef Beck (4 Ekim 1894 - 5 Haziran 1944), İkinci Polonya Cumhuriyeti'nde diplomat ve askeri subay olarak görev yapan Polonyalı bir devlet adamıydı. Józef Piłsudski'nin yakın bir arkadaşı olan Beck, 1930'larda Polonya dışişleri bakanı olması ve büyük ölçüde Polonya dış politikasını belirlemesiyle ünlüdür.
Piłsudski'nin Polonya'yı bölgesel bir koalisyonun lideri yapma hayalini gerçekleştirmeye çalıştı, ancak diğer hükûmetler tarafından büyük ölçüde beğenilmedi ve ona güvenilmedi.[1][2] Litvanya ve Çekoslovakya ile toprak anlaşmazlıkları yaşadı. Ülkesi iki büyük düşman güç (Almanya ve Sovyetler Birliği) arasında sıkışıp kalmışken, Beck onlarla uzlaşmaya çalıştı, bazen de onlara meydan okudu. Karşılıklı husumetlerinden yararlanmaya çalıştı ama ardından İngiltere ve Fransa ile ittifak kurdu. Her iki ülkede 1939'da Polonya'yı işgal ettikten sonra Almanya'ya savaş ilan etti. Sovyetler Birliği'nin Polonya'yı da işgal etmesinden sonra, Beck ve hükûmetinin geri kalanı Romanya'ya tahliye edildi.
Beck, 1926–1930'da Polonya Askeri İşler Bakanı'nın kurmay başkanı olarak görev yaptı ve 1930–1932'de Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı.[1] Piłsudski tarafından Polonya'nın dış politikasını uygulamak üzere yetiştirildi. 1932'de Dışişleri Bakanı olarak göreve başladı.[3][1][4] Beck, bu görevi II. Dünya Savaşı patlak verene kadar sürdürdü.[5]
Stratejik fikirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Beck , Milletler Cemiyeti'ne düşmandı ve Polonya'ya yardım edebileceğini düşünmüyordu Fransa, Polonya ile bazı anlaşmalar yapmak istedi ancak Beck'e güvenmedi ve bu nedenle Beck yeni yönlere bakıyordu.[6]
1939: Alman işgali
[değiştir | kaynağı değiştir]1937'de Hitler, Beck'e Almanya'nın Danzig üzerinde hiçbir iddiası olmadığına dair güvence vermeye devam etti,[7] ancak 1939'un başında Hitler daha önceki tutumunu değiştirdi ve Danzig üzerinde hak iddia etti, askeri güç kullanılmayacağını söyledi.[7]
Beck, 1939 başlarında Hitler'in Polonya'yı boyunduruk altına alma ve onu bir Alman kukla devletine dönüştürme taleplerini kararlılıkla reddetti. Hitler, Polonya'dan stratejik bölgeleri Almanya'ya vermesini ve Sovyetler Birliği'ne yönelik Anti-Komintern Paktı'na katılmasını talep etti. Beck, Hitler'in Polonya'nın denize ve ana ticaret yoluna erişimini kesecek ve Polonya ekonomisini Almanya'ya bağımlı hale getirecek olan Pomeranya'yı ilhak etme taleplerini reddetti. Ayrıca, gelecekteki bir savaştan sonra Sovyetler Birliği'nde Ukraynalılar ve Beyaz Rusların yaşadığı bölgelerin ticareti ve ilhakına ilişkin belirsiz vaatler karşılığında, Doğu Prusya'ya ve Özgür Danzig Şehri'ne gidecek olan bölge dışı bir demiryolu ve otoyol koridoru taleplerini de reddetti. Hitler birkaç yıldır Polonya topraklarını ilhak etmeyi planlarken, sonunda Eylül 1939'un başlarında savaş planlarını uygulamaya karar verdi.[6][8]
Almanya ile yüzleşmek için bahane arayan İngiltere, Mart 1939'un sonunda Polonya'yı Alman saldırılarına karşı savunacağını açıkladığında Beck şaşırdı. Fransa da desteğini sundu, ancak her iki ülke de Almanya'nın Polonya'yı işgal etmesi durumunda yapabilecekleri çok az şey olduğunu biliyordu.[2]
Nisan 1939'da Beck, İngiliz-Polonya yardım anlaşmasının şartlarını müzakere etmek için Londra'daydı.[9] Beck, 5 Mayıs 1939'da yaptığı bir konuşmada Alman taleplerini reddettiği ünlü konuşması şu şekildeydi:[10]
Barış değerli ve arzu edilen bir şeydir. Savaşlarda kana bulanmış neslimiz kesinlikle barışı hak ediyor. Ancak barışın, dünyadaki hemen hemen her şey gibi, yüksek ama ölçülebilir bir bedeli vardır. Biz Polonyalılar, hiçbir bedel ödemeden barış kavramını bilmiyoruz. İnsanların, ulusların ve ülkelerin hayatlarında paha biçilmez tek bir şey vardır: Onur.
Benzer şekilde Beck, Polonya tarafının katılmadığı görüşmeler sırasında Sovyet güçlerinin ülkeye girmesine izin verilmesi yönündeki Sovyetlerin talebini reddetti. Kısa süre sonra, yine İngiltere tarafından hazırlanan ve ülkenin sınırları tehlikeye girerse Polonya hükümetine destek sözü veren üçüncü bir öneri geldi. Beck, bu sefer öneriyi kabul etti.[8][2] Joseph E. Davies'e göre, Polonya hükûmeti Alman askerî gücünü hafife almıştı.[11]
Sonuç olarak, Hitler'in diplomatik çabaları Sovyetler Birliği'ne kaydı ve Ağustos 1939'da Alman-Sovyet ittifakını güvence altına aldı. Molotov-Ribbentrop Paktı olarak bilinen bu anlaşma, bir savaşta Sovyet desteğini, Sovyet gıda ve petrolünün yoğun akışını ve Polonya ile Baltık ülkelerinin bölünmesi konusunda bir anlaşmayı güvence altına aldı. Artık birçok gözlemci, Almanya ile Polonya arasında savaşın kaçınılmaz olduğunu fark etmişti.[12]
II. Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]
1 Eylül 1939'da Polonya'nın Almanya tarafından işgal edilmesinin ardından, II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte, Polonya'nın müttefikleri olan Fransa ve İngiltere'yi Polonya'yı desteklemek için savaşa girmeye çağırdı. Aralarındaki anlaşmaya rağmen, Polonya'ya doğrudan çok az yardımda bulundular, ancak her ülke de Alman işgalinden iki gün sonra savaş ilan etti.[1]
Beck, Sovyetler Birliği'nin 17 Eylül 1939'da Polonya'ya doğudan saldırmasının ardından, Polonya hükûmetinin geri kalanıyla birlikte Romanya'ya çekildi.[3] Romanya'da, yetkililer tarafından Braşov'daki bir otelde gözaltına alındı. Orada Ostatni raport (Nihai Rapor) isminde bir cilt anı kitabı yazdı.
Popüler bir Polonyalı gazeteci olan Melchior Wańkowicz, Beck ile 1939 sonbaharında Romanya'da tutuklu olduğu sırada tanıştı. Görüşmeyi şöyle anlattı:[13]
Beck, Brașov'da kendisi ve maiyetinin bir katını işgal ettiği lüks bir otelin altın kafesine kilitlendi. Sıkı bir şekilde korunuyordu: ne zaman dışarı çıksa, Müttefik, Alman ve Rumen ajan orduları onu takip ediyordu (...) Onunla öğleden sonra 5'te buluştum ve sohbetimiz, bir yemek molası ile neredeyse sabah ikiye kadar devam etti. Beck, görevinin son ayında elde edilen başarıları vurguladı: İngiltere ile bir askeri anlaşma, Macarların Alman birliklerinin topraklarından geçmesine izin vermemesi, Romanya hükümeti tarafından verilen "droit de residence" ve "droit de passion". Beck, sağlam bir koalisyona ve Çekler dışarıda kalırken bizim müzakere masasında ortak olarak oturacağımıza inanıyor. Lloyd George'un Polonya'nın gerici bir ülke olarak yardımı hak etmediğini belirtmesi umurunda değil. Lord Halifax'ın Curzon Hattı'nı yeniden yaratmak istemesi onu rahatsız etmiyor. Bunun yerine, İngiliz kralı radyoda konuşma yaptığında sadece İngiliz, Fransız ve Polonya marşlarının çalındığına dikkat çekiyor (...) Bu tür hayalci düşüncelere tahammül edemediğim için, kendisine Alman saldırısını hiç ciddi olarak düşünüp düşünmediğini soruyorum. Hitler ile birkaç kez görüştüğünü, Hitler'in tartışmalardan kaçındığını, kolayca farklı şeylere ikna edilebildiğini ve von Ribbentrop'tan etkilendiğini söyleyip duruyor.
Beck, tüberküloza yakalandıktan sonra 5 Haziran 1944'te Romanya'nın Singureni kentinde[14] öldü. Beck'in oğlu Andrzej Beck, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Polonya toplumunda aktifti. Oğlu 2011'de öldü.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Watt 1998.
- ^ a b c Overy 1999.
- ^ a b Stanislaw Mackiewicz, Colonel Beck and his policy, Eyre and Spottiswoode, 1944, p. 7.
- ^ Peter Stachura, Poland, 1918-1945, p. 116.
- ^ Norman Davies, God's Playground Volume II, Oxford University Press, 1986, p. 430.
- ^ a b Roberts 1953.
- ^ a b Tighe 1990.
- ^ a b Steiner 2011.
- ^ Jozef Garlinski, Poland in the Second World War, p. 6.
- ^ see Roman Kuźniar (2009) Poland's Foreign Policy After 1989 p. 19 31 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Mission To Moscow. 10. Londra: Victor Gollancz Limited. 1945. ss. 292-293.
- ^ Donald Cameron Watt, How War Came: The Immediate Origins of the Second World War, 1938–1939 (1989), p. 466.
- ^ Melchior Wańkowicz, Po klęsce. Prószyński i Spółka, Warszawa 2009, p. 612.
- ^ Biskupski 2000.
- ^ "Celebrating The 60th Anniversary of the Institute at the Polish Consulate in New York". Józef Piłsudski Institute of America. 12 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2008.
- Beyaz Kartal Onur Nişanı sahipleri (Polonya)
- Powązki Askeri Mezarlığı'na defnedilenler
- Aziz Sava Nişanı sahipleri
- Mieczami Bağımsızlık Nişanı sahipleri
- Lviv Politeknik'te öğrenim görenler
- Polonyalı karacı subayları
- Polonya başbakan yardımcıları
- Alman asıllı Polonyalılar
- Varşova doğumlu siyasetçiler
- 1944'te ölenler
- 1894 doğumlular